Ochrona ludności i dóbr kultury
W 1922 r. powstał Obywatelski Komitet Obrony Przeciwgazowej (OKOP), którego pierwotnym celem było wybudowanie gmachu dla Instytutu Badawczego Broni Chemicznej. W rzeczywistości jego działalność wykraczała poza ten cel. Organizacja ta zasłynęła z działań podejmowanych na rzecz przygotowania ludności cywilnej do ochrony przed skutkami ewentualnego konfliktu zbrojnego. Z tego względu przyjmuje się, że OKOP był pierwszą polską organizacją realizującą cele związane z ochroną ludności i obroną cywilną. Czym właściwie są ochrona ludności i obrona cywilna? Czy mają one znaczenie tylko w sytuacjach kryzysowych?
że bezpieczeństwo państwa jest interesem wszystkich jego obywateli;
jakie elementy składają się na system bezpieczeństwa państwa;
jakie powinności obronne ma obywatel RP;
że istnieją różne sposoby zapobiegania zagrożeniom oraz postępowania w razie ich wystąpienia.
omawiać podstawy prawne działania ochrony ludności i obrony cywilnej w Polsce i na świecie;
wymieniać cele i zadania obrony cywilnej w Polsce;
charakteryzować środki i sposoby ochrony ludności oraz zwierząt;
wyjasniać, na czym polega ochrona dóbr kultury;
identyfikować obiekty opatrzone międzynarodowymi znakami ochrony zabytków;
wymieniać obiekty opatrzone znakami ochrony zabytków w swojej okolicy.
1. Ochrona ludności i obrona cywilna w Polsce
Ochrona ludności to bardzo szeroki i istotny obszar aktywności obejmujący działania administracji publicznej oraz działania indywidualne, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa życia i zdrowia osób oraz ich mienia. Ponadto w ramach ochrony ludności utrzymuje się korzystne dla człowieka warunki środowiskowe, zapewnia pomoc socjalną, psychologiczną i osłonę prawną, a także prowadzi edukację dla bezpieczeństwa.
Znaczną część zadań związanych z szeroko pojmowaną ochroną ludności, zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny, realizuje się w ramach obrony cywilnej (OC) – systemu mającego na celu: zapewnienie bezpieczeństwa osób cywilnych, zakładów pracy, urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym oraz współdziałanie z innymi instytucjami oraz obywatelami w zwalczaniu skutków katastrof naturalnych i antropogenicznych.
Choć znaczną część zadań związanych z ochroną ludności realizuje system obrony cywilnej, to jednak należy pamiętać, że ochrona ludności jest o wiele szerszą sferą aktywności i realizuje ją również wiele innych podmiotów, niewchodzących w skład systemu obrony cywilnej.
Podstawowymi dokumentami określającymi funkcjonowanie oraz zadania obrony cywilnej na świecie są cztery konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 r. o ochronie ofiar wojny, które traktują odpowiednio: o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych (I konwencja genewska), o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu (II konwencja genewska), o traktowaniu jeńców wojennych (III konwencja genewska) oraz o ochronie osób cywilnych podczas wojny (IV konwencja genewska). Szczególnie istotne dla obrony cywilnej są również protokoły dodatkowe do konwencji, sporządzone również w Genewie 8 czerwca 1977 r. Dotyczą one ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (protokół I) oraz ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (protokół II).
Oprócz wymienionych dokumentów podstawami prawnymi funkcjonowania Obrony Cywilnej, są:
Ustawa z dn. 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej;
Ustawa z dn. 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym;
Ustawa z dn. 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym;
Ustawa z dn. 20 czerwca 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej;
Ustawa z dn. 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym;
Ustawa z dn. 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej;
Ustawa z dn. 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym;
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach;
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 28 sierpnia 2009 r. w sprawie sposobu realizacji edukacji dla bezpieczeństwa;
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 5 października 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju;
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju;
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 26 września 2002 r. w sprawie odbywania służby w obronie cywilnej;
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin;
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 28 września 1993 r. w sprawie powszechnej samoobrony ludności.
Zgodnie z treścią I protokołu dodatkowego do konwencji genewskich obrona cywilna oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych zadań humanitarnych mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych, i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania.
Ogólnie zadania obrony cywilnej można podzielić na dotyczące czasu pokoju i wykonywane w czasie wojny. Prezentują je poniższe grafiki interaktywne.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D5KJYTZN
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D5KJYTZN
Ustawa o powszechnym obowiązku obrony przewiduje, że podstawowymi jednostkami organizacyjnymi powołanymi do wykonywania zadań obrony cywilnej w Rzeczypospolitej są formacje obrony cywilnejformacje obrony cywilnej, które składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji. Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju, którego powołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, któremu Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega. Do zakresu działania Szefa OCK należy:
przygotowywanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej;
ustalanie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej;
koordynowanie określonych przedsięwzięć i sprawowanie kontroli realizacji przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań obrony cywilnej;
sprawowanie nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.
Terenowymi organami obrony cywilnej w Polsce są natomiast wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast), którzy są szefami obrony cywilnej odpowiednio na poziomie województwa, powiatu i gminy. Do zakresu ich działania należy koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające na ich terenie. Szczegółową strukturę OC w Polsce przedstawia poniższa ilustracja.
2. Środki ochrony ludności
Ochrona ludności oraz zwierząt wymaga zastosowania odpowiednich środków. Środki wykorzystywane w celu ochrony ludności dzielimy na indywidualne i zbiorowe.
Środki indywidualne zapewniają ochronę jedynie osobom ich używającym. Szczegółowy podział tych środków wraz z przykładami przedstawiono na ilustracji 4.
Zastanów się i wymień części swojej garderoby, które mogłyby zostać wykorzystane jako zastępcze indywidualne środki ochronne.
Ochronę większej liczby ludności zapewniają zbiorowe środki ochrony, do których zalicza się schrony i ukrycia. Są to budowle ochronne, których konstrukcja zabezpiecza ludność, zwierzęta oraz cenne dobra przed niebezpieczeństwami: bojowymi środkami trującymi, toksycznymi środkami przemysłowymi, innymi szkodliwymi substancjami chemicznymi, mikroorganizmami chorobotwórczymi, pyłem promieniotwórczym, promieniowaniem, uderzeniami broni masowego rażenia oraz atakami bronią konwencjonalną. Więcej informacji na ten temat można odnaleźć tutajtutaj.
Zastanów się, jakie budowle lub pomieszczenia w twojej najbliższej okolicy mogłyby zostać wykorzystane jako ukrycia. Przedstaw swoje propozycje koleżankom i kolegom z klasy, a następnie wspólnie zaproponujcie działania, jakie należałoby podjąć, aby przystosować te budowle i pomieszczenia do realizacji funkcji ochronnych.
3. Ochrona zwierząt
W przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa, należy również pamiętać o ochronie zwierząt gospodarskich (zwierzęta domowe chroni się zazwyczaj w pomieszczeniach przeznaczonych dla ludności). Jeżeli rodzaj i skala danego zagrożenia nie wymagają ich ewakuacji, to należy przede wszystkim przystosować i zabezpieczyć budynki oraz pomieszczenia inwentarskie (budynki i pomieszczenia przeznaczone do utrzymania zwierząt gospodarskich, np. obory, stajnie, chlewnie i kurniki).
W zależności od rodzaju zagrożenia należy w tym celu:
zamknąć i uszczelnić wszystkie otwory (drzwi, okna i wywietrzniki);
ustawić wzdłuż zewnętrznej strony ścian osłony (o wysokości ok. 1,5 m) wykonane z ciężkich materiałów (np. worków z piaskiem) lub też usypać wzmocniony wał ziemny;
utworzyć przedsionki wejściowe spełniające rolę śluz bezpieczeństwa;
powiększyć przestrzeń przeznaczoną dla zwierząt oraz przygotować odpowiednią ilość nieskażonej i odpowiednio zabezpieczonej paszy oraz wody;
przygotować ściółkę o dużej zdolności pochłaniania wilgoci oraz ustawić pojemniki z wapnem niegaszonym, co pomoże w utrzymaniu odpowiedniego mikroklimatu i zapobiegnie zbytniej koncentracji dwutlenku węgla, amoniaku i siarkowodoru;
wydzielić sferę do przechowywania obornika i jego odkażania.
W razie konieczności można również wykorzystać inne odpowiednio przystosowane pomieszczenia i budynki, jak szopy, suszarnie i silosy. Ponadto, jeżeli rodzaj i skala zagrożenia na to pozwala, można skorzystać również z zagłębień po wyrobiskach w kamieniołomach i żwirowniach, czy też jarów i dołów ziemnych. Jednak ściany tego typu miejsc (utworzone z miękkiego gruntu) należy wzmocnić, wykorzystując np. deski, oraz przygotować odpowiednie przykrycia (np. drewnianymi okrąglakami). Ponadto należy zapewnić zwierzętom odpowiednią opiekę. By ich nie przestraszyć, powinna się tym zajmować jak najmniejsza grupa przeszkolonych ludzi z doświadczeniem w tym zakresie.
Czas, w jakim zwierzęta mogą przybywać w miejscach ochronnych, zależy od powierzchni tych pomieszczeń, temperatury i wilgotności powietrza oraz ilości zgromadzonej wody i paszy.
4. Ochrona dóbr kultury
Wśród działań związanych z szeroko pojmowanym bezpieczeństwem oprócz ochrony ludności i zwierząt istotna jest także ochrona dóbr kultury, które ze względu na swoją wartość historyczną lub artystyczną mają duże znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturowego danej społeczności lub narodu.
Podstawowe zasady ochrony dóbr kultury na świecie określa Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisana w Hadze 14 maja 1954 r. Zgodnie z treścią tego dokumentu, dobrem kulturalnym są, bez względu na ich pochodzenie oraz osobę ich właściciela:
dobra ruchome lub nieruchome, które mają wielką wagę dla dziedzictwa kulturalnego narodu, na przykład zabytki architektury, sztuki lub historii, zarówno religijne, jak i świeckie; stanowiska archeologiczne; zespoły budowlane o znaczeniu historycznym lub artystycznym; dzieła sztuki, rękopisy, książki i inne przedmioty o znaczeniu artystycznym, historycznym lub archeologicznym, jak również zbiory naukowe i ważne zbiory książek, archiwaliów lub reprodukcji wyżej określonych dóbr;
gmachy, których zasadniczym i stosowanym w praktyce przeznaczeniem jest przechowywanie lub wystawianie dóbr kulturalnych ruchomych, na przykład muzea, biblioteki, składnice archiwalne, jak również schrony mające na celu przechowywanie (w razie konfliktu zbrojnego) dóbr kulturalnych ruchomych;
ośrodki zabytkowe obejmujące znaczną ilość ruchomych lub nieruchomych dóbr kulturalnych oraz gmachów je przechowujących lub wystawiających.
Dobra kultury mogą być oznaczone znakiem rozpoznawczym ułatwiającym ich identyfikację. Jest nim tarcza skierowana ostrzem w dół, podzielona wzdłuż przekątnych na 4 pola, 2 błękitne i 2 białe (tarcza herbowa złożona z błękitnego kwadratu, którego jeden z kątów tworzy ostrze tarczy, oraz umieszczonego nad nim błękitnego trójkąta, rozgraniczonych po każdej stronie białym trójkątem), prezentowana obok.
Wśród polskich aktów prawnych istotne znaczenie dla ochrony dóbr kultury ma ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w której zdefiniowane zostało pojęcie zabytku oznaczające nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Jako zabytki mogą być zatem potraktowane m.in.: krajobrazy kulturowe, dzieła architektury i budownictwa, obiekty techniki (np. kopalnie, huty, elektrownie), cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, kolekcje dzieł, numizmaty oraz pamiątki historyczne, wytwory techniki, a zwłaszcza urządzenia, środki transportu oraz maszyny i narzędzia świadczące o kulturze materialnej, instrumenty muzyczne czy też wytwory sztuki ludowej i rękodzieła.
Zgodnie z treścią wspomnianej ustawy, ochrona zabytków polega na:
zapewnieniu warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;
zapobieganiu zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków;
udaremnianiu prób niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;
przeciwdziałaniu kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę;
kontroli stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;
uwzględnianiu zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.
Natomiast opieka nad zabytkiem, którą sprawuje jego właściciel lub posiadacz, polega na zapewnieniu warunków:
naukowego badania i dokumentowania zabytku;
prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku;
zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.
Ustawa z 23 lipca 2003 r. przewiduje również 4 formy ochrony zbytków:
wpis do rejestru zabytków, który na terenie województwa jest prowadzony przez wojewódzkiego konserwatora zabytków; do rejestru wpisuje się zarówno zabytki nieruchome, jak i ruchome;
uznanie za pomnik historii – dokonuje tego prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego), w odniesieniu do najcenniejszych i najważniejszych zabytków na terenie Polski, mających szczególne znaczenie dla historii i dziedzictwa naszego narodu;
utworzenie parku kulturowego – dokonuje tego rada gminy, w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej;
ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.
Specjalną ochronę dóbr kulturalnych na wypadek konfliktu zbrojnego określa konwencja haska z 14 maja 1954 r. Zgodnie z treścią tego dokumentu, ochroną specjalną może być objęta ograniczona ilość schronów przeznaczonych do przechowywania dóbr kulturalnych ruchomych w razie konfliktu zbrojnego, oraz ośrodków zabytkowych i innych dóbr kulturalnych nieruchomych o bardzo wielkim znaczeniu, pod warunkiem że:
znajdują się w dostatecznej odległości od wielkich ośrodków przemysłowych oraz od wszelkich ważnych obiektów wojskowych stanowiących punkty wrażliwe, np. lotnisk, radiowych stacji nadawczych, zakładów pracujących na rzecz obrony narodowej, portów lub dworców kolejowych o pewnym znaczeniu, jak również wielkich linii komunikacyjnych;
nie są użytkowane do celów wojskowych.
Warto podkreślić, że dobro kulturalne położone w pobliżu ważnego obiektu wojskowego może być jednak w szczególnym przypadku objęte ochroną specjalną. Państwo‑strona konwencji musi jednak zobowiązać się wówczas, że w razie konfliktu zbrojnego zaniecha wszelkiego użytkowania tego obiektu, a w szczególności, gdy chodzi o port, dworzec kolejowy lub lotnisko – wyłączy go z wszelkiego ruchu komunikacyjnego. Wyłączenie takie powinno być przygotowane już w czasie pokoju.
Ochrona specjalna zostaje przyznana dobru kulturalnemu przez wpisanie go do Międzynarodowego Rejestru Dóbr Kulturalnych Objętych Ochroną Specjalną, który prowadzony jest przez UNESCOUNESCO. Dzięki temu takiemu dobru kulturalnemu zapewnia się ochronę przed wszelkimi aktami nieprzyjacielskimi, a także przed użytkowaniem ich samych oraz ich otoczenia w celach wojskowych. Dobra kulturalne objęte ochroną specjalną powinny być zaopatrzone w znak rozpoznawczy w układzie potrójnym.
Odnajdź w Internecie lub w innych źródłach informacje o chronionych dobrach kulturalnych w twojej najbliższej okolicy. W jaki sposób są one oznaczone?
Podsumowanie
Znaczną część zadań związanych z wszechstronnie pojmowaną ochroną ludności (zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny) realizuje się w ramach obrony cywilnej – systemu, którego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa osób cywilnych, zakładów pracy, urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym oraz współdziałanie z innymi instytucjami oraz obywatelami w zwalczaniu skutków katastrof naturalnych i antropogenicznych.
Podstawowymi dokumentami określającymi funkcjonowanie oraz zadania obrony cywilnej na świecie są cztery konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 r. o ochronie ofiar wojny. Aktem polskiego prawodawstwa o największym znaczeniu w tym obszarze jest ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.
Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej w Rzeczypospolitej są formacje obrony cywilnej, które składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych, oraz innych jednostek tych formacji.
Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju, którego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, któremu Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega.
Terenowymi organami obrony cywilnej w Polsce są: wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast), którzy są szefami obrony cywilnej odpowiednio na poziomie województwa, powiatu i gminy.
Środki wykorzystywane w celu ochrony ludzi dzielimy na indywidualne i zbiorowe.
Indywidualne środki ochronne dzielimy na etatowe i zastępcze, które następnie można podzielić na środki ochrony dróg oddechowych i środki ochrony skóry.
Zbiorowymi środkami ochrony ludzi są schrony i ukrycia.
W przypadku pojawienia się niebezpieczeństwa należy również pamiętać o ochronie zwierząt. Jeżeli charakterystyka i skala danego zagrożenia nie wymaga ich ewakuacji, należy przede wszystkim przystosować i zabezpieczyć budynki oraz pomieszczenia inwentarskie.
Oprócz ochrony ludności i zwierząt istotne miejsce wśród działań związanych z szeroko pojmowanym bezpieczeństwem ma ochrona dóbr kultury, które ze względu na swoją wartość historyczną lub artystyczną, mają duże znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturowego danej społeczności lub narodu.
Dobra kulturalne oznacza się specjalnym znakiem rozpoznawczym, którym jest tarcza skierowana ostrzem w dół, podzielona wzdłuż przekątnych na 4 pola, 2 błękitne i 2 białe (tarcza herbowa złożona z błękitnego kwadratu, którego jeden z kątów tworzy ostrze tarczy, oraz umieszczonego nad nim błękitnego trójkąta, rozgraniczonych po każdej stronie białym trójkątem).
Dowiedz się, gdzie w twojej okolicy znajdują się zabytki. Zrób ich zdjęcia, spróbuj dowiedzieć się jak najwięcej na ich temat, i o wybranym z nich opowiedz na następnej lekcji.
Słowniczek
podstawowe jednostki organizacyjne przeznaczone do wykonywania zadań obrony cywilnej; składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji
wypełnianie wszystkich lub niektórych zadań humanitarnych mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania
Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury; wyspecjalizowana organizacja ONZ, której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki
nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia; ich zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na wartość historyczną, artystyczną lub naukową
Zadania
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które – fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Zgodnie z treścią Konwencji ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisanej w Hadze 14 maja 1954 roku, za dobro kulturalne uznawane są ośrodki zabytkowe obejmujące znaczną ilość ruchomych lub nieruchomych dóbr kulturalnych oraz gmachów je przechowywujących lub wystawiających. | □ | □ |
| Znakiem rozpoznawczym ułatwiającym identyfikację dóbr kulturalnych jest tarcza skierowana ostrzem w dół, podzielona wzdłuż przekątnych na cztery pola, dwa błękitne i dwa białe. | □ | □ |
| Wśród polskich aktów prawnych istotne znaczenie dla ochrony dóbr kulturalnych ma ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. | □ | □ |
| Opieka nad zabytkiem jest stale sprawowana przez instytucje państwowe. | □ | □ |
| Jeżeli dane dobro kulturalne jest objęte ochroną specjalną, to zapewnia się mu ochronę przed wszelkimi aktami nieprzyjacielskimi, a także przed użytkowaniem ich samych oraz ich otoczenia w celach wojskowych. | □ | □ |
| Zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 roku wyróżnia się dwie formy ochrony zabytków. | □ | □ |
| Międzynarodowy Rejestr Dóbr Kulturalnych Objętych Ochroną Specjalną jest prowadzony przez generalnego konserwatora zabytków. | □ | □ |
Zgodnie z ustawą z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, na czym polega ochrona zabytków?
- Zapewnieniu warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie.
- Zapobieganiu zagrożeniom naturalnym, np. powodzi, jeśli zabytek znajduje się w pobliżu akwenu wodnego.
- Zapewnieniu stałej, całodobowej ochrony.
- Zapobieganiu zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków.
- Udaremnianiu prób niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków.
- Cyklicznej publikacji ogłoszeń i ofert promujących dany zabytek.
- Kontroli stanu zachowania i przeznaczenia zabytków.
- Pobieraniu opłat od każdego zwiedzającego, gdyż dochody z biletów są przeznaczane na prace konserwatorskie.
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które – fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| I konwencja genewska z 12 sierpnia 1949 roku traktuje o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu. | □ | □ |
| Podstawowymi dokumentami określającymi funkcjonowanie oraz zadania obrony cywilnej na świecie są cztery konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 roku o ochronie ofiar wojny. | □ | □ |
| Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. | □ | □ |
| Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej w Rzeczypospolitej są pododdziały wojska polskiego. | □ | □ |
| Jednym z podstawowych aktów prawnych regulujących funkcjonowanie Obrony Cywilnej w Polsce jest ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej. | □ | □ |
| Terenowymi organami obrony cywilnej w Polsce są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast), którzy są szefami obrony cywilnej odpowiednio na poziomie województwa, powiatu i gminy. | □ | □ |
Połącz pojęcia z zakresu form ochrony z zabytków z właściwym dla nich opisem.
ustalenie ochrony, uznanie za pomnik historii, wpis do rejestru zabytków, utworzenie parku kulturowego
| Dokonuje go wojewódzki konserwator zabytków. | |
| Dokonuje go prezydent RP na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. | |
| Dokonuje go rada gminy. | |
| Odpowiedni zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. |