Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
R1KVJFnVWrKAr1
Pocałunek Źródło: fot.: Ad Meskens, Auguste Rodin, Pocałunek, licencja: CC BY-SA 3.0.
Pocałunek
fot.: Ad Meskens, Auguste Rodin, Pocałunek, licencja: CC BY-SA 3.0

Dla dekadentów znużonych życiem miłość była sposobem na uśmierzenie egzystencjalnego bólu. Dawała możliwość zapomnienia o nędzy i absurdzie istnienia. Erotyczne uniesienie dostarczało ekstatycznych wrażeń. Niestety, te kojące, a jednocześnie pobudzające twórczo doznania były przelotne i krótkotrwałe. Chwilowa rozkosz, zaraz po tym jak przeminęła, obnażała ludzką niedolę, dawała poczucie niedosytu i wiecznego niespełnienia.

Już wiesz

1) Wyszukaj w dowolnym źródle i obejrzyj film Pocałunek (1963), reż. Andy Warhol.

j0000000F1B2v23_0000000G
JPOL_E3_E4_Preteksty

O miłości...

Ćwiczenie 1.1

Przypomnij, w jaki sposób twórcy wcześniejszych epok pisali o miłości.

Ćwiczenie 1.2

Wyjaśnij, na czym polegał ideał miłości romantycznej.

Ćwiczenie 2.1

Obejrzyj obraz Szał uniesień Wacława Podkowińskiego.

Ćwiczenie 2.2

Opisz, co widzisz na obrazie. Co szczególnie zwróciło twoją uwagę?

uzupełnij treść
Ćwiczenie 2.3

Zinterpretuj tytuł dzieła.

Ćwiczenie 2.4

Określ, jakie emocje wzbudza w tobie ten obraz. Czy jest on kontrowersyjny?

Ćwiczenie 2.5

Płótno Podkowińskiego w momencie swego powstania zostało okrzyknięte skandalem. Wyjaśnij powody takiego odbioru obrazu.

Ćwiczenie 3
R1UBqa8o8Zi8K1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000000F1B2v23_0000001A
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Usta ku twym ustom...

Miłość, kobieta, przenikanie się sfery cielesnej i duchowej to tematy funkcjonujące w poezji Kazimierza Przerwy‑Tetmajera. Jego erotyki szybko znalazły liczne grono odbiorców. Zakochani czytali je z rumieńcem wstydu, wpisywali do pamiętników i cytowali w listach. Wiersze wykraczały poza konwencję: przedstawiały nie tylko romantyczny, uduchowiony aspekt miłości, lecz także jej wymiar fizyczny, zmysłowy. Tetmajer w swoich utworach wielbił kobiece ciało, delikatnie, a jednocześnie bardzo odważnie opowiadał o miłosnym uniesieniu, które było jednym ze sposobów na ukojenie egzystencjalnego bólu.

Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę...Kazimierz Przerwa‑Tetmajer
Kazimierz Przerwa‑Tetmajer Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę...

Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę
Nie samych zmysłów szukam upojenia,
Ja chcę, by myśl ma omdlała na chwilę,
Chcę czuć najwyższą rozkosz – zapomnienia...

Namiętny uścisk zmysły moje strudził – –
Czemu ty patrzysz z twarzą tak wylękłą?
Mnie tylko żal jest, żem się już obudził,
I że mi serce przed chwilą nie pękło.

Błogosławiona śmierć, gdy się posiada
Czego się pragnie nad wszystko goręcej,
Nim twarz przesytu pojawi się blada,
Nim się zażąda i znowu i więcej...

j0000000F1B2v23_00000_BIB_001Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę..., [w:] tegoż, Poezye, Kraków 1891, s. 55–56.
Ćwiczenie 4.1

Nazwij typ liryki, do której należy wiersz Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę…

Ćwiczenie 4.2

Określ sytuację liryczną utworu.

Ćwiczenie 4.3

Scharakteryzuj postać mówiącą w wierszu.

Ćwiczenie 4.4

Do kogo osoba mówiąca kieruje swój monolog? W odpowiedzi zacytuj odpowiedni fragment wiersza.

Ćwiczenie 4.5

Wyjaśnij, do jakiego rodzaju miłości nawiązuje postać mówiąca.

Ćwiczenie 4.6

Określ, czym według Kazimierza Przerwy‑Tetmajera jest miłość.

Ćwiczenie 4.7

Wyjaśnij, jak taki wizerunek miłości łączy się z postawą dekadencką.

Ćwiczenie 4.8

Do jakiego prądu filozoficznego z przełomu XIX i XX wieku nawiązuje Kazimierz Przerwa‑Tetmajer w wierszu? Uzasadnij swój wybór.

j0000000F1B2v23_00000028
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Pocałunek

Ćwiczenie 5

Napisz interpretację obrazu Gustava Klimta Pocałunek.

RG416vUCcVSqr
Pocałunek
Gustaw Klimt, Pocałunek, olej na półtnie, Galeria Austriacka Belvedere, licencja: CC 0
uzupełnij treść
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij, analizując wymowę obrazu, dlaczego dzieło Gustava Klimta jest uznawane za jedno z najsłynniejszych dzieł XX wieku.

Ćwiczenie 7.1

Wyjaśnij, na czym polega równorzędność postaci na obrazie.

Ćwiczenie 7.2

Miłosne zauroczenie… Wypisz w tabeli spostrzeżenia dotyczące bogactwa emocjonalnego i symbolicznych odniesień kulturowych.

RYCUvVIEhoyj91
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7.3

Opisz technikę malarska Gustava Klimta i uzasadnij, że ma ona związek z secesją.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 8

Na czym polega uniwersalizm obrazu Pocałunek Gustava Klimta?

j0000000F1B2v23_00000035
JPOL_E3_E4_Konteksty

Mów do mnie jeszcze...

Ćwiczenie 9

Wyszukaj w dowolnym źródle i wysłuchaj piosenki Czesława Niemena Mów do mnie jeszcze... .

Mów do mnie jeszcze...
Mów do mnie jeszcze...

XXXV (z cyklu Preludya)
Mów do mnie jeszcze... Za taką rozmową
tęskniłem lata... Każde twoje słowo
słodkie w mym sercu wywołuje dreszcze –
mów do mnie jeszcze...
Mów do mnie jeszcze... Ludzie nas nie słyszą,
słowa twe dziwnie poją i kołyszą,
jak kwiatem, każdym słowem twym się pieszczę
mów do mnie jeszcze...

j0000000F1B2v23_00000_BIB_002Mów do mnie jeszcze..., [w:] Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Poezje, t. 2, Kraków 1891.
Ćwiczenie 10.1

Określ sytuację liryczną wiersza Mów do mnie jeszcze...

Ćwiczenie 10.2

Omów budowę utworu. W jaki sposób wpływa ona na odbiór wiersza?

Ćwiczenie 10.3

Co stanowi dominantę kompozycyjną wiersza?

Ćwiczenie 10.4

Jaką funkcję pełnią zastosowane w wierszu znaki interpunkcyjne?

Ćwiczenie 10.5

Opisz sytuację komunikacyjną wykorzystaną w wierszu.

Ćwiczenie 10.6

Na podstawie tekstu omów funkcje i znaczenie używanych słów w różnych okolicznościach towarzyszących rozmowom.

Ćwiczenie 10.7

Udowodnij, że w wierszu dominuje funkcja stanowiąca języka.

Ćwiczenie 10.8

Wypisz z wiersza porównanie i personifikację. Jaką funkcję w tekście pełnią te środki wyrazu?

uzupełnij treść
j0000000F1B2v23_00000045
JPOL_E3_E4_Preteksty

Pocałunki

Miłość to temat nieprzerwanie inspirujący artystów. Jej przedstawienia nierzadko są banalne i schematyczne, zdarzają się jednak i takie, które zachwycają, wzruszają czy skłaniają do refleksji. Dzieła przełomu XIX i XX wieku eksponujące zmysłowy aspekt miłości otworzyły drogę późniejszym twórcom poruszającym ten temat.

R1TXopEyjdhLR
Pocałunek
Auguste Rodin, Pocałunek, Kolekcja prywatna, licencja: CC 0
Auguste Rodin 1840‑1917

Auguste Rodin 1840-1917

Francuski rzeźbiarz łączący w swoich pracach elementy symbolizmu i impresjonizmu. Stworzona około 1882 roku rzeźba Pocałunek przedstawiała Paolo i Francescę – bohaterów Boskiej komedii Dantego. Dzieło początkowo nosiło tytuł Francesca da Rimini. Odsłonięto je w 1898 roku. Rzeźba wzbudziła wielki zachwyt, choć nie brakowało też głosów krytyki, zarzucających Rodinowi zbyt śmiałe przedstawienie miłosnej relacji.

Ćwiczenie 11

Wyszukaj w dowolnym źródle i obejrzyj film Pocałunek Andy'ego Warhola.

Pocałunek to trwający 50 minut eksperymentalny film Andy'ego Warhola, stworzony w 1963 roku. Był on jednym z pierwszych filmów nakręconych w kultowej pracowni artysty – nowojorskiej Fabryce. Warhol pokazuje w nim tylko całujące się pary, z których każda widoczna jest na ekranie przez trzy i pół minuty.

Ćwiczenie 12.1

Opisz rzeźbę Auguste’a Rodina.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 12.2

Wyjaśnij, w jaki sposób artysta przedstawia związek dwojga osób.

Ćwiczenie 12.3

Napisz, na co artysta zwraca szczególną uwagę.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 12.4

Przygotuj wypowiedź argumentacyjną na temat: „Wizerunek miłości w sztuce na przestrzeni wieków. Przywołaj odpowiednie przykłady”.

j0000000F1B2v23_00000053
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 13

Przygotuj głos w dyskusji o tym, co spowodowało, że na przełomie XIX i XX wieku zmienił się sposób ukazywania cielesności w dziełach literackich i z należących do innych dziedzin sztuki.

Ćwiczenie 14

Dokonaj analizy porównawczej utworów Ja, kiedy usta… Kazimierza Przerwy‑Tetmajera i O przyjdź! Stanisława Korab‑Brzozowskiego. W jaki sposób oba wiersze sobie odpowiadają?

Ćwiczenie 15

Napisz rozprawkę interpretacyjną.
Zinterpretuj wiersz Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Lubię, kiedy kobieta…. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

Lubię, kiedy kobieta…Kazimierz Przerwa‑Tetmajer
Kazimierz Przerwa‑Tetmajer Lubię, kiedy kobieta…

Lubię, kiedy kobieta omdlewa w objęciu,
kiedy w lubieżnem zwisa przez ramię przegięciu,
gdy jej oczy zachodzą mgłą, twarz cała blednie,
i wargi się wilgotne rozchylą bezwiednie.

Lubię, kiedy ją rozkosz i żądza oniemi,
gdy wpija się w ramiona palcami drżącemi,
gdy krótkim, urywanym oddycha oddechem
i oddaje się cała z mdlejącym uśmiechem.

I lubię ten wstyd, co się kobiecie zabrania
przyznać, że czuje rozkosz, że moc pożądania
zwalcza ją, a sycenie żądzy oszalenia,
gdy szuka ust, a lęka się słów i spojrzenia.

Lubię to – i tę chwilę lubię, gdy koło mnie
wyczerpana, zmęczona leży nieprzytomnie,
a myśl moja już od niej wybiega skrzydlata
w nieskończone przestrzenie nieziemskiego świata.

j0000000F1B2v23_00000_BIB_003Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Lubię, kiedy kobieta…, [w:] Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Poezje. Wydanie zbiorowe., t. 1, Warszawa 1923, s. 203.
RwWDbq7tKXFfl1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.