Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
R1F6r0Cba9p6311
Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Zadanie na rozgrzewkę

Ćwiczenie 1
R4guH5jX1pnpn1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000008NIB6v32_0000000A

Strajki w 1988 roku

W kwietniu i maju, a potem w sierpniu 1988 roku doszło do kolejnych wystąpień robotników, najpierw w Krakowie (Nowej Hucie) i innych miastach, a potem w Gdańsku.

Ćwiczenie 2
R1W1Sh1JQO9aC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 3
RRA5arg8AYvnX1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000008NIB6v32_0000000L

Obrady Okrągłego Stołu

Władze próbowały zakończyć strajki siłą, ostatecznie jednak przystąpiły do negocjacji. Stronę solidarnościową reprezentował Lech Wałęsa. Ustalono, że robotnicy zakończą strajk, a władza i opozycja spotkają się przy tzw. Okrągłym Stole, by ustalić szczegóły porozumienia.

Z Archiwum TVP

R10as7QujZPL61
Film 7 Źródło: TVP S.A., tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl.

Uzupełnij informacje o obradach Okrągłego Stołu.

Ćwiczenie 4

Obrady Okrągłego Stołu rozpoczęły się 6 lutego 1989 roku w Warszawie, trwały do 5 kwietnia 1989 roku.
Ile to dni?
Ile miesięcy?

Ćwiczenie 5

Strajk w Stoczni Gdańskiej zakończył się 31 sierpnia 1988 roku.
Oblicz, ile dni zajęło ustalenie warunków rozmów przy Okrągłym Stole.
Ile to tygodni?
Ile miesięcy?

Ćwiczenie 6

Znajdź w Interncie zdjęcie, przedstawiające obrady Okrągłego Stołu, widziane z lotu ptaka.
Policz, ile (mniej więcej) osób przy nim zasiadało.

Najważniejsze ustalenia Okrągłego Stołu
W podpisanych porozumieniach przyjęto, że niezbędna jest zmiana ustroju społecznego na taki, który gwarantować będzie pluralizm polityczny, demokratyczne powoływanie przedstawicieli władzy, wolność słowa i wolność zrzeszania się.

Ćwiczenie 7

Zanalizuj tabelę i odpowiedz na postawione w niej pytania.

PRL

Decyzje Okrągłego Stołu

Dziś

Czy istniał senat?

Powołano senat – izbę wyższą parlamentu

Czy istnieje senat?

Kto zgłaszał kandydatów do parlamentu?

35% posłów do sejmu i wszyscy senatorowie wybierani w wolnych wyborach; 65% posłów wybieranych tylko spośród kandydatów zgłoszonych przez władze komunistyczne

Kto zgłasza kandydatów do parlamentu?

Czy istniał urząd prezydenta?

Powołano urząd prezydenta wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe – połączone posiedzenie sejmu i senatu

Czy istnieje urząd prezydenta?

Kto mógł wydawać prasę?

Strona opozycyjna uzyskała dostęp do mediów: prawo wydawania „Tygodnika Solidarność” i „Gazety Wyborczej”

Kto może wydawać prasę?

Ćwiczenie 8

Dla zainteresowanych

Tradycja zasiadania uczestników przy okrągłym (a nie np. prostokątnym) stole wywodzi się z czasów legendarnego króla Artura. Dowiedz się, co wówczas symbolizował okrągły stół.

Ćwiczenie 9

Dla zainteresowanych

Przygotuj krótką informację o wybranym uczestniku strony rządowej i o wybranym uczestniku strony solidarnościowej. Uwzględnij informacje o ich losach przed 1990 rokiem i po nim.

j0000008NIB6v32_0000002G

Wybory 4 czerwca 1989 roku

Nie wszyscy kandydaci Solidarności byli powszechnie znani. W kampanii wyborczej postanowiono wykorzystać dwa symbole, które pozwalały wyborcom skojarzyć osoby z obozem Solidarności.

1
Ćwiczenie 10
R1a04RQxUtuUi1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Solidarność otrzymała prawo wydawania własnego dziennika w wyniku porozumień Okrągłego Stołu. W ten sposób po raz pierwszy od 1947 roku pojawił się tytuł prasowy niezależny od władz komunistycznych. Ponieważ pierwszym zadaniem gazety było prowadzenie kampanii wyborczej Solidarności, nazwano ją „Gazetą Wyborczą”. W wyniku wyborów Solidarność zdobyła wszystkie miejsca w sejmie, na które mogła wystawić swoich kandydatów, oraz 99 na 100 miejsc w senacie. Tak wielkie zwycięstwo było zaskoczeniem dla wszystkich. W tej sytuacji bardzo ważny okazał się artykuł zamieszczony w „Gazecie Wyborczej”

j0000008NIB6v32_0000002O

Premier Tadeusz Mazowiecki

Stało się tak, jak proponowała „Gazeta Wyborcza”: 19 lipca 1989 roku prezydentem został Wojciech Jaruzelski (reprezentant PZPR, czyli partii komunistycznej), a 24 sierpnia 1989 roku premierem mianowano Tadeusza Mazowieckiego (wieloletniego doradcę Solidarności). Wygłosił on wówczas swoje exposé – czyli przemówienie, w którym określił główne cele swojego rządu.

RPzH9c2I9YwnM
Premier Tadeusz Mazowiecki w 1989 roku
Artur Klose, licencja: CC BY-SA 2.0
1
Ćwiczenie 11
R1RctWrmacTzZ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000008NIB6v32_00000031

U naszych sąsiadów

W latach 1989–1990 system komunistyczny upadł nie tylko w Polsce. Przemiany o podobnym charakterze zachodziły w tym czasie także w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. W niektórych państwach miały nawet większy zasięg, doprowadziły bowiem do zmiany granic i powstania nowych państw.

R1XaZY7X7Xcop1
Europa po 1989 r. 
Krystian Chariza i zespół,
Ćwiczenie 12

Porównaj mapy Polski i jej sąsiadów w latach 1988 i 1992, a następnie uzupełnij tabelę.

Sąsiedzi Polski

w 1988 roku

w 1992 roku

Rp9K4GCcvaFVt
Europa po II wojnie światowej.
Krystian Chariza i zespół,
R1HNWavcl5SzH
Współczesna Europa
Krystian Chariza i zespół,
Ćwiczenie 13

Dla zainteresowanych

Przedstaw zmiany, jakie zaszły w latach 1988–1992 w wybranym państwie sąsiadującym z Polską.

j0000008NIB6v32_0000004C

Podsumowanie

Co wiem?

W wyniku rozmów przy Okrągłym Stole na początku 1989 roku komuniści zdecydowali się na pewne ustępstwa wobec Solidarności. 4 czerwca 1989 roku doszło do pierwszych od ponad 40 lat częściowo wolnych wyborów do parlamentu. Solidarność odniosła w nich miażdżące zwycięstwo. W efekcie latem 1989 roku został powołany niekomunistyczny rząd Tadeusza Mazowieckiego, który zapowiedział powrót Polski do demokracji i gospodarki rynkowej.

Co potrafię?
  • Zanalizować exposé premiera.

  • Rozróżniać postulaty ekonomiczne i polityczne.

R13EHxKyTsDr91
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!

Od wielu lat politycy, a także niektórzy historycy spierają się, czy w 1989 roku Solidarność powinna była zawierać kompromisy z władzami PRL, czy wykorzystać siłę poparcia społecznego i w sposób bardziej zdecydowany obalić komunizm. Rozważ argumenty za i przeciw dla każdego rozwiązania.

Zdecydowane obalenie komunizmu

Kompromis z władzami komunistycznymi

Szanse:

Szanse:

Zagrożenia:

Zagrożenia: