Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Gaz, detergenty, ostre i ciężkie przedmioty, gorąca herbata czy śliskie, świeżo umyte schody – z tym możesz się spotkać praktycznie codziennie. Choć dom i szkoła to miejsca, w których najczęściej czujesz się spokojnie i bezpiecznie, to jednak pamiętaj, że i tam może ci się przytrafić wiele niebezpiecznych wypadków.

RiPluJIlHsaR5
Jednym z częstych zagrożeń w drodze z domu do szkoły jest możliwość potrącenia na drodze.
Źródło: © MilkyWay beos / Pixabay, Licencja niewyłączna.
Już wiesz
  • w jaki sposób reagować na zagrożenia naturalne;

  • czym charakteryzują się katastrofy i awarie;

  • jakie są numery alarmowe.

Nauczysz się
  • dostrzegać niebezpieczne sytuacje w domu i szkole;

  • zapobiegać wypadkom w miejscach, które wydają się bezpieczne;

  • postępować właściwie, gdy wypadek w domu lub szkole już się zdarzy.

iMe73KkQt8_d5e149

1. Zagrożenia w domu

Wypadki mogą przytrafić się każdemu, zawsze i wszędzie. Najczęściej zdarzają się tam, gdzie spędzamy dużo czasu, czyli w domu, a w przypadku uczniów – także w szkole. Są to miejsca, które na ogół kojarzą się ze spokojem i bezpieczeństwem, trzeba jednak pamiętać, że nawet tam możemy się znaleźć w sytuacji zagrażającej zdrowiu, a nawet życiu!

Zdecydowanie największa liczba przedmiotów będących źródłami niebezpieczeństw w domu znajduje się w kuchni. Nieroztropne użytkowanie urządzeń i przedmiotów, w które jest ona wyposażona, może prowadzić do wielu wypadków. Choćby niewłaściwa eksploatacja oraz awarie kuchenek gazowych mogą powodować ulatnianie się gazu, co grozi wybuchem lub zatruciami.

Po wyczuciu specyficznego zapachu ulatniającego się gazu należy wykonać istotne czynności:

  • zamknąć dopływ gazu, np. zakręcić kurek w kuchence,

  • otworzyć szeroko okna, aby wywietrzyć mieszkanie,

  • opuścić dom lub mieszkanie i powiadomić rodziców lub inne osoby dorosłe o zaistniałej sytuacji.

R13cvNomQ94UM1
Nawet, gdy zachodzi niewielkie podejrzenie, że ulatnia się gaz, wykonanie powyższych czynności może uratować komuś życie
Zapamiętaj!

Przydatne mogą być również następujące numery:
991 – pogotowie energetyczne,
992 – pogotowie gazowe,
993 – pogotowie ciepłownicze,
994 – pogotowie wodno‑kanalizacyjne.

Częstym wypadkiem podczas używania kuchenki jest oparzenie. Strącenie gotujących się potraw lub wody oraz dotknięcie nagrzanych płyt grzewczych może powodować bolesne i długo gojące się oparzenia ciała, jak zaprezentowane na ilustracji 2. O tym, jak postepować z oparzeniami, przeczytasz tutajieUcYF1Gp7tutaj.

R19PAOt5U5Oxy1
Źródło: Pumpmeup (https://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.

W każdym domu znajdują się różnego rodzaju detergenty, jak choćby te przedstawione na poniższym zdjęciu. Odpowiednio użytkowane, nie powinny zagrażać człowiekowi, jednak kontakt z nimi również może zakończyć się oparzeniem. Wszelkich środków czystości należy więc dotykać w rękawiczkach, np. wykonanych z lateksu, przeznaczonych do prac domowych. Ponadto niebezpieczne jest przypadkowe połknięcie takich środków, ponieważ może prowadzić do groźnych uszkodzeń przewodu pokarmowego. Detergenty powinny stać w miejscach niedostępnych dla dzieci i być dobrze zakręcone, aby zminimalizować prawdopodobieństwo przypadkowego oblania się niebezpieczną substancją.

R11yLWBJ288tp1
Detergenty stanowią niebezpieczeństwo dla skóry oraz oczu i układu pokarmowego człowieka
iMe73KkQt8_d5e333

Ostre narzędzia i potłuczone szkło to kolejne niebezpieczne przedmioty, na które natkniemy się w domu. Nieroztropne posługiwanie się sztućcami lub nieuwaga podczas otwierania puszki mogą skutkować skaleczeniami oraz ranami, wymagającymi niekiedy założenia szwów. Zbicie szklanki lub talerza może mieć przykre konsekwencje w postaci obrażeń ciała, a przypadkowe połknięcie szkła może spowodować rozcięcie narządów przewodu pokarmowego! Jak udzielić pomocy przy zranieniach dowiesz się tutaji9FheUKfFqtutaj.

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wypadku, należy m.in.:

  • kontrolować regularnie sprawność kuchenki lub pieca,

  • gotując potrawy, używać specjalnych rękawic kuchennych do przenoszenia gorących garnków lub patelni,

  • uważać, aby do rozgrzanego oleju nie dostała się woda,

  • nie tylko pozbierać potłuczone szkło, ale także zamieść podłogę w całym pomieszczeniu,

  • urządzeń tnących, miażdżących itp. używać zgodnie z przeznaczeniem i instrukcją obsługi,

  • kuchnię, a zwłaszcza podłogę, utrzymywać w czystości,

  • detergenty zawsze dobrze zakręcać, chować w niedostępnych dla dzieci miejscach i używać ich w lateksowych rękawiczkach,

  • urządzenia elektryczne trzymać z daleka od wody.

R1VADaivTA6Mr1
Powyżej przedstawiono wybrane zagrożenia, których można uniknąć, stosująć się do zasad zawartych w instrukcji obsługi
iMe73KkQt8_1441973249809_0

Największe chyba niebezpieczeństwo w domach i mieszkaniach stanowią piece węglowe i przepływowe podgrzewacze wody. Ich zły stan techniczny, nieszczelność lub awarie są najczęstszymi przyczynami zatrucia tlenkiem węgla, które często kończy się śmiercią.

Tlenek węgla, potocznie zwany czadem, to silnie trujący, bezbarwny i bezwonny gaz. Jest lżejszy od powietrza, przez co łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z tego, że tlenek węgla jest niewyczuwalny przez człowieka. Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu. W układzie oddechowym człowieka wiąże się z krwią o wiele szybciej niż tlen, blokując w ten sposób jego dopływ do narządów. Przedostanie się tlenku węgla do organizmu uniemożliwia prawidłowe rozprowadzanie tlenu we krwi i powoduje m.in. uszkodzenia mózgu oraz innych narządów i zawał serca, co w konsekwencji może prowadzić nawet do śmierci!

Aby zapobiegać zatruciu tlenkiem węgla, należy zapewnić stały dopływ świeżego powietrza do paleniska (kuchni węglowej lub pieca) oraz swobodny odpływ spalin. W tym celu pomocna okazuje się mikrowentylacja w oknach, drożne kratki wentylacyjne oraz sprawne kominy. Ponadto warto pamiętać o:

  • uchylaniu okna w mieszkaniu lub domu podczas korzystania z jakiegokolwiek źródła ognia,

  • utrzymaniu drożności otworów nawiewnych,

  • korzystaniu z profesjonalnej obsługi podczas instalacji urządzeń i systemów grzewczych,

  • dokonywaniu okresowych przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych, a także o ich regularnym czyszczeniu,

  • stosowaniu urządzeń dopuszczonych do użytku, mających stosowne certyfikaty,

  • zapewnieniu poprawnego działania wentylacji okiennej,

  • systematycznym sprawdzaniu ciągu powietrza, np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu bądź kratki wentylacyjnej (jeśli nic nie zakłóca wentylacji, kartka powinna przywrzeć do takiego otworu lub kratki),

  • częstym wietrzeniu pomieszczenia, w którym odbywa się proces spalania,

  • umieszczeniu czujnika tlenku węgla.

Nie należy bagatelizować objawów duszności, bólów i zawrotów głowy, nudności, oszołomienia, osłabienia, przyspieszenia czynności serca i oddychania. Mogą one być sygnałem, że dana osoba ulega zatruciu czadem. W takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się znajdujemy, i zasięgnąć porady lekarskiej (więcej informacji na temat pierwszej pomocy w przypadku zatrucia czadem znajduje się tutajiUFHusYQgwtutaj).

R122LDL6pK82n1
Czasem nawet tak prosta czynność, jak uchylenie okna i wpuszczenie świeżego powietrza może uratować komuś życie

W pozostałych częściach domu lub mieszkania niebezpieczeństwo mogą stanowić m.in.:

  • uszkodzone przewody elektryczne oraz wyrwane lub poluzowane gniazdka wtykowe – kontakt z nimi może skutkować porażeniem prądem (o pierwszej pomocy osobie porażonej prądem przeczytasz tutajiwYd6mQeLatutaj),

  • mokre podłogi – szczególnie w łazience, gdzie upadek na twarde kafelki lub wannę może mieć przykre skutki,

  • schody – nieroztropne poruszanie się po nich może być przyczyną urazów, takich jak zwichnięcia, skręcenia lub złamania (informacje na temat udzielania pomocy przy urazach kończyn można znaleźć tutajiObim9HBVItutaj),

  • otwarte okna, przez które można wypaść,

  • ustawione wysoko ciężkie przedmioty.

iMe73KkQt8_d5e459

2. Zagrożenia w szkole

Pomimo obowiązujących w szkole regulaminów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracybezpieczeństwo i higiena pracy (BHP)zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) zdarza się tam stosunkowo wiele wypadków. W roku szkolnym 2012/2013 w całej Polsce zdarzyło się ich 71 417, w tym 12 śmiertelnych. Zgodnie ze statystykami podawanymi przez Ministerstwo Edukacji Narodowej do niebezpiecznych zajść w szkołach dochodzi najczęściej:

  • w salach gimnastycznych podczas lekcji wychowania fizycznego,

  • na korytarzach i schodach, boiskach szkolnych, placach gier i zabaw,

  • na ulicach i drogach wiodących do szkoły.

Wyniki badań statystycznych przedstawiono poniżej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że wiele wypadków zdarza się podczas przerw międzylekcyjnych, a najmniej – w klasach oraz laboratoriach.

RHC6uXgQcuy3z1
Należy pamiętać, że większość groźnych zdarzeń jest też związana z nieodpowiednim zachowaniem i nieprzestrzeganiem regulaminów

Analizy Państwowej Inspekcji Pracy wykazały, że zagrożenie w szkole stwarzają m.in.:

  • śliskie i nierówne nawierzchnie podłóg i schodów oraz wystające progi pomiędzy pomieszczeniami,

  • ciasne przejścia wewnątrz budynku szkolnego,

  • ostre krawędzie mebli i innych elementów wyposażenia technicznego obiektów i pomieszczeń (np. wystające szklane gabloty),

  • obluzowane gniazda i przerwane przewody elektryczne,

  • zły stan techniczny różnego rodzaju urządzeń wykorzystywanych w szkole,

  • niesprawny i wyeksploatowany sprzęt sportowy (np. drabinki lub bramki do gry),

  • brak zabezpieczeń chroniących przed upadkiem ze schodów.

Wyżej wymienione czynniki stwarzają zagrożenie, które wraz z nieroztropnym zachowaniem, brakiem rozwagi oraz niekiedy także niedającym się przewidzieć przypadkiem, mogą doprowadzić do wielu różnych wypadków. Najczęściej do nieszczęśliwych zdarzeń w szkole dochodzi w wyniku:

  • uderzenia w przeszkodę lub kontaktu z elementami ostrymi i wystającymi, np. krawędziami mebli, drzwiami, szklanymi gablotami, grzejnikami;

  • zderzenia z ruchomym obiektem, np. innym uczniem lub piłką;

  • zamierzonego uderzenia, np. w wyniku bójki;

  • kontaktu z pracującymi maszynami używanymi np. w warsztatach szkolnych oraz pomieszczeniach obsługi technicznej szkoły;

  • porażenia prądem elektrycznym (zasady udzielania pomocy w takim przypadku można znaleźć tutajiwYd6mQeLatutaj);

  • zetknięcia się z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, np. w pracowniach i laboratoriach;

  • poparzenia gorącymi płynami lub przedmiotami z otwartym ogniem (zasady udzielania pomocy w takim przypadku można znaleźć tutajieUcYF1Gp7tutaj);

  • różnych zdarzeń losowych mających miejsce np. w trakcie drogi do i ze szkoły, podczas wycieczek, imprez i innych form wypoczynku organizowanych przez szkołę.

Statystyki Ministerstwa Edukacji Narodowej (zaprezentowane obok) wskazują, że głównymi przyczynami wypadków wśród uczniów są: nieuwaga, niezamierzone uderzenie oraz uderzenie zamierzone z pobiciem. Pozostała część wypadków jest spowodowana m.in. nieprzestrzeganiem zasad BHP, niedostatecznym nadzorem nad uczniami, złym stanem zdrowia ucznia, niepełną zdolnością do zajęć, złym stanem technicznym obiektów i wyposażenia sprzętów i maszyn, a także niewłaściwym zabezpieczeniem klatek schodowych i korytarzy. Przedstawione dane wyraźnie pokazują, że dominującą przyczyną wszystkich wypadków, do których dochodzi w szkole, jest niewłaściwe i nieroztropne zachowanie człowieka!

RvyRe2JbN2QyZ1
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Na koniec warto dodać, że w wyniku opisanych wcześniej wypadków dochodzi zazwyczaj do urazów, wśród których najczęściej zdarzają się:

  • uszkodzenia kończyn (zwichnięcia, skręcenia, złamania, stłuczenia oraz rany cięte),

  • urazy głowy (stłuczenia, urazy zewnętrzne oraz wstrząśnienie mózgu),

  • uszkodzenia tułowia (potłuczenia, urazy zewnętrzne oraz uszkodzenia narządów wewnętrznych),

  • uszkodzenia oczu.

Zapamiętaj!

Jeśli jesteś świadkiem wypadku w szkole lub jej najbliższej okolicy, musisz powiadomić o nim wychowawcę, innego nauczyciela bądź jakiegokolwiek dorosłego pracownika szkoły. Opisz krótko sytuację i postępuj zgodnie z jego poleceniami. Pamiętaj, aby ustalić, kto wezwie pogotowie (jeśli zachodzi taka potrzeba).

iMe73KkQt8_d5e684

Podsumowanie

  • Największa liczba obiektów mogących być źródłem niebezpieczeństwa znajduje się w kuchni. Nieroztropne użytkowanie takich przedmiotów, jak kuchenki gazowe lub elektryczne, garnki z gorącą wodą, kubki z gorącą herbatą, potłuczone szkło itp., może prowadzić do wielu wypadków.

  • Upadek na mokrej i śliskiej powierzchni może być przyczyną zwichnięć, skręceń, złamań, a nawet wstrząśnienia mózgu.

  • W pozostałych częściach domu lub mieszkania zagrożenie mogą stanowić m.in. uszkodzone przewody elektryczne oraz wyrwane lub poluzowane gniazdka wtykowe.

  • Zgodnie ze statystykami podawanymi przez Ministerstwo Edukacji Narodowej do niebezpiecznych zdarzeń wypadkowych w szkołach dochodzi najczęściej w salach gimnastycznych podczas lekcji wychowania fizycznego (50%), na korytarzach i schodach, boiskach szkolnych, placach gier i zabaw (30%) oraz na ulicach i drogach prowadzących do szkoły (20%).

  • Statystyki MEN wskazują, iż główne przyczyny wypadków wśród uczniów stanowią: nieuwaga (ok. 65% wszystkich wypadków), niezamierzone uderzenie kogoś (ok. 15%) oraz uderzenie zamierzone z pobiciem (ok. 1,5%). Dane te pokazują, że dominującą przyczyną wszystkich wypadków zachodzących w szkole jest niewłaściwe i nieroztropne zachowanie człowieka.

  • Wzywając pomoc, pamiętaj o numerach alarmowychiMe73KkQt8_1443516028763_0numerach alarmowych.

  • Obejrzyj animację i przypomnij sobie, jakie okoliczności sprzyjają zatruciu tlenkiem węgla.

    Rbe7DgHDnnrJm1
    Okoliczności sprzyjające zaczadzeniu

Praca domowa
Polecenie 1.1

Jakimi zasadami należy się kierować, aby uchronić siebie i rodzinę przed zatruciem tlenkiem węgla? Zrób listę rzeczy i czynności, które pomogą zapobiec zatruciu.

iMe73KkQt8_1443516028763_0
iMe73KkQt8_d5e741

Słowniczek

bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP)
Definicja: bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP)

powszechnie używana nazwa zbioru przepisów i zasad dotyczących bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, a także osobna dziedzina wiedzy zajmująca się kształtowaniem właściwych warunków pracy

tlenek węgla
Definicja: tlenek węgla

produkt uboczny procesu spalania, silnie trujący, bezbarwny i bezwonny gaz bardzo dobrze wiążący się z hemoglobiną (ponad dwieście razy szybciej i mocniej niż tlen)

wypadek
Definicja: wypadek

nieszczęśliwe zdarzenie, w którym ktoś ucierpiał, często powodujące także straty materialne

iMe73KkQt8_d5e816

Zadania

Ćwiczenie 1
R17pspcXhr5Yi1
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1HQuGYWEyi9k1
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R15bzMalNQg521
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R1NJbLkvsrbl31
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.