Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RuoZCgloBXbr911
Okładka - Artystyczne dorastanie Źródło: pixabay, licencja: CC 0.
pixabay, licencja: CC 0

Piszemy coraz mniej i coraz krócej. Czy jest to znak czasu? Z pewnością tak. Wysyłamy mejle i SMS‑y, umieszczamy komentarze na forach, korespondujemy na portalach społecznościowych. Wszyscy wiemy, jakiego języka używa się w komunikacji internetowej. A może dla przeciwwagi napisać wiersz, poszukać magii i ulotnego piękna w języku poetyckim? Niejeden człowiek w powstałym spontanicznie wierszu zawarł cząstkę siebie, opowiadając o swoim smutku, marzeniach czy szczęściu. Podczas tej lekcji przyjrzymy się artystycznym poczynaniom młodych ludzi, których twórczość czasem dziwi, czasem zachwyca, niekiedy zaskakuje. Zasługuje na to, by poświęcić jej chwilę uwagi i zainteresowania.

Już wiesz

Znajdź w słowniku terminów literackich definicję liryki. Wypisz trzy cechy, które charakteryzują ją jako rodzaj literacki (kto mówi w utworze? do kogo? w jaki sposób?).

j00000003FB2v27_0000000F
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Niezwykła rozmowa

Siedzę na łóżkuNicole Jurek
Nicole Jurek Siedzę na łóżku

Siedzę na łóżku
Smucę się.
Wnet słyszę:
”Wkurzasz mnie, rozchmurz się!”
Co to było, czy to sen?
Pełna obaw odwracam się.
A tam pluszak, czy to żart?
Pytam się, co nie tak?
”Całe łóżko chcę dla siebie,
Niepotrzebna tutaj jesteś!
Masz swój świat
Dorosły tak.
Idź już stąd!
Uśmiechnij się,
Pogódź się!
Zapadam w sen”.

j00000003FB2v27_00000_BIB_001Nicole Jurek, Siedzę na łóżku, [w:] , Całkiem serio i z przymrużeniem oka, Brzeg Dolny 2013, s. 9.

Po przeczytaniu wiersza Nicole Jurek – uczennicy I klasy liceum – pt. Siedzę na łóżku wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 1.1

Opisz postać mówiącą w utworze.

Ćwiczenie 1.2

W jednym zdaniu sformułuj wniosek dotyczący sytuacji, w której znalazła się postać mówiąca.

Ćwiczenie 1.3
R1ckoYVI5URkc1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j00000003FB2v27_0000000X
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Niepokojąca wizja

Życie kręci się jak kula ziemska…Adrianna Żurek
Adrianna Żurek Życie kręci się jak kula ziemska…

Życie kręci się jak kula ziemska
Ciągle wokół.
Chcesz coś osiągnąć w nim,
Mieć ten święty spokój.
Walczysz z przeciwnościami losu,
Śmierci wciąż plujesz w twarz,
Chcesz mieć przy sobie wiele,
Lecz tracisz to, co masz.
Krótkie spojrzenie na ból
W oczach tej bliskiej osoby.
Wyprute żyły tylko po to,
By móc coś zdobyć.
Uśmiechasz się, jednak pod oczami
Masz fioletu cień.
Noce bezsenne, na barkach
Ciężar ludzkiej egzystencji w dzień.
Cmentarz rozbitych dusz
Słyszysz stłumiony głos?
On wydziera się z ciemności.
Ty rzucony na ten stos
Weź jeden oddech
Z drugim będzie już problem.
Kiedy ból krzyczy z wnętrza
Twoje płuca nie zatrzymują
Przesiąkniętego truchłemj00000003FB2v27_000tp001truchłem powietrza.

j00000003FB2v27_00000_BIB_002Adrianna Żurek, Życie kręci się jak kula ziemska…, [w:] , Całkiem serio i z przymrużeniem oka, Brzeg Dolny 2013, s. 8.

Po przeczytaniu wiersza Adrianny Żurek – uczennicy III klasy gimnazjum – wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 2.1

Wypisz z tekstu fragmenty, które zawierają informacje o pragnieniach postaci mówiącej w utworze. Następnie, używając różnorodnych części mowy, scharakteryzuj te pragnienia.

Ćwiczenie 2.2

Ćwiczenie 2.3
R4i95XYR2q2xz1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2.4

Ustal, jakie zabarwienie emocjonalne mają epitetyj00000003FB2v27_000tp002epitety wymienione w tabeli, a także wskaż, jaką przybierają formę.

WZÓR: epitet: cień fioletu; zabarwienie emocjonalne epitetu (pozytywne, negatywne, neutralne): neutralne; forma epitetu: rzeczownik

R19TidFxlghwk1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2.5

Na podstawie informacji uzyskanych z tabeli sformułuj wniosek o stanie emocjonalnym osoby wypowiadającej się w wierszu. Uzasadnij swoje stanowisko przykładami jeszcze innych cytatów z wiersza potwierdzających ten wniosek.

Ćwiczenie 2.6

Pod koniec utworu pojawia się wzmianka o „stłumionym”, tajemniczym głosie. Wytłumacz, co on oznacza.

j00000003FB2v27_000tp001
j00000003FB2v27_000tp002
j00000003FB2v27_0000001X
JPOL_E3_E4_Tekstykultury

Młodzieńczy świat

SmotherAleksandra Gałda
Aleksandra Gałda Smother

To jest mój świat,
Ściany moich słów,
Okna moich myśli.

To jest mój dom,
Ścieżki niespełnionych marzeń…

Deszcz moich łez…

To jest moje niebo,
Którego codziennie dotykam ręką,
Któremu potrafię wyczuć tętno.

To jest moje Wyobrażenie,
Tego, co mogło być Kiedyś,
Lecz bardziej tego, czego nigdy nie będzie.

(To jest moje ciche narzekanie)
Mówienie tak,
Mówienie nie,
Nie wiem.
Pod moją nieobecność…

I to jest ten Środek ciężkości,
Wszystko, czego nie zdołam uchwycić.

j00000003FB2v27_00000_BIB_003Aleksandra Gałda, Smother, [w:] , Pokonam bezradność, oprac. Aleksandra Kucharska, Brzeg Dolny 2006, s. 12.

Po przeczytaniu wiersza Smotherj00000003FB2v27_000tp003Smother Aleksandry Gałdy – uczennicy II klasy liceum – wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 3.1

Ćwiczenie 3.2
RWh7lA4IiHVCi1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3.3

Ćwiczenie 3.4
RENHRpGqNHIs41
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3.5

Osoba mówiąca w wierszu potrafi „wyczuć tętno nieba”. Wyjaśnij, co – twoim zdaniem – oznacza ta metafora.

Ćwiczenie 3.6

Wytłumacz na podstawie wiersza, w jaki sposób wyraża się „ciche narzekanie” i co ono oznacza.

Ćwiczenie 3.7

Wyjaśnij, jak rozumiesz tytuł utworu: Smother. Wykorzystaj informacje zawarte w przypisie.

j00000003FB2v27_000tp003
j00000003FB2v27_00000031
JPOL_E3_E4_Konteksty

Nasze dorastanie

Słodkie dorastanieNicole Jurek
Nicole Jurek Słodkie dorastanie

Nie chcę udawać dorosłej
Nie chcę nią być.
Chcę siedzieć w domu
Z nudów herbatę pić.
Ale czas się nie cofa
A magii znam tyle, co nic.
Idę do przodu coraz starsza i starsza
A przez te obowiązki czasem nie da się żyć.
Więc po pocieszenie chcę do cukierni iść
Bo zostało mi tylko rosnąć, uczyć się i tyć.

j00000003FB2v27_00000_BIB_004Nicole Jurek, Słodkie dorastanie, [w:] , Całkiem serio i z przymrużeniem oka, Brzeg Dolny 2013, s. 9.

Po przeczytaniu wiersza Słodkie dorastanie wykonaj następujące polecenia:

Ćwiczenie 4.1

Zapisz swoje skojarzenia związane najpierw z dzieciństwem, a potem z dorosłością.

Ćwiczenie 4.2

Podaj dosłowne i  przenośne znaczenie tytułu utworu. Wytłumacz, które z nich decyduje o jego żartobliwym charakterze.

Ćwiczenie 4.3

Nieuchronność dorastania została w tekście wyrażona za pomocą trzech bezokoliczników. Znajdź je, a następnie dopisz do nich trzy inne bezokoliczniki, które będą twoimi sposobami na pogodzenie się z dorosłością.

Ćwiczenie 4.4

Ćwiczenie 4.5
RXTrAl2FK9wcA1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j00000003FB2v27_0000003O
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 5

Jak – twoim zdaniem – potoczyła się rozmowa bohaterki wiersza Nicole Jurek Siedzę na łóżku z pluszakiem ukazana w utworze? Napisz krótki tekst, który mógłby być dalszym ciągiem sytuacji opisanej w wierszu. Do swojej wypowiedzi wprowadź dialog.

R1LC2iZ27rC551
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.