Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
Ro74964M2EthZ

Narodziny chrześcijaństwa

Ostatnia wieczerza
Juan de Joanes, Ostatnia wieczerza, ok. 1562, olej na desce, Muzem Prado w Madrycie, domena publiczna

Wyznawcy Jahwe

RjCkiKjEVqpXw1
Starożytna Palestyna
Krystian Chariza i zespół,

Kolebką chrześcijaństwa jest Palestyna. Została ona podbita przez Rzymian i na początku I wieku n.e. stała się jedną z prowincji imperium. Mieszkający tam Żydzi, nazywający samych siebie Izraelitami, wyznawali judaizm.

W odróżnieniu od innych ludów starożytnych, które czciły wielu bogów, Żydzi wierzyli w jednego Boga – Jahwe. Według ich religii Jahwe stworzył niebo i ziemię, a za pośrednictwem Mojżesza zawarł z nimi – narodem wybranym – przymierze.

Uważali, że jeżeli będą stosować się do przykazań powierzonych Mojżeszowi, Bóg ześle Mesjasza, który uwolni ich od obcego panowania i zbawi świat od zła. Świętą Księgą wyznawców judaizmu była Biblia.

Ciekawostka

Kiedyś tekst Biblii zapisywany był na zwoju papirusowym. Do dziś Biblia używana przez Żydów ma kształt zwoju.

R1WJ0g4whu7Zk
Tora – pięć pierwszych ksiąg Starego Testamentu, najważniejszy tekst judaizmu
Willy Horsch, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0

Dziesięć przykazań

Z Biblii dowiadujemy się, że Mojżesz był jednym z przywódców Izraelitów i prorokiem. Otrzymał od Boga kamienne tablice z wyrytymi na nich nakazami (przykazaniami), które stały się najważniejszymi zasadami religii żydowskiej. Tekst dziesięciu przykazań, czyli Dekalog, jest zapisany w Świętej Księdze.

R13GrHlmmvLPq
Mojżesz schodzi z góry Synaj
Gustave Doré, Mojżesz schodzi z góry Synaj, 1866, drzeworyt, domena publiczna

Kiedy to było?

R1DdjuwTdanKY11
Oś czasu Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0
tSrIfqoiIz_0000001F

Jezus z Nazaretu

Za oczekiwanego Mesjasza (Zbawiciela) część Żydów uznała Jezusa z Nazaretu, który nauczał w Palestynie w I wieku n.e. Głosił, że Bóg, jego ojciec, kocha wszystkich ludzi. Jezus zapowiadał nadejście Królestwa Bożego. Tym, którzy żyli zgodnie z nakazami Boga, obiecywał życie wieczne. Jezus nauczał, że przejawem miłości do Boga jest miłość bliźniego i czynienie dobra. Podkreślał, że wobec Stwórcy wszyscy ludzie są równi. Nie ma więc znaczenia, czy są bogaci czy biedni. Jego nauki wzbudziły niechęć żydowskich kapłanów. Oskarżyli Jezusa przed zarządzającym Palestyną rzymskim namiestnikiem, Poncjuszem Piłatem, o podżeganie do buntu przeciwko Rzymowi. Pod ich naciskiem Piłat skazał Jezusa na śmierć przez ukrzyżowanie.

Ciekawostka

Jezusa określa się też słowem „Chrystus”, które pochodzi z języka greckiego i jest tłumaczeniem hebrajskiego wyrazu „Mesjasz”.

Polecenie 1

Opisz scenę przedstawioną na ilustracji.

RWRVMrqYoqPof
Kazanie na górze
Carl Heinrich Bloch, Kazanie na górze, 1877, olej na miedzi, Narodowe Muzeum Historyczne na zamku Frederiksborg w Hillerød, domena publiczna
tSrIfqoiIz_0000001U

Pierwsi chrześcijanie

Wyznawcy Jezusa uważali, że przez męczeńską śmierć i zmartwychwstanie Chrystus zapewnił im obietnicę raju – życia wiecznego w niebie. Nauki Jezusa głosili po jego śmierci apostołowie, którzy byli jego uczniami i najbliższymi towarzyszami. Dzięki nim narodziła się nowa religia – chrześcijaństwo. Jej wiernymi stawali się nie tylko Żydzi. Apostoł Paweł twierdził, że chrześcijaninem może zostać każdy. Podróżował do dalekich krajów śródziemnomorskich, by nawracać na chrześcijaństwo ich mieszkańców. Najbardziej oddany apostoł Chrystusa, Piotr, nauczał w Rzymie. Według tradycji chrześcijańskiej opiekę nad wspólnotą wiernych powierzył mu sam Jezus. Piotr stał się więc pierwszym zwierzchnikiem Kościoła, czyli papieżem. Według tradycji biblijnej Jezus przekazał Piotrowi klucze do Królestwa Niebieskiego, dlatego apostoł Piotr przedstawiany jest zwykle z kluczem w dłoni

Życie i nauczanie Jezusa zostało opisane przez jego uczniów w czterech księgach, zwanych przez chrześcijan Ewangeliami. W ten sposób powstała druga część BibliiNowy Testament. Jej pierwszą, wcześniejszą część zaczęto natomiast nazywać Starym Testamentem.

R1APRPwgt3h1L1
Wręczenie kluczy św. Piotrowi Źródło: Pietro Perugino, Wręczenie kluczy św. Piotrowi, 1481–1482, fesk, Kaplica Sykstyńska w Watykanie, domena publiczna.
Wręczenie kluczy św. Piotrowi
Pietro Perugino, Wręczenie kluczy św. Piotrowi, 1481–1482, fesk, Kaplica Sykstyńska w Watykanie, domena publiczna
tSrIfqoiIz_0000002E

Prześladowania chrześcijan

Władcy cesarstwa rzymskiego byli niezadowoleni z popularności nowej religii. Chrześcijanie nie chcieli składać ofiar ku czci rzymskich bogów i cesarzy, odmawiali też służby wojskowej. Spotykali się potajemnie na wspólnej modlitwie, dlatego oskarżano ich o spiskowanie. Wielu Rzymian uważało, że wyznawcy Jezusa ściągają na mieszkańców imperium gniew bogów. Domagano się więc ukarania chrześcijan za wszystkie niepowodzenia spotykające Rzym. Stali się oni obiektem prześladowań. Ci, którzy nie chcieli się wyrzec nowej wiary, byli torturowani i skazywani na śmierć. Często ginęli na arenach cyrkowych, gdzie zostawiano ich na pożarcie dzikim zwierzętom.

Polecenie 2

Rzymianie wypuszczali na arenę, na której znajdowali się chrześcijanie, wygłodniałe zwierzęta. Opisz scenę przedstawioną na ilustracji. Jaki los czeka wyznawców Jezusa?

uzupełnij treść
RUNoufnARuQxk1
Ostatnia modlitwa męczenników chrześcijańskich Źródło: Jean-Léon Gérôme, Ostatnia modlitwa męczenników chrześcijańskich, 1863–1883, olej na płótnie, Walters Art Museum w Baltimore, domena publiczna.
Ostatnia modlitwa męczenników chrześcijańskich
Jean-Léon Gérôme, Ostatnia modlitwa męczenników chrześcijańskich, 1863–1883, olej na płótnie, Walters Art Museum w Baltimore, domena publiczna

Chrześcijan obciążono winą za wielki pożar, który spustoszył Rzym w I wieku n.e., za panowania cesarza Nerona. Wyznawców Chrystusa cesarz uznał za podpalaczy i wielu z nich skazał na okrutną śmierć. Tak scenę ukarania chrześcijan wyobraził sobie XIX‑wieczny malarz, Henryk Siemiradzki. Swój obraz zatytułował Pochodnie Nerona.

Polecenie 3

Przyjrzyj się uważnie obrazowi i wyjaśnij, dlaczego artysta nadał mu taki tytuł.

uzupełnij treść
R1DMyEK7Ys6jS1
Pochodnie Nerona Źródło: Henryk Siemiradzki, Pochodnie Nerona, 1876, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Krakowie, domena publiczna.
Pochodnie Nerona
Henryk Siemiradzki, Pochodnie Nerona, 1876, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Krakowie, domena publiczna
tSrIfqoiIz_00000031

Religia państwowa

Mimo prześladowań coraz więcej mieszkańców cesarstwa rzymskiego przyjmowało nową religię. Jednak sytuacja chrześcijan zmieniła się dopiero na początku IV wieku. Pierwszym cesarzem, który nawrócił się na chrześcijaństwo, był Konstantyn Wielki. W 313 roku Konstantyn wydał nowe prawo pozwalające chrześcijanom na swobodne wyznawanie religii.

392 roku cesarz Teodozjusz Wielki zakazał czczenia pogańskich bogów. Chrześcijaństwo stało się religią państwową w cesarstwie rzymskim.

Polecenie 4
  • Wskaż na mapie krainę, w której narodziło się chrześcijaństwo.

  • Przyjrzyj się uważnie mapie i opowiedz, jak rozprzestrzeniało się chrześcijaństwo.

R19rYhJMfAdfq1
Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa od I do V wieku Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa od I do V wieku Źródło: Krystian Chariza i zespół, licencja: CC BY 3.0.
Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa od I do V wieku
Krystian Chariza i zespół,
tSrIfqoiIz_0000003L

Podsumowanie

1
Ćwiczenie 1
REir34rIkul9M1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
R1WXi7g0vDM4d1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R17GvjsCP6fRj1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Polecenia

  1. Czym różniły się religie starożytnych ludów od religii Żydów i chrześcijan?

  2. W jakich okolicznościach narodziło się chrześcijaństwo?

  3. Dlaczego i jak prześladowano chrześcijan?

  4. W którym wieku, i w której jego połowie, cesarz rzymski zakazał prześladowania chrześcijan?

  5. Ile wieków upłynęło od czasów Jezusa do dzisiejszych czasów?