Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
R1GUG8deJhjjh11
Alfabet Źródło: licencja: CC 0.
licencja: CC 0

Język jest bardzo skomplikowanym systemem znaków. Początkowo były to tylko znaki mowy, z czasem pojawiły się także znaki pisma. Kiedy mówisz, posługujesz się głoskami, czyli najmniejszymi dźwiękami mowy. Kiedy piszesz, wykorzystujesz litery, czyli umowne znaki pisma o określonych kształtach.

Ćwiczenie 1

Przeczytaj wiersz Juliana Tuwima pt. „Abecadło”. O czym jest mowa w utworze: o literach czy o głoskach? Uzasadnij odpowiedź.

AbecadłoJulian Tuwim
Julian Tuwim Abecadło

Abecadło z pieca spadło,
O ziemię się hukło,
Rozsypało się po kątach,
Strasznie się potłukło:
I – zgubiło kropeczkę,
H – złamało kładeczkę,
B – zbiło sobie brzuszki,
A – zwichnęło nóżki,
O – jak balon pękło,
aż się P przelękło,
L – do U wskoczyło,
T – daszek zgubiło,
R – prawą nogę złamało,
S – się wyprostowało,
W – stanęło do góry dnem
i udaje, że jest M.

j0000008WMB5v22_00000_BIB_001Julian Tuwim, Abecadło, [w:] tegoż, x, x x.
Ćwiczenie 2

Przypomnijcie sobie czas, kiedy poznawaliście litery. Musieliście zapamiętać ich kształt. Być może pomagały wam w tym skojarzenia, np.:

A – wygląda jak drabina
E – przypomina grzebień

Wybierzcie pięć dowolnych liter z polskiego alfabetu i zaproponujcie skojarzenia, które ułatwią naukę waszym młodszym kolegom i koleżankom. Możecie przygotować kolorowe plansze i dać je którejś z klas pierwszych w waszej szkole.

Ciekawostka

Najbardziej powszechnymi w Europie są alfabety stworzone na bazie alfabetu łacińskiego (np. we Francji, Niemczech, Czechach, Hiszpanii, Szwecji) i cyrylickiego (np. w Rosji, Bułgarii, na Ukrainie). Te podstawowe systemy pisma dostosowywano przez wieki do głosek istniejących w danym języku.
W Polsce posługujemy się nieco zmodyfikowanym alfabetem łacińskim.

Ćwiczenie 3

Przyjrzyj się alfabetom: greckiemu, cyrylicy oraz arabskiemu. Czy dostrzegasz między nimi podobieństwa? Które z nich są podobne do siebie, a które się różnią?

Ćwiczenie 4

Przyjrzyjcie się wierszowi pt. „Abecadło”. Czy po zmianie alfabetu z polskiego na cyrylicę wiersz nadal ma sens? Uzasadnijcie odpowiedź.

Abecadło z pieca spadło,
O ziemię się hukło,
Rozsypało się po kątach,
Strasznie się potłukło:

И – zgubiło kropeczkę,
Х – złamało kładeczkę,
Б – zbiło sobie brzuszki,
A – zwichnęło nóżki,
O – jak balon pękło,
aż się П przelękło,
Т – daszek zgubiło,
Л - do У wskoczyło,
С – się wyprostowało,
Р – prawą nogę złamało,
В – stanęło do góry dnem
i udaje, że jest M.

Ćwiczenie 5

Odnajdź podane słowa w słowniku ortograficznym. Wpisz w wolne miejsce, jaki wyraz znajduje się przed, a jaki po wybranym słowie.

  • cebula

  • marchewka

  • burak

  • szczaw

Ćwiczenie 6
R1V65W38z4y6r1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
RE07l0YMn4MIm1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8

Wypisz głoski zapisywane za pomocą dwóch liter (tzw. dwuznaków).