Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Człowiek nie potrafi zapanować nad zjawiskami meteorologicznymi, czasami też sam popełnia błędy, które okazują się katastrofalne w skutkach. Dlatego jeśli nie można czemuś zapobiec, należy nauczyć się odpowiednio na to reagować.

Już wiesz
  • że do zagrożeń w czasie pokoju należą katastrofy naturalne, jak i antropogeniczne;

  • jakie katastrofy naturalne występują najczęściej;

  • jakie mogą być przyczyny katastrof antropogenicznych;

  • co powoduje zagrożenia w czasie pokoju.

Nauczysz się
  • postępować właściwie w razie wystąpienia klęski żywiołowej;

  • wymieniać zasady reagowania i postępowania w przypadku awarii i katastrof;

  • wyjaśniać konieczność przestrzegania zasad bezpiecznego postępowania w miejscach codziennego pobytu.

iBhLYqKIhE_d5e247

1. Postępowanie w czasie katastrof naturalnych

Na poprzedniej lekcji dowiedzieliście się, jakie niebezpieczeństwa dla człowieka stwarzają katastrofy naturalne. Każda z nich może stać się przyczyną śmierci lub trwałych urazów. Z tego względu bardzo ważne jest przestrzeganie ogólnych zasad postępowania w razie katastrof naturalnych.

  • Nie panikuj – zachowaj spokój i szczególną ostrożność.

  • Słuchaj wydawanych przez władze i odpowiednie służby komunikatów i stosuj się do nich.

  • Wezwij służby ratunkowe, a podczas przekazywania komunikatu spokojnie i wyraźnie podaj:

    • swoje imię i nazwisko oraz numer telefonu, z którego dzwonisz,

    • adres,

    • informacje o zdarzeniu (co się stało),

    • informacje o ewentualnym zagrożeniu życia i zdrowia ludzkiego

      .

  • Po podaniu informacji nie rozłączaj się do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia!

  • Niezwłocznie zaalarmuj osoby będące w strefie zagrożenia.

  • Jeżeli twoje bezpieczeństwo nie jest zagrożone – udziel pierwszej pomocy poszkodowanym.

  • Nie utrudniaj swoim zachowaniem prowadzenia działań przez służby ratownicze.

Ważne!

W razie wystąpienia jakiegokolwiek zagrożenia istotne jest spokojne wykonywanie zalecanych czynności. Należy pamiętać, aby pod żadnym pozorem nie poddawać się panicepanikapanice, gdyż może to zagrozić nie tylko naszemu życiu i zdrowiu, ale również ludziom znajdującym się w naszym otoczeniu.

R1dusY3VhArrl1
Strażacy muszą wiedzieć, w jaki sposób należy stosować środki gaśnicze, aby skutecznie wyeliminować zagrożenie pożarowe
Zapamiętaj!

Zawsze pamiętaj o numerach alarmowych odpowiednich służb.

R1ZI2r2dtkYYz1
Źródło: Dariusz Adryan, Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
iBhLYqKIhE_d5e327

Powodzie

Najważniejsze zasady postępowania w czasie powodzi:

  • Słuchaj przekazywanych np. przez radio lub telewizję komunikatów o zagrożeniu i zalecanych sposobach postępowania.

  • Stosuj się do poleceń wydawanych przez władze i odpowiednie służby.

  • Przenieś miejsce pobytu na wyższe kondygnacje budynku.

  • Zabezpiecz najcenniejsze przedmioty (np. dokumenty osobiste) i zapasy niepsującej się żywności oraz wody pitnej.

  • Jeśli masz zwierzęta– znajdź im bezpieczne miejsce; nie wiąż ich bez potrzeby, najlepiej zaprowadź je w rejon wskazany przez odpowiednie służby.

  • W razie konieczności – odłącz źródło energii elektrycznej oraz gazu.

  • Przygotuj odpowiednią liczbę źródeł światła.

  • Przemieść w bezpieczne miejsce pojazdy mechaniczne.

Rx1evEGpzbjhV1
Jeśli w porę nie zdążymy się ewakuować, powinniśmy zaczekać na odpowiednie służby
iBhLYqKIhE_d5e432

Rozległe pożary

W czasie rozległych pożarów, np. lasów czy pól uprawnych, tak naprawdę niewiele można zrobić samemu. Jednak tych kilka prostych czynności może uratować życie tobie oraz innym osobom znajdującym się w pobliżu zagrożenia.

  • Wezwij straż pożarną, dzwoniąc pod numer 998 lub 112.

  • Niezwłocznie zaalarmuj osoby znajdujące się w strefie zagrożenia.

  • Jeśli to nie zagraża twojemu bezpieczeństwu – pomóż ewakuować się innym, np. dzieciom, osobom starszym czy niepełnosprawnym, zwierzętom.

  • Ewakuuj się z zagrożonego miejsca.

RmdtcPXkkmrGT1
Należy się upewnić, czy sąsiedzi nie potrzebują pomocy w ewakuacji
iBhLYqKIhE_d5e522

Huragany i silne wiatry

Zasady postępowania w sytuacji, gdy zbliżają się silne wiatry:

  • Słuchaj przekazywanych np. przez radio lub telewizję komunikatów o zagrożeniu i zalecanych sposobach postępowania.

  • Pozamykaj okna i drzwi balkonowe.

  • Zabezpiecz przedmioty ruchome oraz usuń wszystkie przedmioty z parapetów i balkonów.

  • Zapewnij dostępność źródła światła niewymagającego energii elektrycznej (latarki, świece) oraz apteczki pierwszej pomocy.

  • Przygotuj i zabezpiecz rzeczy, które mogą być potrzebne w czasie ewakuacji (np. dokumenty, żywność).

  • Schowaj się w środkowych i niższych partiach budynków oraz z dala od oszklonych okien i drzwi.

  • W razie konieczności wyłącz główny wyłącznik prądu i gazu.

R45w1nCYgNk6o1
W takiej sytuacji niebezpieczny jest nie tylko sam wiatr, ale także unoszone przez niego przedmioty oraz drzewa, które mogą się złamać
iBhLYqKIhE_d5e619

Śnieżyce

Aby ustrzec swój organizm przed działaniem śniegu i mrozu, należy stosować się do następujących zaleceń:

  • Wkładaj na siebie kilka warstw ciepłych ubrań.

  • Jeśli nie musisz, nie wychodź na zewnątrz.

  • Nie wychodź na mróz bez zapewnienia sobie odpowiedniego zapasu energii – zjedz pożywny posiłek.

  • Zabezpiecz dłonie, stopy i twarz przed mrozem, wiatrem i śniegiem.

  • Nie przebywaj w miejscach potencjalnie niebezpiecznych (np. pod wystającymi dachami).

  • W przypadku odmrożeń powyżej II stopnia udaj się natychmiast do lekarza.

Rq5yvZ3HhzqSz1
Zdejmowaniem nawisów lodowych oraz śnieżnych, sopli i połaci śniegu z dachów zajmują się specjalnie wyposażone służby
Polecenie 1

Jednym ze sposobów zapobiegania odmrożeniom i ogólnemu wychłodzeniu organizmu jest odpowiedni strój. Dobierz właściwe elementy ubrania.

RkzBbMQgqIRge1
Aplikacja rozpoczyna się planszą z napisem: Jest zima, termometr pokazuje minus 20 stopni Celsjusza. W takich warunkach nie powinno się wychodzić z domu, jednak niestety musisz to zrobić. Wybierz, w jaki sposób skompletujesz swoje ubranie, wiedząc, że będziesz przebywać na powietrzu około godziny. Poniżej tekstu znajduje się przycisk z napisem Kontynuuj, którego kliknięcie powoduje przejście do głównego okna programu. Zawiera ono postać młodego chłopaka lub dziewczyny, co można przełączać klikając przycisk w prawym górnym rogu. Na wysokości głowy, oczu, tułowia, nóg i stóp tej postaci znajdują się po obu jej stronach przyciski w kształcie strzałek, których klikanie powoduje zmiany części garderoby. Kolejno są to: nakrycie głowy, okulary, odzież wierzchnia i obuwie. W prawym dolnym rogu okna aplikacji jest przycisk Kontynuuj, którego kliknięcie powoduje zweryfikowanie dokonanego wyboru. Dobry wybór jest dodatkowo wyróżniony sygnałem dźwiękowym w postaci oklasków.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
iBhLYqKIhE_d5e752

Lawiny

Pobyt w górach jest zapewne jedną z najprzyjemniejszych atrakcji zimowych. Jednak w wyniku niesprzyjających warunków atmosferycznych oraz nieuwagi czy lekkomyślności możesz się w tym czasie narazić na niebezpieczeństwo. Aby temu zapobiec, pamiętaj o następujących zasadach:

  • Zapoznaj się z oznaczeniami graficznymi stopni zagrożenia lawinowego.

    RK52E1Jn9r2Ym1
    Źródło: Aleksandra Ryczkowska, licencja: CC BY 3.0.

  • Unikaj miejsc zagrożonych (np. ścieżek górskich oraz stoków).

  • Słuchaj i stosuj się do poleceń wydawanych przez odpowiednie służby oraz organizacje (np. TOPR, GOPR).

  • Postępuj zgodnie z zasadami bezpieczeństwa odpowiednimi do danego stopnia zagrożenia lawinowego.

iBhLYqKIhE_d5e811

2. Postępowanie w czasie katastrof antropogenicznych i awarii technicznych

R14yfC6d955IQ1
Sprawna pomoc poszkodowanym w wyniku katastrof wymaga ogromnych umiejętności oraz zastosowania specjalistycznego sprzętu

Podobnie jak w przypadku katastrof naturalnych, w momencie wystąpienia katastrof antropogenicznych i awarii technicznych bardzo ważny jest odpowiedni sposób postępowania. Choć każda z takich katastrof ma własną specyfikę, istnieje kilka podstawowych zasad bezpieczeństwa wspólnych dla wszystkich tego typu przypadków.

  • Nie panikuj i myśl trzeźwo.

  • Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze, staraj się chronić zwłaszcza głowę.

  • Zabezpiecz dokumenty potwierdzające twoją tożsamość.

  • Wezwij służby ratunkowe.

  • W przypadku gdy jesteś świadkiem katastrofy, ale bezpośrednio w niej nie uczestniczysz, nie zbliżaj się do obszaru objętego jej zasięgiem.

  • Jeżeli istnieje podejrzenie wycieku niebezpiecznych substancji, jak najszybciej udaj się w bezpieczne miejsce.

  • Jeżeli dojdziesz do wniosku, że twoje bezpieczeństwo na tym nie ucierpi, to rozpocznij udzielanie poszkodowanym pierwszej pomocy.

  • Nie blokuj dojazdu służbom ratowniczym.

  • Po przybyciu ratowników słuchaj ich komunikatów, postępuj zgodnie z wydawanymi poleceniami i nie przeszkadzaj im w pracy.

  • Jeżeli masz informacje, które mogą być pomocne w akcji ratowniczej, przekaż je niezwłocznie odpowiednim służbom.

  • Jeżeli doznałeś obrażeń, oceń najpierw racjonalnie swój stan zdrowia, a następnie:

    • jeżeli możesz się poruszać, odnajdź ratowników i zgłoś im potrzebę uzyskania pomocy;

    • jeżeli twój stan nie pozwala na poruszanie się, zacznij wzywać pomoc – głosem (lub w inny dostępny sposób) naprowadzaj ratowników na miejsce, w którym się znajdujesz (najlepiej robić to w sposób ciągły, w kilkuminutowych odstępach).

RFTljf2iTK5IQ1
Pomoc cywilów jest bardzo cenna, często orientują się oni w miejscu katastrofy lepiej niż przybywające służby
iBhLYqKIhE_d5e885

3. Postępowanie podczas wystąpienia niebezpieczeństwa w najbliższym otoczeniu

Zagrożenia, z jakimi można się spotkać w czasie pokoju, to nie tylko katastrofy naturalne, antropogeniczne i awarie techniczne. To także wypadki, które mogą cię spotkać również w najbliższym otoczeniu – domu, szkole czy też na drodze, którą codziennie przemierzasz. Z tego względu istotne jest poznanie zasad bezpieczeństwa na wypadek wystąpienia zagrożeń w miejscach, w których spędzasz najwięcej czasu.

Podstawową zasadą dotyczącą bezpieczeństwa w najbliższym otoczeniu jest unikanie zagrożeń. W tym celu:

  • zapoznaj się z instrukcją obsługi sprzętów oraz treścią regulaminów i zasad bezpieczeństwa określonych miejsc (np. sali gimnastycznej);

  • dbaj o to, aby sprzęty używane w twoim domu były całkowicie sprawne;

  • urządzenia elektryczne trzymaj z daleka od wody;

  • unikaj niepotrzebnego ryzyka;

  • stosuj się do zasad ruchu drogowego.

Polecenie 2

Wyobraź sobie sytuację, w której wracasz do domu i orientujesz się, że wybuchł w nim pożar. W jaki sposób zawiadomisz o tym odpowiednie służby? Ewakuujesz się czy ugasisz ogień? Zagraj w grę.

R14mTO1pFYLWi1
Na pierwszej planszy dwie postacie, po lewej chłopiec, po prawej dziewczynka. Napis: wybierz postać. Po wybraniu postaci wyświetla się druga plansza. Plansza przedstawia pokój. Na środku stolik, w rogu czarny ekran telewizora, po lewej biblioteczki z książkami wzdłuż ściany. Naprzeciw stolika, po lewej, paląca się kanapa. Dwa okna. Okno naprzeciw kanapy otwarte. Uczeń stoi naprzeciw telewizora. Drzwi do pokoju są otwarte. Na środku aplikacji prostokąt z instrukcją: w twoim mieszkaniu wybuchł pożar. Jesteś w domu sam. Postępuj zgodnie z pozyskaną wiedzą, dzięki temu obronisz się przed zagrożeniem.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.

Jeżeli staniesz się uczestnikiem lub świadkiem zagrożenia w twoim otoczeniu, zastosuj się do kilku podstawowych zasad:

  • zachowuj spokój i nie panikuj – myśl trzeźwo i racjonalnie,

  • chroń swoje własne bezpieczeństwo,

  • poinformuj o wypadku służby ratownicze oraz osoby znajdujące się w pobliżu,

  • jeżeli twoje bezpieczeństwo nie jest zagrożone, rozpocznij udzielanie poszkodowanym pierwszej pomocy,

  • jeżeli twoje bezpieczeństwo jest zagrożone – opuść miejsce wypadku.

Polecenie 3

Wyobraź sobie sytuację, że wraz ze znajomymi grasz w piłkę na boisku szkolnym. Nagle zauważacie, że ciemne, szare chmury zasnuły niebo, zerwał się silny wiatr i zaczyna padać deszcz. W jaki sposób się zachowasz? Uzasadnij swoje postępowanie.

iBhLYqKIhE_d5e965

Podsumowanie

  • Każda z katastrof naturalnych oraz antropogenicznych może stać się przyczyną trwałych urazów, a nawet śmierci. Z tego względu bardzo ważne jest postępowanie zgodne z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi w przypadku ich wystąpienia.

  • W razie wystąpienia jakiegokolwiek zagrożenia trzeba spokojne wykonywać zalecane czynności. Należy pamiętać, aby pod żadnym pozorem nie poddawać się panice, gdyż może to zagrozić życiu i zdrowiu nie tylko nas samych, ale również ludzi znajdujących się w otoczeniu.

  • W razie wystąpienia wszelkiego rodzaju katastrof należy zawiadomić odpowiednie służby ratownicze.

  • Niebezpieczeństwa mogą spotkać nas również w najbliższym otoczeniu, dlatego powinniśmy znać zasady bezpieczeństwa obowiązujące w miejscach, w których spędzamy najwięcej czasu.

  • Wzywając pomoc, pamiętaj o numerach alarmowychiBhLYqKIhE_1444289334174_0numerach alarmowych.

Praca domowa
Polecenie 4.1

Zastanów się, jakie zagrożenia mogą pojawić się w twoim najbliższym otoczeniu, oraz opisz w kilku punktach sposób odpowiedniego zachowania się w przypadku ich wystąpienia.

iBhLYqKIhE_1444289334174_0
iBhLYqKIhE_d5e1023

Zadania

Ćwiczenie 1
RI6SuifnhCOXv1
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R17YoMQPSAKHh1
zadanie interaktywne
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RaoBZrO0ecAU11
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R1FiBfvKSKrrr1
Źródło: Michał Banaś, licencja: CC BY 3.0.