Zachowanie bezpieczeństwa ratownika, uczestników oraz świadków wypadku
Udzielając pierwszej pomocy ratownik powinien w pierwszej kolejności zadbać o bezpieczeństwo swoje, a następnie ratowanego i świadków zdarzenia. Jeżeli udzielając pierwszej pomocy, dozna on urazu, to służby ratunkowe, które przybędą na miejsce, będą musiały ratować nie tylko poszkodowanego, ale również osobę udzielającą pomocy. Może to zmniejszyć szansę przeżycia obu osób.
że masz obowiązek udzielania pierwszej pomocy;
czym jest pierwsza pomoc, kwalifikowana pierwsza pomoc i medyczne czynności ratunkowe;
jak wezwać fachową pomoc na miejsce wypadku;
co to jest złota godzina i platynowe minuty.
zapobiegać zagrożeniom mogącym wystąpić podczas udzielania pierwszej pomocy;
podnosić poziom bezpieczeństwa miejsca zdarzenia;
stosować zasady postępowania aseptycznego.
1. Ratownik w miejscu wypadku
W sytuacji wypadku lub innego zdarzenia, w którym są poszkodowani wymagający udzielania pierwszej pomocy, często pojawia się wiele wątpliwości wśród osób, które chcą jej udzielić. Niestety, niepewność powoduje, że nierzadko rezygnujemy z wykonania jakichkolwiek czynności. Strach przed tym, że nasze działania mogą pogłębić już istniejące urazy jest tak duży, że „dla bezpieczeństwa poszkodowanego nie ruszaliśmy go”. To niestety może doprowadzić nawet do śmierci takiej osoby. Zachowawcza postawa nierzadko tłumaczona jest strachem przed konsekwencjami prawnymi za ewentualne błędy popełnione podczas działań ratowniczych. Z drugiej strony zdarza się również, że bez większego zastanowienia ruszamy ratować poszkodowanego, nie patrząc, czy coś nam grozi, narażając tym samym własne życie. Obydwie przedstawione powyżej postawy są złe, a ta lekcja pokaże ci, co zrobić, aby udzielanie pierwszej pomocy było bezpieczne dla ciebie, poszkodowanego oraz świadków wypadku.
W czasie udzielania pierwszej pomocy ratownik nie ponosi odpowiedzialności za popełnione błędy. W Polsce karane jest nieudzielenie pomocy, a minimum, jakie trzeba wykonać, to wezwać specjalistyczne służby.
Jak rozumiesz powyższy zapis? Czy jeśli ratownik podczas prowadzenia ucisków klatki piersiowej np. złamie żebra osobie poszkodowanej, to odpowie za to karnie?
Życie ludzkie jest wartością o największym znaczeniu. W ciągu naszego życia zdarza się wiele sytuacji, gdy może być ono zagrożone również w czasie niesienia pomocy innym. Dlatego udzielając pierwszej pomocy w pierwszej kolejności należy zadbać o bezpieczeństwo swoje, następnie ratowanych i świadków zdarzenia.
2. Zagrożenia występujące podczas udzielania pierwszej pomocy
Ratownik udzielanie pierwszej pomocy powinien rozpocząć od ogarnięcia wzrokiem miejsca zdarzenia i sprawdzenia, co się stało, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń, jakie mogą go tam spotkać. Zagrożenia te możemy podzielić na dwie grupy.
Pierwsza grupa to zagrożenia, które widać, słychać i czuć. Są to zagrożenia dość łatwo rozpoznawalne, możemy tu wymienić np. ulatniający się gaz z kuchenki, ruch uliczny, pożar, pies broniący swojego właściciela, czy zerwana linia energetyczna.
Druga grupa zagrożeń to takie, których nie widać, nie słychać i nie czuć. Należy tu wymienić np. prąd elektryczny, tlenek węgla (czad, potocznie zwany też cichym zabójcą), drobnoustroje przenoszone przez krew poszkodowanego (WZW typu BWZW typu B, HIVHIV) czy prątki gruźlicygruźlicy przenoszone drogą kropelkową. Ratownik powinien zwrócić szczególną uwagę na tę grupę zagrożeń, gdyż są one częstą przyczyną wypadków wśród ratowników.
Zagrożenia występujące podczas udzielania pierwszej pomocy możemy również podzielić na zagrożenia wynikające z czynników zewnętrznych oraz ze strony poszkodowanego. Czynniki zewnętrzne to wszystko, co otacza miejsce wypadku. Może to być związane z przyczyną jakiegoś zdarzenia (np. czad ulatniający się z piecyka gazowego), ale również coś niemającego nic wspólnego z wypadkiem, np. agresywny pies poszkodowanego. Przykłady zagrożeń prezentuje poniższa galeria.
Osobną grupę zagrożeń stanowią te pochodzące od poszkodowanego. Należy tu wymienić przede wszystkim zagrożenia biologiczne, czyli przenoszone przez krew i inne płyny ustrojowe, wydzieliny poszkodowanego oraz przenoszone drogą kropelkową. W celu unikania tych zagrożeń, osoba udzielająca pierwszej pomocy powinna zawsze, jeżeli tylko ma taka możliwość, korzystać ze środków ochrony osobistej.
Podstawowym środkiem ochrony osobistej są rękawiczki ochronne, które należy zakładać zawsze przed podjęciem pierwszych czynności na miejscu zdarzenia.
Zastanów się, jakie konkretnie zagrożenia mogą pochodzić od poszkodowanego i podaj 5 przykładów. Jeśli istnieją zagrożenia, których nie można szybko zwalczyć, czy osoba ratująca może odstąpić od udzielenia pomocy?
Warto również pamiętać, że czynniki zewnętrzne mogą stanowić zagrożenie także dla poszkodowanego. Zatem, jeśli ratownik po ocenie własnego bezpieczeństwa, zdecyduje się podjąć działania ratownicze, powinien zacząć od oceny stopnia zagrożenia poszkodowanego. Jeżeli uzna, że czynniki zewnętrzne zagrażają zdrowiu i życiu ofiary, a możliwe jest ich wyeliminowanie poprzez, np. przeniesienie rannego w inne miejsce – należy to zrobić bez względu na rodzaj i skalę obrażeń osoby wymagającej udzielenia natychmiastowej pomocy.
Przeanalizuj poniższą fotografię i wypisz jak najwięcej zagrożeń zarówno dla poszkodowanego, jak i ratownika. W jaki sposób można je zniwelować?
3. Środki bezpieczeństwa na miejscu zdarzenia
Środki bezpieczeństwa można podzielić na dwie grupy. Pierwsza z nich obejmuje środki chroniące ratownika przed materiałem potencjalnie zakaźnym. Należą do niej na przykład rękawiczki jednorazowe oraz maseczka do sztucznego oddychania. Drugą grupę stanowią natomiast wszystkie środki, które podniosą bezpieczeństwo całego miejsca zdarzenia – a więc zarówno poszkodowanego, świadków zdarzenia, ratowników oraz innych osób, np. nadjeżdżających do miejsca wypadku. Wśród nich wymienić można:
trójkąt ostrzegawczytrójkąt ostrzegawczy,
kamizelkę odblaskowąkamizelkę odblaskową,
latarkę, światło telefonu komórkowego,
elementy odblaskowe ubraniaelementy odblaskowe ubrania,
światła awaryjne samochodu,
osobę informującą o zdarzeniu.
Podczas udzielania pomocy należy wykorzystywać każdy dostępny sprzęt ochronny, pamiętając o aseptyceaseptyce. Często winę za dopuszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych do określonego środowiska (np. do rany poszkodowanego) ponosi ratownik, który zajęty udzielaniem pierwszej pomocy zapomina o zdjęciu zakrwawionych rękawiczek, sięga w nich np. do apteczki po gazę czy bandaż. W ten sposób doprowadza do sytuacji, w której cała zawartość apteczki staje się nieużyteczna, gdyż została potencjalnie skażona drobnoustrojami znajdującymi się we krwi poszkodowanego.
Sprzęt ochrony osobistej, np. rękawiczki, jest jednorazowy i mając kilku poszkodowanych, do każdego ratownik powinien brać nowy komplet. W przypadku wspomnianych rękawiczek powinien zakładać nową parę.
Po skończonych działaniach ratowniczych należy pamiętać o bezpiecznym zdejmowaniu rękawiczek, gdyż w tym momencie może nastąpić bezpośredni kontakt z krwią poszkodowanego znajdującą się na rękawiczkach. Prawidłową technikę ilustruje poniższy film.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Film rozpoczyna się zbliżeniem korpusu człowieka w brązowym ubraniu nakładającego jednorazowe rękawiczki. Następuje zbliżenia jednej dłoni w rękawiczce, a następnie obu dłoni wyciągniętych przez aktora przed siebie. Zmiana ujęcia na przedstawiające całą postać aktora od pasa w górę. Zbliżenie rąk, palce prawej dłoni łapią lewą rękawiczkę na wysokości nadgarstka tak, by nie dotykać skóry lewego przedramienia i ściągają ją z ręki wywracając rękawiczkę wewnętrzną stroną na wierzch. Zdjęta rękawiczka trzymana jest przez prawą dłoń. Palce lewej, gołej dłoni ruchem ślizgowym wsuwają się między rękawicę a nadgarstek prawej dłoni. Następnie demonstrator zdejmuje rękawiczkę, zwijając ją wzdłuż dłoni i naciągając na rękawiczkę trzymaną w palcach. Zmiana ujęcia na szerszy plan. Demonstrator zawiązuje na supeł jedną rękawiczkę w której jest druga rękawiczka. Pojawia się napis: Pamiętaj, po zdjęciu rękawiczek natychmiast umyj ręce ciepłą wodą z mydłem.
W przypadku narażenia się na kontakt z materiałem potencjalnie zakaźnym należy natychmiast bardzo dokładnie umyć i spłukać silnym strumieniem wody skażony obszar skóry. Niezwłocznie trzeba też skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu oraz poinformować zespół ratownictwa medycznego o zaistniałym zdarzeniu.
Cały sprzęt, który miał kontakt z wydzielinami poszkodowanego, odkładaj w jedno miejsce, najlepiej do woreczka. Nie możesz go tak po prostu wyrzucić do śmieci, ponieważ stanowiłby on potencjalne zagrożenie dla innych ludzi. Kiedy wzywasz zespół ratownictwa medycznego, przekaż wszystkie rzeczy personelowi medycznemu, a on umieści je w specjalnym pojemniku przeznaczonym na odpady medyczne.
Podsumowanie
Na miejscu zdarzenia najważniejsze jest bezpieczeństwo ratownika, ratowanego oraz świadków wypadku.
Zagrożenie dla ratownika mogą stanowić nie tylko okoliczności zdarzenia (np. płonące auto), ale także szereg rzeczy niewidocznych dla oka i takich, z których ratownik nie zdaje sobie sprawy (np. ulatniający się gaz czy choroby przenoszone drogą kropelkową).
Katalog zagrożeń, jakie mogą spotkać ratownika w miejscu udzielania pierwszej pomocy jest otwarty – zależą one w dużej mierze od okoliczności zdarzenia czy miejsca wypadku. Trzeba także pamiętać o niebezpieczeństwach, które mogą nadejść w czasie udzielania pierwszej pomocy.
Rękawiczki ochronne maja głównie za zadanie chronić ratownika przed zakażeniem, ale jednocześnie ułatwiają pokonanie bariery strachu przed kontaktem z poszkodowanym. Najlepiej, aby były to rękawice gumowe lub lateksowe. W sytuacjach wyjątkowych można do ochrony rak użyć rękawic foliowych lub zwykłych, nieuszkodzonych worków foliowych.
Wzywając pomoc, pamiętaj o numerach alarmowychnumerach alarmowych.
Obejrzyj wieczorny serwis informacyjny lub poszukaj w Internecie zdarzenia, które wymagało podjęcia czynności ratunkowych. Następnie wyobraź sobie, że znalazłaś/znalazłeś się w tej sytuacji. Wypisz wszystkie zagrożenia, z którymi prawdopodobnie można było się tam spotkać.
Słowniczek
postępowanie, którego celem jest niedopuszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych do określonego środowiska (np. do rany poszkodowanego)
potencjalnie śmiertelna choroba zakaźna; bakterie gruźlicy przenoszą się drogą kropelkową, zwłaszcza w czasie kaszlu lub kichania; źródło zakażenia stanowią jedynie osoby z aktywną gruźlicą płuc lub gardła
wirus ludzkiego niedoboru odporności (HIV), który może wywołać chorobę polegającą na upośledzeniu odporności organizmu na zakażenia znaną jako AIDS; organizm człowieka chorego na AIDS nie może sobie poradzić na przykład z zapaleniem płuc czy też prostymi odmianami grypy; nie każdy nosiciel wirusa HIV choruje na AIDS, stanowi on jednak źródło zakażenia, do którego może dojść na skutek kontaktu ze skażoną krwią lub poprzez kontakt seksualny z zakażoną osobą; zazwyczaj do zakażenia nie dochodzi podczas zwykłych codziennych kontaktów z nosicielem
wirusowe zapalenie wątroby wywołane zakażeniem, ostra postać WZW powoduje zapalenie wątroby, żółtaczkę, wymioty, a niekiedy nawet śmierć
Zadania
Kiedy osoba udzielająca pierwszej pomocy powinna założyć rękawiczki jednorazowe?
- Zawsze przed podjęciem pierwszych czynności na miejscu zdarzenia.
- Tylko przy wypadku drogowym.
- Tylko wtedy, gdy widzi krew.
- Tylko przy zranieniach i krwotokach.
- Tylko przy porażeniu prądem elektrycznym.
Uzupełnij luki.
postępowanie, dopuszczenie, środowiska, skóra, niedopuszczenie, krew, rany, powietrza
Aseptyka to .............................., którego celem jest .............................. drobnoustrojów chorobotwórczych do określonego .............................., np. do .............................. poszkodowanego.
Wyobraź sobie, że udzielasz pierwszej pomocy na miejscu wypadku. Wskaż, które z wymienionych przedmiotów zwiększą twoje bezpieczeństwo.
- Rękawiczki jednorazowe.
- Słuchawki.
- Strzykawka.
- Maseczka do sztucznego oddychania.
- Kamizelka odblaskowa.
- Chusta trójkątna.
- Trójkąt ostrzegawczy.
- Opaska elastyczna.
- Tabletki przeciwbólowe.
- Agrafka.
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które – fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Zagrożenia występujące podczas udzielania pierwszej pomocy dzieli się na zagrożenia wynikające z czynników zewnętrznych oraz zagrożenia ze strony ratownika. | □ | □ |
| W czasie udzielania pierwszej pomocy ratownik nie ponosi odpowiedzialności za popełnione błędy. | □ | □ |
| Podstawowym środkiem ochrony osobistej są rękawiczki ochronne, których nie należy ściągać nawet wówczas, gdy udzielamy pomocy więcej niż jednemu poszkodowanemu. | □ | □ |
| Po skończonych działaniach ratowniczych należy pamiętać o bezpiecznym zdejmowaniu rękawiczek, gdyż w tym momencie może nastąpić bezpośredni kontakt z krwią poszkodowanego znajdującą się na rękawiczkach. | □ | □ |
| Jeżeli czynniki zewnętrzne zagrażają zdrowiu i życiu ofiary, a możliwe jest ich wyeliminowanie poprzez np. przeniesienie rannego w inne miejsce – należy to zrobić bez względu na rodzaj i skalę obrażeń osoby wymagającej udzielenia natychmiastowej pomocy. | □ | □ |