Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
R1Xb4TI9cTUSU

Osiągnięcia starożytnych Rzymian

Fronton rzymskiego Panteonu
domena publiczna

Wspaniali budowniczowie

Rzymianie byli znakomitymi budowniczymi i inżynierami. Wynaleźli beton, dzięki któremu mogli wznosić w swoich miastach ogromne gmachy – świątynie, termy, amfiteatry czy bazyliki. Wodę ze źródeł w pobliskich górach doprowadzały do miast kamienne akwedukty.

Bazylika
Definicja: Bazylika

W starożytnym Rzymie nazywano tak halę, w której odbywały się targi i sądy.

Termy
Definicja: Termy

Łaźnie publiczne.

Łuki i kopuły

Zanim wynaleziono beton, budowano z kamienia, który był ciężki. Budowle miały płaskie dachy. Dopiero wynalezienie lżejszego betonu pozwoliło na konstruowanie łuków i kopuł.

Jednym z najwspanialszych zabytków architektury rzymskiej jest Panteon, świątynia wszystkich bogów.

RgmTLe70Cpg5j1
zadanie interaktywne
Panteon w Rzymie
Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl
Ciekawostka

W następnych stuleciach często naśladowano rzymskie pomysły architektoniczne. Takim przykładem jest Łuk Triumfalny w Paryżu, który został wybudowany na początku XIX wieku dla upamiętnienia zwycięstw francuskiego wodza – Napoleona.

R1bnwsIlY2ZQd
Łuk Triumfalny w Paryżu
domena publiczna
t8kjZ55WyJ_00000011

Akwedukty

RD6OGSirQzqg91
zadanie interaktywne
Budowa akweduktu
Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl

Budowa wodociągów była bardzo skomplikowanym przedsięwzięciem: trzeba było w górach wykopać tunele, a w dolinach wybudować specjalne mosty – akwedukty. W tunelach i na mostach montowano rury, którymi płynęła woda.
Niektóre budowle przetrwały do dziś – wciąż możemy je podziwiać.

R7IxLKG47rfyy1
Rzymski akwedukt Pont du Gard we Francji
Benh LIEU SONG, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0
1
Ćwiczenie 1
RnYzbvGNJ4b0S1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY NC SA 4.0.
t8kjZ55WyJ_0000001K

Rzym – największe miasto imperium

RFBVFj8AH3BLU1
zadanie interaktywne
Rzymska kamienica czynszowa
Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl

Rzym, stolica cesarstwa rzymskiego, w I wieku n.e. był największym miastem na świecie. Swoją wielkością i wspaniałymi budowlami wprawiał w podziw odwiedzających. Polityczne, religijne i towarzyskie życie, jak w każdym rzymskim mieście, toczyło się na forum, czyli centralnym placu. W Rzymie mieszkało około miliona ludzi. Zamożni mieli własne domy z ogrodami. Biedniejsi wynajmowali mieszkania w kilkupiętrowych kamienicach. Na parterach budynków znajdowały się sklepy i punkty usługowe. Część ulic była brukowana, reszta – brudna i błotnista.

R16sE033n05H11
zadanie interaktywne
Dom rzymski
Contentplus.pl sp. z o.o., Sol90, tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl
t8kjZ55WyJ_00000021

Spacer po starożytnym Rzymie

REYzicHa6VMHe1
Rekonstrukcja starożytnego Rzymu
Woeterman 94, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0
R16u6zBVyqVSP1
Materiał dodatkowy: Vademecum po Rzymie Materiał dodatkowy: Vademecum po Rzymie Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Zapoznaj się z tekstem źródłowym na temat życia codziennego w starożytnym Rzymie i odpowiedz na zamieszczone poniżej pytania.

Listy moralne do LucyliuszaLucius Annaeus Seneca
Lucius Annaeus Seneca Listy moralne do Lucyliusza

Mieszkam tuż obok term. Wyobraź sobie więc te najprzeróżniejsze głosy, których już uszy ścierpieć nie mogą. Siłacze ćwiczą i wyrzucają w górę ręce obciążone ciężarami […]; kiedy trafi się jakiś próżniak, któremu sprawiają przyjemność pospolite masaże, słyszę klaskanie dłoni o ciało […]. A jak się zjawi sędzia sportowy i zacznie liczyć piłki – to już koniec […]. Masz dalej tych, co skaczą do wody z impetem, rozbijając ją, […] wyobraź sobie piszczący i skrzekliwy głos niewolnika – depilatora. […] Dodaj najprzeróżniejsze nawoływania sprzedających ciastka i masarza, i cukiernika, z których każdy na swój sposób, ale zawsze głośno, reklamuje swój towar.

t8kjZ55WyJ_00000_BIB_001Lucius Annaeus Seneca, Listy moralne do Lucyliusza, oprac. Kazimierz Leśniak, tłum. Wiktor Kornatowski, Warszawa 1961, s. 347.
R17NhB7uDCr7j
Fragment Listów moralnych Seneki Młodszego czyta Bartosz Woźny Fragment Listów moralnych Seneki Młodszego czyta Bartosz Woźny Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego.
Ćwiczenie 2.1
Recx5HgK4nrPD1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2.2
R1EqalPR6RL161
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Higiena w starożytnym Rzymie

Rzymianie nie znali mydła. Aby oczyścić ciało, nacierali je oliwą, której pozbywali się potem – wraz z brudem – za pomocą specjalnych skrobaczek.

RrFR9AZ5EBauK
Skrobaczki i pojemnik na oliwę, przechowywane obecnie w Gliptotece monachijskiej
Matthias Kabel, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0

Nie wszyscy mieli w domach toalety. Wiele osób korzystało z toalet publicznych, które były także miejscami spotkań towarzyskich.

RYq7lVRO8rYUU
Rzymska latryna (toaleta) w Ostii
domena publiczna
t8kjZ55WyJ_0000003F

Prawo rzymskie

RLkmZcqvHcQlE1
Justynian Wielki na mozaice przechowywanej w bazylice św. Witalisa w Rawennie
Petar Milošević, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0

W państwie rzymskim ważne było prawo. Rzymianie musieli stosować się do jego przepisów. W V wieku p.n.e. wyryli zasady prawa na dwunastu tablicach, które ustawili na Forum Romanum. Chodziło o to, by każdy przechodzień mógł się zapoznać z jego zasadami. Ten zbiór praw nazwano Prawem XII Tablic.

Prawo rzymskie rozwijało się przez stulecia. Pojawiało się wiele nowych ustaw i edyktów. Dopiero w VI wieku n.e. na polecenie cesarza Justyniana Wielkiego dokonano ich zebrania, czyli kodyfikacji.

Wiele z zasad, obowiązujących obecnie w naszym prawie, opiera się na przepisach prawa rzymskiego. Na przykład zasada, że należy wysłuchać obu stron sporu.

t8kjZ55WyJ_0000003T

Rzymscy bogowie

Rzymianie, podobnie jak Grecy, czcili wielu bogów i przedstawiali ich w podobny sposób. Najwyższym bóstwem był Jowisz, którego uważano za ojca bogów, władcę nieba i piorunów. Junona, jego żona, opiekowała się kobietami i macierzyństwem. Minerwę nazywano boginią mądrości. Neptun był władcą mórz, Wenus – boginią miłości.

1
Ćwiczenie 3
RA1t0fqf491TE1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4
RjrEaSaADA8IA1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t8kjZ55WyJ_00000049

Walki gladiatorów

Szczególnym zainteresowaniem Rzymian cieszyły się walki gladiatorów, specjalnie szkolonych zawodników. W czasie walk na arenie gladiatorzy posługiwali się bronią. Łatwo więc byli ranieni, a nawet umierali. O życiu lub śmierci gladiatora decydowali często widzowie. Jeśli chcieli, by dobić pokonanego, wskazywali wyciągniętym kciukiem w dół. Jeśli natomiast uważali, że należy darować mu życie, unosili kciuk do góry.

Polecenie 2

Przyjrzyj się ilustracji i napisz, jaki los czeka leżącego na arenie wojownika.

uzupełnij treść
R18CsgfwJlTuy1
Na piaszczystej arenie otoczonej trybunami, na której siedzą widzowie leżą pokonani gladiatorzy. Na szyi jednego z nich trzyma nogę ubrany w złoty hełm, trzymający w jednym ręku mały miecz, a w drugim tarczę, gladiator, który wygrał walkę. Patrzy na trybuny, na których siedzą kobiety w białych szatach i wyciągniętymi rękami pokazują kciuki w dół.Za kobietami na przyozdobionej kwiatami trybunie honorowej siedzi na złotym tronie mężczyzna w złotym wieńcu na głowie.
Odwróconym kciukiem
Jean-Léon Gérôme, Odwróconym kciukiem, 1872, olej na płótnie, Muzeum Sztuki w Phoenix, domena publiczna
Polecenie 3

Do walk na arenie sprowadzano również zwierzęta. Przyjrzyj się ilustracji i wymień przynajmniej trzy.

R1NpkjLiRJ9nW
Mozaika rzymska przedstawiająca walki na arenie, przechowywana w muzeum Jamahiriya w Trypolisie
domena publiczna
t8kjZ55WyJ_0000004V

Podsumowanie

1
Ćwiczenie 5
RhvLh93g7IQQQ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Polecenia

  1. Wytłumacz, dlaczego starożytnych Rzymian nazywamy wspaniałymi budowniczymi i inżynierami.

  2. Wymień miejsca, w których Rzymianie spędzali czas wolny. Co najbardziej lubili tam robić?

  3. Wyjaśnij, jaką funkcję pełniło Forum Romanum w życiu Rzymian.