Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Znana legenda o kwiecie paproci (i napisana na jej podstawie baśń braci Grimm) głosi, że w czasie najkrótszej nocy w roku zakwita cudowny kwiat paproci. Kto go znajdzie, zyska bogactwo, którym jednak nie może się z nikim podzielić. Czy łatwo jest znaleźć taki kwiat? Jest to wręcz niemożliwe – paprocie bowiem nie wytwarzają kwiatów.

Już wiesz
  • jakie funkcje pełnią poszczególne części roślin;

  • jak wyglądają i jak zbudowane są mchy;

  • w jakich warunkach mogą występować.

Nauczysz się
  • rozpoznawać paprocie i skrzypy;

  • wskazywać elementy budowy paproci i skrzypów;

  • wymieniać środowiska, w których mogą występować paprocie i skrzypy.

idXv200rpw_d5e181

1. Budowa paproci i skrzypów

Paprocie i skrzypy są roślinami bardziej rozwiniętymi od mchów. Mają na przykład elementy wzmacniające łodygę, dzięki czemu mogą osiągać większe wysokości. Paprocie i skrzypy mają korzenie zaopatrujące je w wodę i sole mineralne z podłoża. Rośliny te wytwarzają kłącza, czyli podziemne łodygi. U paproci z kłączy wyrastają liście – jedyne elementy tych roślin znajdujące się ponad powierzchnią. Młode liście paproci są charakterystycznie ślimakowato zwinięte. Na ich spodniej stronie pojawiają się zarodnie rozsiewające zarodniki. Z nich powstaje kolejne pokolenie paproci.

Skrzypy różnią się wyglądem od paproci. Z kłączy wyrastają pędy naziemne w postaci łodyg, w których w regularnych odstępach wyrastają odgałęzienia pokryte drobnymi łuskowatymi liśćmi. Skrzypy wytwarzają zarodnie w specjalnych kłosach umieszczonych na szczytach łodyg.

Ciekawostka

Skrzypy zawdzięczają swoją nazwę charakterystycznemu dźwiękowi, jaki powstaje przy próbie zgniecenia pędu. Pędy skrzypów są twarde, dlatego rośliny te stosowane były do polerowania przedmiotów z drewna, kamienia, a nawet metalu.

Ciekawostka

Nieco podobne do skrzypów pod względem budowy oraz sposobu rozmnażania się są widłaki. Rośliny te rzadko spotykamy na terenie Polski.

RXJ9wHZ8ec6b21
Źródło: Bernd Haynold (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY 2.5.
idXv200rpw_d5e241

2. Występowanie skrzypów i paproci

Paprocie i skrzypy w naszym kraju osiągają zwykle nie więcej niż 1,5 metra wysokości. Lepiej rosną w ciepłym i wilgotnym klimacie, gdzie mogą osiągać rozmiary niewielkich drzew.

R1NGmGjHFlkLV1
W polskich lasach często można spotkać orlicę pospolitą

Skrzypy mają jeszcze mniejsze wymagania niż paprocie. Niektóre z nich rosną na polach i suchych łąkach, a nawet na piaszczystych nasypach. Skrzypy są też uprawiane. Wyciągi z różnych części skrzypów – dzięki swoim właściwościom – są stosowane w lecznictwie i w kosmetyce. Napar ze skrzypu wzmacnia włosy i paznokcie oraz pomaga na choroby nerek.
Skrzypy mogą wypuszczać liczne pędy z kłączy rozwijających się pod ziemią. Kłącza te rosną często na głębokości od 0,5 do ponad 1 metra. Dlatego skrzypy są niezwykle odporne na zabiegi stosowane w rolnictwie.

R18GjuYbpMipY1
Skrzyp olbrzymi jest największym ze skrzypów żyjących w Polsce
Ciekawostka

Największe paprocie, zwane drzewiastymi, rosną dzisiaj w Nowej Zelandii. Osiągają one 20, a nawet 25 metrów wysokości. Paprocie te przypominają nieco drzewa – stąd ich nazwa.

R3vth8IH2PUCq1
Źródło: Amanda Grobe (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 2.5.
idXv200rpw_d5e300

Podsumowanie

  • Paprocie i skrzypy są zbudowane są z korzeni, podziemnej łodygi (kłącza) oraz liści.

  • Paprocie wymagają do życia miejsc wilgotnych i zacienionych, ale są odporne na brak wody.

  • Skrzypy mogą rosnąć w miejscach suchych.

Praca domowa
Polecenie 1.1

Wyszukaj informacji, które z paproci i skrzypów występujących w Polsce są pod ochroną.

Zobacz także

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Domowy ogródek
Jak zbudowana jest roślina?
Procesy życiowe roślin
Mchy

idXv200rpw_d5e420

Zadania

Ćwiczenie 1
Rx94x7Q64yg0k1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RQxPFCl3F70QG1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski <Andrzej.boczarowski@up.wroc.pl >, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RqtDg3QYLPgWV
zadanie interaktywne
Ćwiczenie 4
R16HwFuGcZYdx
zadanie interaktywne