Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
R1FOs0pghSOBm1

Co to znaczy być mężczyzną?

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Męskość tylko pozornie może wydawać się czymś niebudzącym żadnych wątpliwości. Model męskości zmieniał się bowiem na przestrzeni wieków i niektóre zachowania współczesnych mężczyzn, dziś pożądane i oceniane pozytywnie, niegdyś uznano by za niemęskie.

Wisława Szymborska podobnie wnikliwie jak kobiecości (np. w wierszach Przy winie albo Portrecie kobiecym) przypatrywała się męskości. Jako uważna obserwatorka rzeczywistości, z dystansem i humorem ukazała jeden z wzorców męskości, posługując się przy tym po mistrzowsku metaforą...

Już wiesz

Napisz, kim jest według ciebie prawdziwy mężczyzna.

j00000004XB3v28_0000000C
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Mister rozkroku i przykucania...

Konkurs piękności męskiejWisława Szymborska
Wisława Szymborska Konkurs piękności męskiej

Od szczęk do pięty wszedł napięty.
Oliwne na nim firmamenty .
Ten tylko może być wybrany,
kto jest jak strucla zasupłany.

Z niedźwiedziem bierze się za bary
groźnym (chociaż go wcale nie ma).
Trzy niewidzialne jaguary
padają pod ciosami trzema.

Rozkroku mistrz i przykucania.
Brzuch ma w dwudziestu pięciu minach.
Biją mu brawo, on się kłania
na odpowiednich witaminach.

j00000004XB3v28_00000_BIB_001Wisława Szymborska, Konkurs piękności męskiej, [w:] , Wiersze wybrane, Kraków 2012, s. 91.

Przeczytaj wiersz, a następnie wykonaj polecenia.

Ćwiczenie 1.1

Opisz wrażenia, jakie wywołuje w tobie utwór Konkurs piękności męskiej.

Ćwiczenie 1.2

Odpowiedz na pytanie, kim jest bohater wiersza.

Ćwiczenie 1.3

Wypisz metafory odnoszące się do wyglądu zewnętrznego bohatera. Wyjaśnij i opisz funkcję jednej z nich.

Ćwiczenie 1.4

Wskaż cytaty świadczące o ironicznym stosunku postaci mówiącej do bohatera wiersza.

Ćwiczenie 1.5

Zinterpretuj wymowę dwóch ostatnich wersów wiersza.

Ciekawostka

Mimo że Wisława Szymborska w kpiący sposób odniosła się do wzorca męskości opartego na kulcie ciała, to dopuszczała tu jeden wyjątek. Był nim bokser, Andrzej Gołota, którego walki, bardzo często przegrane, śledziła na żywo, bez względu na porę transmisji. Oglądała również program „Taniec z gwiazdami”, w którym występował, a w swoim pokoju trzymała jego podobiznę.

Być może geniusz Szymborskiej objawił się i w tym wypadku? Może dostrzegła w Gołocie nie mistrza boksu, ale „mało męską” wrażliwość, która nie pozwoliła mu osiągnąć sukcesów na miarę bokserskiego talentu? Bo właśnie coś takiego widzieli w nim niektórzy komentatorzy. Kto wie?

j00000004XB3v28_00000014
JPOL_E3_E4_Konteksty

Czy to pan, czy pani?

Historia urody. Ciało i sztuka upiększania od renesansu do dziśGeorges Vigarello
Georges Vigarello Historia urody. Ciało i sztuka upiększania od renesansu do dziś

Dwudziestowieczną urodę inicjuje zmiana sylwetki, „metamorfoza” rozpoczęta w drugiej i trzeciej dekadzie XX wieku: uwysmuklone linie, łagodniejsze gesty. Nogi się wydłużają, fryzury podnoszą, zaczyna dominować wysokość. Wizerunki z „Vogue” czy „Feminy”j00000004XB3v28_000tp001„Vogue” czy „Feminy” w 1920 roku są zupełnie inne niż w roku 1900: „Wszystkie kobiety wyglądają, jakby urosły”. Ich wygląd z obrazu kwiatu upodabnia się do obrazu łodygi, od litery „S” przechodzi do „I”. „Niezmierne” rozciągnięcie w stosunku do tego, co działo się na początku XX wieku.

[…]

Od lat 60. zmienia się wszystko. [...] Wiele znaków męskości zaczerpnięto z kobiecości: przykładem profil „Beatlesówj00000004XB3v28_000tp002Beatlesów w dżinsach i z długimi włosami w towarzystwie dziewcząt w dżinsach i z półdługimi włosami”. [...] Męskie ciało wydłuża się, subtelnieje: elastyczne kształty Keanu Reevesaj00000004XB3v28_000tp003Keanu Reevesa w Matriksiej00000004XB3v28_000tp004Matriksie, jego „gładka” skóra, zgrabna twarz, walka przypominająca taniec, w podobnym stopniu charakteryzują jego partnerkę Laurence Fishburnej00000004XB3v28_000tp005Laurence Fishburne; upodabniają ich jeszcze oszczędne fryzury, wyprofilowane okulary, delikatna i obcisła tunikaj00000004XB3v28_000tp006tunika. [...]

j00000004XB3v28_00000_BIB_002Georges Vigarello, Historia urody. Ciało i sztuka upiększania od renesansu do dziś, tłum. M. Falski, Warszawa 2011, s. 142–230.

Jednak nie należy stąd wyprowadzać wniosku, że wraz z nowym zrównaniem płci uroda stała się „uniseksualna”j00000004XB3v28_000tp007„uniseksualna”. Równość istnieje raczej jako „swobodna inność”: „odmienność płci wciąż na nowo komponowana, ale nigdy nie znikająca”. Różnorodność tym bardziej zresztą otwarta, że nie istnieje męskość uniwersalna, „lecz wielość męskości, podobnie jak jest wiele kobiecości”.

Po przeczytaniu fragmentów książki Georgesa Vigarellaj00000004XB3v28_000tp008Georgesa Vigarella wykonaj polecenia.

Ćwiczenie 2
RumtzvBkXPQ1s1
zadanie interaktywne
Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj zmiany, jakie zaszły w sposobie ukazywania kobiecej cielesności w pierwszej połowie wieku XX.

Ćwiczenie 4

Wyszukaj w dowolnym źródle i obejrzyj zdjęcia grupy The Beatles i Keanu Reevesa z filmu Matrix. Wskaż, jakie elementy tradycyjnie pojmowanej kobiecości dostrzegł w tych postaciach Georges Vigarello.

Ćwiczenie 5

Wykonaj plakat, album lub collage ilustrujący współczesne trendy w modzie. Odnieś się do poglądów Georgesa Vigarella na temat zbliżania się wizerunków płci.

j00000004XB3v28_000tp007
j00000004XB3v28_000tp001
j00000004XB3v28_000tp002
j00000004XB3v28_000tp003
j00000004XB3v28_000tp004
j00000004XB3v28_000tp005
j00000004XB3v28_000tp006
j00000004XB3v28_000tp008
j00000004XB3v28_0000002F
JPOL_E3_E4_Preteksty

Gdzie ci mężczyźni?

Poetyckie refleksje Wisławy Szymborskiej odzwierciedlają problem związany z tzw. kryzysem męskości. Temat ten omawiany jest przez wielu publicystów i naukowców. Temu zagadnieniu również Zbyszko Melosikj00000004XB3v28_000tp009Zbyszko Melosik, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, poświęcił swoją książkę.

Kryzys męskości w kulturze współczesnejZbyszko Melosik
Zbyszko Melosik Kryzys męskości w kulturze współczesnej

Co więc oznacza […] „kryzys męskości”? W tym miejscu zasygnalizuję jedynie kilka wybranych aspektów tego zagadnienia. Pierwszy z nich – najogólniejszy i zapewne najważniejszy – związany jest z typową dla kultury współczesnej rosnącą trudnością w uzyskiwaniu odpowiedzi na pytania: co oznacza być mężczyzną? Kiedyś odpowiedź była prosta, wyznaczona przez jasno określone standardyj00000004XB3v28_000tp00Astandardy dotyczące tożsamości i ciała, sposobu myślenia i stylu życia, a także ról społecznych. Standardy te odwoływały do idei „męskości tradycyjnej”, zorientowanej na konstruowanie silnej, dominującej tożsamości. [...] W przeszłości mężczyzna stał „poza kamerą”, a więc „poza krytyką”. Niewzruszony niczym granitowy pomnik, uosabiał stabilność, racjonalność i bohaterstwo. Dziś mężczyzna – detalicznie śledzony przez lustra, kamery i media – jest coraz częściej postrzegany jako „słaba płeć”. Nieustannie poszukuje się jego „słabych stron”.

[…]

W przeszłości pozycja społeczna mężczyzny była niemożliwa do podważenia już choćby przez fakt, iż podejmował on w życiu działania „poważne” i „decydujące”; wchodził w rolę polityka, przedsiębiorcy czy właściciela ziemskiego, względnie pracownika‑wytwórcę , dostarczającego rodzinie środków do życia. Role dawały mu niezaprzeczalną przewagę nad kobietą, która prowadziła dom (pranie, prasowanie, sprzątanie, gotowanie), stroiła się (dla niego) i robiła zakupy (jeśli mężczyzna już coś kupował, to dom lub posiadłość, względnie nowego mercedesa). Dziś sytuacja zmieniła się radykalnie.

j00000004XB3v28_00000_BIB_003Zbyszko Melosik, Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Kraków 2006, s. 8–13.

Po przeczytaniu fragmentów książki wykonaj polecenia.

Ćwiczenie 6.1

Wskaż, jakie były cechy męskości pojmowanej w tradycyjny sposób.

Ćwiczenie 6.2

Napisz własnymi słowami, jak rozumiesz pojęcie „kryzys męskości”.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 6.3

Ćwiczenie 6.4
R1Z0qaNEApRwC1
zadanie interaktywne
Ciekawostka

Przejawy „kryzysu męskości” według Zbyszka Melosika:

  • Konsumpcjonizmj00000004XB3v28_000tp00BKonsumpcjonizm – czyli mężczyźni na zakupach, uwiedzeni niczym kobiety przez reklamę, która zwraca się także ku nim;

  • Medykalizacjaj00000004XB3v28_000tp00CMedykalizacja życia – czyli mężczyźni u lekarza i terapeuty z powodu słabości swoich ciał i umysłów;

  • Feminizacjaj00000004XB3v28_000tp00DFeminizacja męskiego ciała – czyli męskie ciało wystawione na pokaz, wydepilowane, perfumowane, wystrojone i pozbawione muskułów;

  • Dominacja kobietj00000004XB3v28_000tp00EDominacja kobiet – czyli pojawianie się kobiety dominującej w relacji z mężczyzną i uprawiającej czasem nawet męskie sporty.

j00000004XB3v28_000tp009
j00000004XB3v28_000tp00A
j00000004XB3v28_000tp00B
j00000004XB3v28_000tp00C
j00000004XB3v28_000tp00D
j00000004XB3v28_000tp00E
j00000004XB3v28_0000003U
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 7

Kult ciała czy piękno ducha? Jaki powinien być współczesny mężczyzna? Swoje refleksje przedstaw w formie rozprawki, odwołując się do różnych tekstów kultury.

Ćwiczenie 8

Zapisz skojarzenia do słowa „mężczyzna” i ułóż krzyżówkę – jak ją stworzyć, dowiesz się z instruktażowego filmu‑samouczka. Pamiętaj, że litery z hasła „mężczyzna” mogą się znaleźć na początku, na końcu lub w środku wyrazów tworzących łamigłówkę.

R149DBnXzyp7J1
zadanie interaktywne
RzUXSss5gKVZl1
samouczek - Jak zrobić krzyżówkę? Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net.
R6Ujb0MhdvFex1
zadanie interaktywne