Rośliny nasienne
Główne składniki chleba, makaronu, ciastek, kasz i klusek pochodzą z nasion zbóż. Niemal wszystkie oleje i produkowane z nich margaryny tłoczone są z nasion rzepaku, słonecznika, soi, palmy oleistej, lnu i wielu innych roślin. Poznaj dokładniej rośliny wytwarzające nasiona, skoro są dla nas tak ważne.
że w twoim otoczeniu występują rośliny wytwarzające owoce;
że wiele roślin rozwija się z nasion.
wskazywać elementy budowy rośliny nasiennej;
dzielić rośliny na nagonasienne i okrytonasienne;
wyjaśniać rolę kwiatów i owoców w rozwoju roślin nasiennych.
1. Czym wyróżniają się rośliny nasienne?
Rośliny nasienne to takie, które wytwarzają kwiaty i nasiona. Nasiona zawierają zarodek – miniaturę nowej rośliny. W nasionach jest zwykle zapas pokarmu dla zarodka. Obie te części są osłonięte łupiną nasienną.
Rośliny nasienne dzielą się na dwie wielkie grupy: nagonasiennenagonasienne i okrytonasienneokrytonasienne. Nasiona nagonasiennych leżą nieosłonięte na łuskach szyszek. Natomiast rośliny okrytonasienne wytwarzają owoce, w których ukryte są nasiona. Owoc ochrania nasiona oraz ułatwia ich rozsiewanie. Jeżeli owoc jest mięsisty, to zachęca zwierzęta, aby go zjadły. Wraz z wydalonymi, niestrawionymi resztkami pokarmowymi zwierzęta rozsiewają nasiona, które na ogół nie ulegają strawieniu. Te gatunki roślin, które produkują suche i lekkie owoce, rozsiewają się przez wiatr (np. owoc klonu). Gatunki wytwarzające kolce, włoski z haczykami lub zadziory (np. łopian, czyli oset) mogą być rozsiewane przez zwierzęta.
Jeżeli w jednym kwiecie jest wiele słupków, to powstaje owoc zbiorowy, składający się z wielu maleńkich owoców. Owocem zbiorowym jest na przykład malina.
Wydaje nam się, że dobrze wiemy, jak wygląda owoc truskawki. W rzeczywistości jednak owoce truskawki to maleńkie, twarde, zielone orzeszki, które wyglądają jak pestki na powierzchni czerwonego, soczystego miąższu. Miąższ truskawki powstaje z dna kwiatowego i tak naprawdę wcale nie jest owocem!
Wymień znane ci owoce zawierające jedno oraz kilka nasion.
2. Rośliny iglaste i liściaste
Przykładami roślin nagonasiennych są przede wszystkim drzewa i krzewy iglaste. Obecnie na Ziemi znanych jest kilkaset gatunków tych roślin. Wśród rosnących w Polsce drzew nagonasiennych wyróżnia się przede wszystkim: sosny, świerki, jodły i modrzewie. Wśród krzewów najlepiej znane są cisy i jałowce.
Znacznie większą grupą roślin nasiennych żyjących na Ziemi, w tym w Polsce, są rośliny okrytonasienne. Wyróżniono na razie około 250 tysięcy gatunków. Należy do nich większość drzew i krzewów oraz roślin zielnych.
Porównaj szpilki rośliny nagonasiennej i liście rośliny okrytonasiennej.
Do najdziwniejszych roślin nagonasiennych występujących obecnie na Ziemi zaliczana jest żyjąca na pustyniach południowo‑zachodniej Afryki welwiczja przedziwna. Jej łodyga znajduje się pod ziemią, a na powierzchnię wyrastają tylko dwa wielkie, postrzępione i poskręcane liście, które rosną przez kilkaset do dwóch tysięcy lat.
Podsumowanie
Rośliny nasienne wytwarzają nasiona.
Rośliny nagonasienne wytwarzają nasiona, lecz nie wytwarzają owoców.
Okrytonasienne wytwarzają owoce, w których znajdują się nasiona.
Wśród roślin nagonasiennych najwięcej jest iglastych drzew i krzewów.
Roślinami okrytonasiennymi jest większość liściastych drzew, krzewów i roślin zielnych.
W okolicy swojego domu lub szkoły wybierz po trzy przykłady roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. Obejrzyj je dokładnie. Wskaż podobieństwa i różnice.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Jak zbudowana jest roślina?
Procesy życiowe roślin
Zadania
Wybierz nazwy roślin, które wytwarzają nasiona i nie wytwarzają owoców.
- sosna
- dąb
- klon
- jałowiec
- brzoza
Wskaż nazwy roślin nagonasiennych.
- sosna
- mech
- paproć
- świerk
- cis
- skrzyp
- jałowiec
- jabłoń
- trawa
- truskawka
Wybierz nazwę składnika nasiona, z którego rozwinie się nowa roślina.
- zarodek
- tkanka odżywcza
- owocnia
- owoc
- miąższ
Wskaż nazwy roślin okrytonasiennych.
- klon
- mech
- paproć
- śliwa
- malina
- skrzyp
- pomidor
- jodła
- jałowiec
Wskaż nazwy elementów budowy nasion.
- zarodek
- pestka
- owoc
- tkanka zapasowa
- łupina nasienna
- skórka
- ogonek
- ziarno
Słowniczek
zewnętrzny element budowy nasiona roślin nasiennych zabezpieczający zarodek i liścienie
część owocu otaczająca nasiono, powstająca z elementu słupka
rośliny z grupy nasiennych rozmnażające się za pomocą nasion pozbawionych dodatkowych warstw ochronnych
rośliny z grupy nasiennych rozmnażające się za pomocą nasion pokrytych owocnią
komórka powstała w wyniku połączenia męskiej i żeńskiej komórki rozrodczej