Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RxmZ0cR8TELb01

Liczymy orzeczenia. Klucz do zdań pojedynczych i złożonych

zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Czy pamiętasz zdanie rozwinięte? W jego konstruowaniu pomagały ci określenia. Dziś poznasz zdania złożone, które buduje się z kilku zdań pojedynczych.

Ćwiczenie 1

W podanym tekście zaznacz na czerwono orzeczenia. Następnie na żółto oznacz zdania, które zawierają tylko jedno orzeczenie.

Zwierzęce powitaniaStephanie Busch, Urlich Noller
Stephanie Busch, Urlich Noller Zwierzęce powitania

Pingwiny wyrażają radość krzykiem. Kiedy pingwin samiec odnajdzie swoją partnerkę, rozpoczyna się głośne i wylewne powitanie. Pingwiny żyją w ogromnych, ciasno stłoczonych koloniach. Wszystkie osobniki wyglądają bardzo podobnie, dlatego rozpoznają się po sile głosu i charakterystycznych dźwiękach.

Delfiny pozdrawiają się gwizdem, na który drugi osobnik odpowiada po około trzech sekundach. Komunikacja ta działa na dużą odległość. Delfiny słyszą się wzajemnie z odległości 600 metrów, a raz usłyszanego przedstawiciela swojego gatunku potrafią potem rozpoznać po brzmieniu gwizdu. Oprócz delfinów umiejętność tę posiadają jedynie ludzie i ptaki.

tk0xkKeyMw_00000_BIB_001Stephanie Busch, Urlich Noller, Zwierzęce powitania, [w:] , Dom ciekawostek. Podróż po krainie pasjonujących informacji o świecie, tłum. Michał Antkowiak, Warszawa 2009.
tk0xkKeyMw_0000000E
RZpUOgaSRTbmt11
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0
tk0xkKeyMw_0000000M
Ćwiczenie 2

Połącz podane pary lub trójki zdań pojedynczych w jedno zdanie złożone. Możesz wykorzystać następujące wyrazy:

albo, i, więc, ale, lub, dlatego, lecz, ponieważ

Gotowe zdania złożone zapisz tutaj lub w zeszycie.

  1. Uczę się. Dostanę piątkę.

  2. Zjadłem obiad. Czuję głód. Zrobię sobie kanapkę.

  3. Sprzątałem. Słuchałem muzyki.

  4. Pogram na komputerze. Wyjdę na spacer. Poczytam książkę.

uzupełnij treść
tk0xkKeyMw_0000001B

Zdanie do zdania

W wypowiedzeniu złożonym można wydzielić zdania składowe, czyli zdania pojedyncze, np.

Kiedy Matylda ma wolny czas, chodzi do fokarium, gdzie przygląda się zabawom młodych fok.

a. Matylda ma wolny czas.
b. Chodzi do fokarium.
c. Przygląda się zabawom młodych fok.

W zdaniu złożonym jest tyle zdań składowych, ile orzeczeń.

tk0xkKeyMw_0000001S
Ćwiczenie 3

Odszukaj i zaznacz dowolnym kolorem w podanych zdaniach orzeczenia. Ułóż ze zdań dwa teksty: jeden złożony tylko ze zdań pojedynczych, drugi ze zdań złożonych. Zapisz je tutaj lub w zeszycie.

uzupełnij treść

Okno na świat

Telewizja rozpowszechniła się na świecie w połowie lat 50. ubiegłego wieku. Wówczas obraz był czarno‑biały. Dla widzów była to prawdziwa rewolucja. Mogli obejrzeć wydarzenia rozgrywające się setki kilometrów od nich. Telewizory były wówczas oknem na świat.

Dzisiaj mamy telewizję w internecie i telefonach komórkowych. Nie potrafimy wyobrazić sobie bez niej życia.

Chociaż lubimy oglądać telewizję, chętnie sięgamy po książki. Książki możemy czytać dzięki takim ludziom jak Jan Gutenberg, którego uważa się za wynalazcę druku.

Źródła historyczne podają, że pierwsze książki są starsze niż wynalazek Gutenberga. W Indiach, Korei i Chinach drukowano książki na papierze o wiele wcześniej, ale i tak wynalazek mogunckiego złotnika z 1455 roku zrewolucjonizował rynek księgarski.

tk0xkKeyMw_00000024
Ćwiczenie 4

O jakich ważnych wynalazkach jest mowa w poprzednim ćwiczeniu? Który jest według was ważniejszy? Dlaczego? Wybierzcie jeden ważny wynalazek i napiszcie o nim krótki tekst tutaj lub w zeszycie. Zastosujcie zdania pojedyncze i złożone.

uzupełnij treść
tk0xkKeyMw_00000029
Ćwiczenie 5

Ułóż zdania złożone, wykorzystując podane słowa. Zapisz je tutaj lub w zeszycie.

........................................., bo ....................................................... ........................................., która .................................................. ........................................., aby ..................................................... ........................................., gdy ..................................................... ........................................., że .......................................................

uzupełnij treść
tk0xkKeyMw_0000002F
1
Ćwiczenie 6
Rtt3qi1p1qhfQ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.