Mieszkamy nad morzem
W Polsce można zamieszkać w mieście, które ma port morski, a leży kilkadziesiąt kilometrów od morza. Można także zamieszkać na terenie położonym poniżej poziomu morza i poruszać się po suchym gruncie. Jak to jest możliwe i gdzie znajdują się takie miejsca?
jaki wpływ na pogodę i klimat pobrzeży ma morze;
jakie jest ukształtowanie terenu w sąsiedztwie morza.
wymieniać korzyści wynikające z sąsiedztwa morza;
przedstawiać znaczenie historyczne, gospodarcze i turystyczne miejscowości nadmorskich.
1. Co nam daje morze?
Największą korzyścią z położenia nad morzem jest możliwość budowy portu, czyli miejsca, gdzie statki mogą załadować lub wyładować towary. W Polsce funkcjonują 4 duże porty morskie – w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu – które mogą przyjmować największe statki. Są również inne porty, np. w Elblągu, ale ruch jest tam niewielki. Szczecin jest portem szczególnie ciekawym. Położony jest kilkadziesiąt kilometrów od morza, z którym łączy się poprzez rzekę Odrę. W Polsce działają stoczniestocznie (największe znajdują się w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie), które budują i naprawiają statki. Ze Świnoujścia, Gdyni i Gdańska pływają promypromy do nadbałtyckich portów w innych krajach. W Polsce funkcjonuje także ponad 60 przystani i portów rybackich. Całe polskie pobrzeże jest atrakcyjnym miejscem pobytu wczasowiczów i celem wypraw turystycznych. Duże znaczenie ma też wydobycie bursztynubursztynu i wytwarzanie z niego biżuterii. Dzięki częstym i stosunkowo silnym wiatrom możliwa jest również produkcja energii elektrycznej przez elektrownie wiatroweelektrownie wiatrowe budowane wzdłuż wybrzeża.
2. Miejscowości nadmorskie w Polsce
Wiele miast i wsi polskiego wybrzeża ma duże znaczenie dla przemysłu, transportu, handlu, rybołówstwa i turystyki. Jednym z największych i najchętniej odwiedzanych przez turystów miast pasa pobrzeży jest Gdańsk wyróżniający się naprawdę ciekawą historią. Mniejsze miasta, jak Darłowo, Władysławowo czy Hel, przyciągają turystów dostępem do plaż. Wielką atrakcją dla zwiedzających te miejscowości jest fakt, że oferuje się tam rejsy po morzu na pokładach niewielkich statków.
Uzasadnij twierdzenie, że nad polskie morze warto przyjeżdżać nie tylko latem. Posłuż się dostępnymi źródłami informacji (np. Internetem), by sprawdzić, jakie atrakcje oferują miejscowości nadmorskie przez cały rok.
Pobyt nad morzem daje szanse na niezwykłe wrażenia kulinarne. Niektóre z nadmorskich miejscowości oferują możliwość zakupu świeżo złowionych ryb prosto z łodzi rybackich.
3. Żuławy Wiślane
Szczególnie ciekawym rejonem polskiego pobrzeża są Żuławy Wiślane położone w środkowej części Pobrzeża Gdańskiego. Jeszcze kilka tysięcy lat temu była to duża zatoka Morza Bałtyckiego, do której uchodziła Wisła. Rzeka bezustannie transportowała piasek i muł, osadzając je w pobliżu. Stopniowo teren ten zaczął wysychać i pokryła go roślinność. Proces ten przyspieszyli ludzie, osuszając duże połacie terenu. Obecnie Żuławy Wiślane to rozległa równina z żyznymi glebami. Część jest położona niżej niż powierzchnia morza. Obszar taki nazywamy depresjądepresją. Teren ten nie jest jednak zalewany, gdyż odgradzają go od morza wysokie, solidne wały. Żuławy poprzecinane są kanałami, których zadaniem jest zbieranie wody z okolicznych ziem. Bez tych kanałów grunt byłby podmokły, a depresje zostałyby zalane.
Żuławy Wiślane są niezwykle cenne dla rolnictwa. Występują tu jedne z najlepszych gleb. Tutejsze pola dają bardzo wysokie plony. Na środku Żuław powstało tylko jedno miasto – Nowy Dwór Gdański.
Omów przyczyny, dla których na obszarze Żuław Wiślanych nie powstały wielkie miasta.
Czy można stawiać duże budynki na terenie podmokłym?
Miasta sąsiadujące z Żuławami Wiślanymi słyną z okazałych zabytków. Do najpiękniejszych i największych na świecie należy zamek krzyżacki w Malborku. Na samych Żuławach można obejrzeć wiele ciekawych urządzeń technicznych związanych z systemem kanałów, jak mosty zwodzone czy śluzy.
Podsumowanie
Działy gospodarki powiązane z morzem to handel morski i rybołówstwo.
Gdańsk i inne miasta oraz wsie położone nad morzem posiadają szczególnie dobre warunki dla turystyki, wypoczynku, uprawiania sportów wodnych oraz dla celów uzdrowiskowych.
Żuławy Wiślane to obszar cenny dla rolnictwa z powodu żyznych gleb.
Korzystając z dostępnych źródeł informacji (Internetu, książek), wskaż znaczenie i atrakcje wybranej miejscowości nadmorskiej.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Rzeźbiarze krajobrazu
Jaki kształt może mieć powierzchnia Ziemi?
Pobrzeża
Słowniczek
kopalna żywica drzew iglastych występująca w formie kamieni o zróżnicowanych kolorach, wykorzystywana głównie w jubilerstwie; największe na świecie złoża bursztynu znajdują się na południowych wybrzeżach Bałtyku
statek służący do przewozu ludzi i pojazdów, wyposażony w rampę do szybkiego załadunku samochodów lub wagonów
zakład przemysłowy, w którym buduje się, remontuje lub rozbiera statki
urządzenie zmieniające energię wiatru na ruch obrotowego wirnika, który może służyć do napędzania młynów, pomp i innych urządzeń; współcześnie służy najczęściej do produkcji energii elektrycznej
Zadania:
Zaznacz nazwy miast, w których znajdują się najważniejsze polskie porty morskie.
- Gdańsk
- Elbląg
- Warszawa
- Gdynia
- Szczecin
- Hel
- Świnoujście
- Ustka
- Władysławo
- Wolin
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Żuławy Wiślane mają duże znaczenie dla rolnictwa. | □ | □ |
| Na Żuławach znajdują się gleby zwane czarnoziemami. | □ | □ |
| Gleby na Żuławach zaliczane są do najlepszych w Polsce. | □ | □ |
| Teren Żuław wymaga ciągłego osuszania, gdyż dużą jego część zajmują depresje. | □ | □ |
| Na Żuławach ludzie nie mogą mieszkać przez cały czas; przebywają tam jedynie w okresie, gdy prowadzone są prace w rolnictwie. | □ | □ |
Jak nazywa się ozdobny kamień jubilerski wydobywany na południowych brzegach Bałtyku i czasem znajdowany na plażach?
- diament
- brylant
- piaskowiec
- opal
- łupek
- bazalt
- granat
- bursztyn
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących depresji w Polsce.
| Prawda | Fałsz | |
| Depresje występują u ujścia wszystkich polskich rzek. | □ | □ |
| Najgłębsza depresja w Polsce ma około 1,8 m p.p.m. | □ | □ |
| Depresje w Polsce leżą powyżej poziomu morza. | □ | □ |
| Najgłębsza depresja w Polsce występuje w okolicy Elbląga. | □ | □ |
| Depresja to obszar położony trochę wyżej niż niziny. | □ | □ |
Uzupełnij z listy.
wyspy, źródła, cieśniny, Helu, Żuławy Wiślane, wzgórza polodowcowe, ujścia, dorzecza, Góry Świętokrzyskie, mierzeje, Wolina, Szczecina, zlewiska, głębiny, zatoki, ujścia
Kilka tysięcy lat temu Wisła uchodziła do rozległej ............................................ Morza Bałtyckiego. Największa z polskich rzek bezustannie transportowała drobny materiał skalny, osadzając go w pobliżu ............................................ i tworząc deltę. W wyniku tego procesu powstały ............................................, czyli równina wypełniona żyznymi osadami przynoszonymi z całego ............................................ Wisły.
Oceń prawdziwość opinii dotyczących atrakcyjności turystycznej Gdańska.
| Prawda | Fałsz | |
| Gdańsk jest najpopularniejszym wśród turystów miastem Polski. | □ | □ |
| Gdańsk jest najpopularniejszym wśród turystów miastem polskich pobrzeży. | □ | □ |
| Gdańsk jest dawną stolicą Polski. | □ | □ |
| W Gdańsku ścierają się wpływy różnych języków i kultur. | □ | □ |