Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Wprowadzenie

Wydarzenia 1989 roku w Polsce i w krajach sąsiednich cieszyły się wielkim przychylnym zainteresowaniem światowej opinii publicznej. 15 listopada 1989 roku przywódca Solidarności Lech Wałęsa jako trzeci obcokrajowiec w historii wystąpił przed połączonymi izbami Kongresu Stanów Zjednoczonych.

Polecenie 1

Znajdź w internecie początek nagrania tego przemówienia i odpowiedz na pytania:

  • Do czego odwołuje się Lech Wałęsa w pierwszych słowach swojego przemówienia?

  • Jaki nastrój panuje na sali?

Zadanie na rozgrzewkę

Ćwiczenie 1

Napisz, co to jest konstytucja

Ćwiczenie 2

W którym roku uchwalono konstytucję PRL?

Ćwiczenie 3

Jak należy rozwinąć skrót PRL?

j0000008NCB6v32_0000000V

Program reform

Ćwiczenie 4
R1LaOYwiTWYjp1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000008NCB6v32_00000011

Chronologia wydarzeń

1
Ćwiczenie 5
R1OKEe92O9yEK1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 6
RXUFjJfpaOVsn1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000008NCB6v32_00000017

Wolne wybory

Ćwiczenie 7

Lewa kolumna tabeli przedstawia niektóre zasady wyborów w PRL. W prawej kolumnie wpisz, jak powinny one wyglądać w wolnych wyborach.

W PRL

W wolnej Polsce

Prawo do zgłaszania kandydatów miał tylko jeden komitet wyborczy (nosił on w różnych latach różne nazwy).

Kandydaci byli zatwierdzani przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą (PZPR).

Nad przebiegiem kampanii wyborczej czuwała PZPR i cenzura.

Promowane było głosowanie bez skreśleń: jeśli ktoś brał kartę do głosowania i od razu wrzucał ją do urny, głos dostawał pierwszy kandydat na liście. Jeśli natomiast wyborca chciał kogoś skreślić, to musiał iść za kotarę i od razu było widać, że nie głosuje tak, jak chciała władza.

Jeśli obywatele nie głosowali zgodnie z oczekiwaniami władz, oficjalne wyniki wyborów były fałszowane.

Osoby, które wyrażały sprzeciw wobec takich zasad wyborczych, mogły trafić do więzienia.

j0000008NCB6v32_00000022

Zniesienie cenzury

Polecenie 2

Przypomnij zasady działania cenzury w PRL.

Odszuaj w Internecie wypowiedzi Krzysztofa Kozłowskiego o cenzurze w PRL. W czasach PRL był on dziennikarzem „Tygodnika Powszechnego”, a w rządzie Tadeusza Mazowieckiego został ministrem spraw wewnętrznych. Odpowiedz na pytania:

Ćwiczenie 8

Czy Krzysztof Kozłowski wypowiada się jako dziennikarz czy jako minister ?

Ćwiczenie 9
RGJlUtou2gEEC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
RSaLsXpjaUCNa1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11
RngW08QmN8CQ71
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12

Czym mogły być owe „inne właściwości”, których nabierali twórcy podlegający cenzurze ?

Ćwiczenie 13

Co to znaczy, że ludzie byli „okaleczeni” przez cenzurę ?

Ćwiczenie 14

Dla zainteresowanych

Dowiedz się, jakie ograniczenia w publikowaniu istnieją dzisiaj – mimo zniesienia cenzury.

j0000008NCB6v32_0000002Z

Wolność podróżowania

Oto niektóre zapisy ustawy o paszportach z 1990 roku.

Art. 1
Paszport jest dokumentem urzędowym, uprawniającym do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadczającym obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie dokument ten zawiera.

Art. 3

Każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu.

Ćwiczenie 15

Dla zainteresowanych

W czasach PRL otrzymanie paszportu było przywilejem, o który trzeba było specjalnie zabiegać. W niektórych okresach udzielano go tylko bardzo nielicznym. Jakie konsekwencje miało dla Polaków wprowadzenie nowej ustawy o paszportach?

1
Ćwiczenie 16
RFkZu76WXNrWt1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 17

Czy możliwe jest wpisanie do paszportu RP innego obywatelstwa niż polskie?

j0000008NCB6v32_0000003O

Zmiany w konstytucji

W grudniu 1989 sejm uchwalił zmiany w konstytucji. Przeanalizujmy jej fragmenty.

Ćwiczenie 18

Zapisz nową nazwę państwa:

Ćwiczenie 19

1
Ćwiczenie 20
R1Yh4ZxiUAI9g1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 21

Czym różni się godło Rzeczypospolitej Polskiej od godła PRL?

RY0416Iqpd0g6
Godło Rzeczypospolitej Polskiej
Follow by white rabbit, Godło Rzeczypospolitej Polskiej, licencja: CC 0
R19Zg2lSa4JvT
Godła PRL
Bastian, Godła PRL, licencja: CC 0
j0000008NCB6v32_0000004H

Podsumowanie

Co wiem?

Kształtowanie demokratycznego ustroju III Rzeczypospolitej trwało kilka lat. Jego głównymi etapami były wolne wybory (kolejno: samorządowe, prezydenckie i parlamentarne) oraz zmiany w konstytucji. Symboliczne znaczenie miała zmiana nazwy państwa na „Rzeczpospolita Polska” oraz zmiana godła. Oprócz demokratycznych procedur wyborczych ważnym elementem demokracji w Rzeczypospolitej jest wolność słowa, będąca podstawą działalności między innymi wolnych mediów.

Co potrafię?
  • Zanalizować tekst konstytucji.

  • Porównywać systemy ustrojowe.

R13EHxKyTsDr91
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!

Budowa ustroju demokratycznego w Polsce uważana była za bardzo ważny cel i wielkie osiągnięcie Polaków. Czy jednak demokracja ma same zalety?