Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
Rbc0SDgtpwojN11
Okładkowe zdjęcie diabeł Źródło: pixabay, licencja: CC 0.
pixabay, licencja: CC 0
Ćwiczenie 1
  • Przynieście na lekcję w kopercie makowe ziarenko i trzy gwoździe.

  • Przeprowadźcie w parach eksperyment i spróbujcie wbić przyniesione gwoździe w makowe ziarenko.

  • Jak oceniacie efekt swojej pracy?

Ćwiczenie 2

Przeczytajcie tytuł utworu Adama Mickiewicza. Jak sądzicie, o czym będzie on opowiadać? Porozmawiajcie.

Ćwiczenie 3

Obejrzyj film z recytacją ballady pt. „Pani Twardowska”, a potem przeczytaj jej tekst. Zwróć uwagę na kolejność wydarzeń przedstawionych w utworze.

R1xu2a3oq8aqm
Pani TwardowskaAdam Mickiewicz
Adam Mickiewicz Pani Twardowska

BALLADA

Jedzą, piją, lulkij0000008QGB6v21_000tp001lulki palą,
Tańce, hulanka, swawola;
Ledwie karczmy nie rozwalą,
Cha cha, chi chi, hejże, hola!

Twardowski siadł w końcu stoła,
Podparł się w boki jak baszaj0000008QGB6v21_000tp002basza;
Hulaj dusza! hulaj! – woła,
Śmieszy, tumani, przestrasza.

Żołnierzowi, co grał zucha,
Wszystkich łajej0000008QGB6v21_000tp003łaje i potrąca,
Świsnął szablą koło ucha,
Już z żołnierza masz zająca.

Na patrona z trybunałuj0000008QGB6v21_000tp004trybunału,
Co milczkiem wypróżniał rondel,
Zadzwonił kieskąj0000008QGB6v21_000tp005kieską pomału,
Z patrona robi się kondelj0000008QGB6v21_000tp006kondel.

Szewcu w nos wyciął trzy szczutkij0000008QGB6v21_000tp007szczutki,
Do łba przymknął trzy rureczki,
Cmoknął, cmok, i gdańskiej wódki
Wytoczył ze łba pół beczki.

Wtem gdy wódkę pił z kielicha,
Kielich zaświstał, zazgrzytał;
Patrzy na dno: Co u licha?
Po coś tu, kumiej0000008QGB6v21_000tp008kumie, zawitał?

Diablik to był w wódce na dnie,
Istny Niemiec, sztuczka kusaj0000008QGB6v21_000tp009sztuczka kusa;
Skłonił się gościom układnie,
Zdjął kapelusz i dał susa.

Z kielicha aż na podłogę
Pada, rośnie na dwa łokcie,
Nos jak haczyk, kurzą nogę
krogulczej0000008QGB6v21_000tp00Akrogulcze ma paznokcie.

A! Twardowski; witam, bracie!
To mówiąc bieży obcesemj0000008QGB6v21_000tp00Bobcesem:
Cóż to, czyliż mię nie znacie?
Jestem Mefistofelesemj0000008QGB6v21_000tp00CMefistofelesem.

Wszak ze mnąś na Łysej Górze
Robił o duszę zapisy;
Cyrografj0000008QGB6v21_000tp00DCyrograf na byczej skórze
Podpisałeś ty, i bisyj0000008QGB6v21_000tp00Ebisy

Miały słuchać twego rymuj0000008QGB6v21_000tp00Frymu;
Ty, jak dwa lata przebiegą,
Miałeś pojechać do Rzymu,
By cię tam porwać jak swego.

Już i siedem lat uciekło,
Cyrograf nadal nie służy;
Ty, czarami dręcząc piekło,
Ani myślisz o podróży.

Ale zemsta, choć leniwa,
Nagnała cię w nasze sieci;
Ta karczma Rzym się nazywa,
Kładę areszt na waszecij0000008QGB6v21_000tp00Gwaszeci.

Twardowski ku drzwiom się kwapił
Na takie dictum acerbumj0000008QGB6v21_000tp00Hdictum acerbum,
Diabeł za kuntuszj0000008QGB6v21_000tp00Ikuntusz ułapił:
A gdzie jest nobile verbumj0000008QGB6v21_000tp00Jnobile verbum?

Co tu począć? – kusa radaj0000008QGB6v21_000tp00Kkusa rada,
Przyjdzie już nałożyć głową.
Twardowski na konceptj0000008QGB6v21_000tp00Lkoncept wpada
I zadaje trudność nową.

Patrz w kontraktj0000008QGB6v21_000tp00Mkontrakt, Mefistofilu,
Tam warunki takie stoją:
Po latach tylu a tylu,
Gdy przyjdziesz brać duszę moją,

Będę miał prawo trzy razy
Zaprząc ciebie do roboty?
A ty najtwardsze rozkazy
Musisz spełnić co do joty.

Patrz, oto jest karczmy godło,
Koń malowany na płótnie;
Ja chcę mu wskoczyć na siodło,
A koń niech z kopyta utnie.

Skręć mi przy tym biczyk z piasku,
Żebym miał czym konia chłostać,
I wymuruj gmach w tym lasku,
Bym miał gdzie na popasj0000008QGB6v21_000tp00Npopas zostać.

Gmach będzie z ziarnek orzecha,
Wysoki pod szczyt Krępakuj0000008QGB6v21_000tp00OKrępaku,
Z bród żydowskich ma być strzecha,
Pobita nasieniem z maku.

Patrz, oto na miarę ćwieczekj0000008QGB6v21_000tp00Pćwieczek,
Calj0000008QGB6v21_000tp00QCal gruby. długi trzy cale,
W każde z makowych ziareczek
Wbij mi takie trzy bratnalej0000008QGB6v21_000tp00Rbratnale.

Mefistofil duchem skoczy,
Konia czyści, karmi, poi,
Potem bicz z piasku utoczy
I już w gotowości stoi.

Twardowski dosiadł biegusaj0000008QGB6v21_000tp00Sbiegusa,
Próbuje podskoków, zwrotów,
Stępaj0000008QGB6v21_000tp00TStępa, galopujej0000008QGB6v21_000tp00Ugalopuje, kłusaj0000008QGB6v21_000tp00Vkłusa,
Patrzy, aż i gmach już gotów.

No! wygrałeś, panie bisiej0000008QGB6v21_000tp00Wbisie;
Lecz druga rzecz nieskończona,
Trzeba skąpać się w tej misie,
A to jest woda święcona.

Diabeł kurczy się i krztusi,
Aż zimny pot na nim bije;
Lecz pan każe, sługa musi,
Skąpał się biedak po szyję.

Wyleciał potem jak z procy,
Otrząsł się, dbrum! parsknął raźnie.
Teraz jużeś w naszej mocy,
Najgorętsząm odbył łaźnię.

Jeszcze jedno, będzie kwita,
Zaraz pęknie moc czartowska;
Patrzaj, oto jest kobiétaj0000008QGB6v21_000tp00Xkobiéta,
Moja żoneczka Twardowska.

Ja na rok u Belzebubaj0000008QGB6v21_000tp00YBelzebuba
Przyjmę za ciebie mieszkanie,
Niech przez ten rok moja luba
Z tobą jak z mężem zostanie.

Przysiąż jej miłość, szacunek
I posłuszeństwo bez granic;
Złamiesz choć jeden warunek.
Już cała ugoda za nic.

Diabeł do niego pół ucha,
Pół oka zwrócił do samkij0000008QGB6v21_000tp00Zsamki,
Niby patrzy, niby słucha,
Tymczasem już blisko klamki.

Gdy mu Twardowski dokucza,
Od drzwi, od okien odpycha,
Czmychnąwszy dziurką od klucza,
Dotąd jak czmycha, tak czmycha.

j0000008QGB6v21_00000_BIB_001Adam Mickiewicz, Pani Twardowska, [w:] tegoż, Ballady i romanse, Kraków 2012.
Ćwiczenie 4

Porozmawiajcie, odpowiadając na pytania.

  • Czy utwór rzeczywiście opowiada o tym, czego można się było spodziewać po jego tytule?

  • Dlaczego ballada nosi tytuł „Pani Twardowska”?

  • Jakie inne tytuły mógłyby mieć ten utwór? Podajcie propozycje.

1
Ćwiczenie 5
RlLql3HrlCXYB11
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 6
Rvboy5IOAQI6R11
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7

Popracujcie w parach: niech jedna osoba zajmie się zadaniem z pierwszego podpunktu, druga z drugiego. Wymieńcie się swoimi informacjami.

  • Sprawdź w encyklopedii, kim był pan Twardowski. Przedstaw tę postać. Na podstawie ballady odpowiedz na pytania: Jaki ma charakter? Jak się zachowuje? Odszukaj wybrane fragmenty tekstu: w. 5−9, w. 21−24, w. 53, w. 56−57, w. 91, w. 119, i nazwij uczucia, jakie przeżywa Twardowski w karczmie Rzym.

  • Sprawdź w słowniku wyrazów obcych, kim jest Mefistofeles. Przedstaw tę postać. Na podstawie ballady odpowiedz na pytania: Jaki ma charakter? Jak się zachowuje? Odszukaj wybrane fragmenty tekstu: w. 49−52, w. 83−86, w. 95−98, w. 99−102, w. 115−118, w. 119−122, i nazwij uczucia, jakie przeżywa Mefistofeles.

Ćwiczenie 8

Zwróć uwagę na warunki, jakie były zapisane w kontrakcie Mefistofelesa z panem Twardowskim, i wypisz je tutaj lub w zeszycie.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 9

Jakie zadania dał Mefistofelesowi Twardowski? Czy wszystkie udało się diabłu wykonać? Zanotuj swoje spostrzeżenia w odpowiednich rubrykach.

R54pfC2udIDj711
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10

Które polecenie było dla Mefistofelesa najtrudniejsze? Czy udało się mu je wykonać? Dlaczego? Zapisz odpowiedź tutaj lub w zeszycie.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 11

Przypomnij sobie eksperyment z ćwiczenia 1. Narysuj w zeszycie ziarenko maku i duży gwóźdź. Wytłumacz, jak udało się Mefistofilowi wbić trzy gwoździe w ziarenko maku.

1
Ćwiczenie 12
RJvdfmMnGf4xq11
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 13

W balladzie „Pani Twardowska” autor celowo oddziałuje na słuch odbiorcy. Podaj przykłady wyrazów dźwiękonaśladowczych.

R1eGquWQWrKre11
licencja: CC 0
Ćwiczenie 14

Opowiedz z punktu widzenia wybranego uczestnika wydarzeń, co się stało w karczmie Rzym.

Ćwiczenie 15

Napisz tekst, w którym Mefistofeles wytłumaczyłby się Belzebubowi z niewykonanego zadania.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 16

Naucz się recytować fragment ballady „Pani Twardowska”. Pamiętaj o właściwej interpretacji: oddaniu sensu utworu, emocji, zmianie tempa, odpowiedniej intonacji (zwróć uwagę na znaki interpunkcyjne) itp.

j0000008QGB6v21_000tp001
j0000008QGB6v21_000tp002
j0000008QGB6v21_000tp00W
j0000008QGB6v21_000tp00S
j0000008QGB6v21_000tp00T
j0000008QGB6v21_000tp00U
j0000008QGB6v21_000tp00V
j0000008QGB6v21_000tp00K
j0000008QGB6v21_000tp008
j0000008QGB6v21_000tp004
j0000008QGB6v21_000tp009
j0000008QGB6v21_000tp00C
j0000008QGB6v21_000tp005
j0000008QGB6v21_000tp00G
j0000008QGB6v21_000tp006
j0000008QGB6v21_000tp00Y
j0000008QGB6v21_000tp003
j0000008QGB6v21_000tp007
j0000008QGB6v21_000tp00A
j0000008QGB6v21_000tp00B
j0000008QGB6v21_000tp00D
j0000008QGB6v21_000tp00E
j0000008QGB6v21_000tp00F
j0000008QGB6v21_000tp00H
j0000008QGB6v21_000tp00I
j0000008QGB6v21_000tp00J
j0000008QGB6v21_000tp00L
j0000008QGB6v21_000tp00M
j0000008QGB6v21_000tp00N
j0000008QGB6v21_000tp00O
j0000008QGB6v21_000tp00P
j0000008QGB6v21_000tp00Q
j0000008QGB6v21_000tp00R
j0000008QGB6v21_000tp00X
j0000008QGB6v21_000tp00Z