Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
11
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się ze źródłami i wykonaj polecenie.

RFk29MRbJCsIt
Źródło A Pierwsza kadrowa Tadeusza Oster-Ostrowskiego
[Popularna pieśń wojskowa do melodii ludowej. Powstała w sierpniu 1914 r.]

Raduje się serce, raduje się dusza,
Gdy pierwsza kadrowa na wojenkę rusza.
Oj da, oj da dana, kompanio kochana,
Nie masz to jak pierwsza, nie!

Chociaż do Warszawy mamy długą drogę,
Ale przejdziem migiem, byle tylko w nogę.
(...)
Kiedy wybijemy po drodze Moskali,
Ładne warszawianki będziem całowali.
Oj da, oj da dana…
Źródło: A: Pierwsza kadrowa Tadeusza Oster-Ostrowskiego, Popularna pieśń wojskowa do melodii ludowej. Powstała w sierpniu 1914 r.; B: Pieśń I Brygady Legionów Polskich “My pierwsza brygada” . Pieśń powstała w 1916 r. Autorami tekstu są prawdopodobnie A. Hałasiński i T. Biernacki.
R1PfXSDXAxTp8
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
1
111
Ćwiczenie 2

Sformułuj po trzy pytania dotyczące postaci oznaczonych cyframi na fotografii. Skonstruuj je w taki sposób, żeby mogły stać się punktem wyjścia do badań nad losami tych postaci.

R15ZG39J439hj
Oddział Strzelców na krakowskich Oleandrach, lato 1914 r.
Źródło: dostępny w internecie: kurierhistoryczny.pl, tylko do użytku edukacyjnego.
R1NP1OTUvljEj
Sformułuj po trzy pytania dotyczące postaci zaznaczonych na fotografii. Skonstruuj swoje pytania w taki sposób, żeby mogły stać się punktem wyjścia do badań nad losami tych postaci. (Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 2

Omów, jakie były losy 1 Kompanii Kadrowej oraz późniejszych Legionów

RoWbRP2LJi1JK
(Uzupełnij).
11
Ćwiczenie 3

Przyjrzyj się poniższej mapie i i wskaż, który tytuł do niej pasuje.

Zapoznaj się z opisem mapy i i wskaż, który tytuł do niej pasuje.

R1Yyv40Q5CaAn
Źródło: dostępny w internecie: komb.agh.edu.pl, tylko do użytku edukacyjnego.
R1azfzCUnvcr4
Możliwe odpowiedzi: 1. Bukowiński szlak bojowy 1915, 2. Szlak głównych działań oddziałów Józefa Piłsudskiego 1914, 3. Szlak II Brygady Legionów Polskich 1918, 4. Szlak bojowy kompanii bajończyków 1914-1915
211
Ćwiczenie 4

Wysłuchaj przemówienia Józefa Piłsudskiego, a następnie opisz swoje wrażenia i refleksje w trzech polach

RYvmulqX45qjP
Nagranie dźwiękowe lekcji.
Ro1VSvu5BXVYg
Transkrypcja nagrania Odtąd nie ma ani Strzelców, ani Drużyniaków. Wszyscy, co tu jesteście zebrani, jesteście żołnierzami polskimi. Znoszę wszelkie odznaki specjalnych grup. Jedynym waszym znakiem jest odtąd orzeł biały.

Dopóki jednak nowy znaczek nie zostanie wam rozdany, rozkazuję, abyście zamienili ze sobą wasze dawne oznaki, jako symbol zupełnej zgody i braterstwa, jakie muszą wśród żołnierzy polskich panować. Niech Strzelcy przypną do czapek blachy Drużyniaków, a oddadzą im swoje orzełki.

Wkrótce może pójdziecie na pola bitew, gdzie, mam nadzieję, zniknie najlżejszy nawet cień różnicy między wami.

Żołnierze!... Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granicę rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna wojska polskiego idącego walczyć za oswobodzenie ojczyzny. Wszyscy jesteście równi wobec ofiar, jakie ponieść macie.

Wszyscy jesteście żołnierzami. Nie naznaczam szarż, każę tylko doświadczeńszym wśród was pełnić funkcje dowódców. Szarże uzyskacie w bitwach. Każdy z was może zostać oficerem, jak również każdy oficer może znów zejść do szeregowców, czego oby nie było... Patrzę na was, jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia polska, i pozdrawiam was, jako pierwszą kadrową kompanię.
R1Al8BGihhp9y
Co słyszysz? (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z fragmentem dziennika z czasów służby legionowej Wacława Lipińskiego i biografią jego autora, a następnie wykonaj polecenie.

Źródło A

Informacje o autorze.

1
Wacław Lipiński ps. Socha

Urodził się w rodzinie rzemieślniczej, związanej z Polską Partią Socjalistyczną. Już w czasie rewolucji 1905 roku był wykorzystywany do usług konspiracyjnych. Jako uczeń Gimnazjum Polskiego Towarzystwa „Uczelnia” w Łodzi w 1912 wstąpił do skautingu […]. Po wybuchu I wojny światowej, w październiku 1914 wstąpił do Legionów, używał pseudonimu Socha. W szeregach 5 pułku piechoty Legionów Polskich przeszedł jego cały szlak bojowy, uczestnicząc w bitwach pod Łowczówkiem, Konarami i Kostiuchnówką. W 1917 otrzymał urlop, zdał egzamin maturalny w Krakowie i zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. […] Pod koniec października 1918 wysłany do Lwowa, od 1 do 22 listopada uczestniczył w walkach o miasto, po czym powrócił do reaktywowanego 5 pułku piechoty Legionów.

socha Źródło: Wacław Lipiński ps. Socha, dostępny w internecie: pl.wikipedia.org.
1
Wacław Lipiński Szlakiem I Brygady. Dziennik żołnierski

4 lipca. Zaczęło się! […] 6.30 rano. […] Bije artyleria! […] Co kilka sekund rwał słup ognia i dymu z jakiegoś 6‑calowego, 10‑calowego, 15–24‑centymetrowego, 30‑centymetrowego granatu i wokół biły bez przerwy mniejsze, małe, bez liku… Chwilami, gdy dymy pokładały się niżej, gdy rozwlekły się dołem – „Polska Góra” znikała zupełnie. […] Godzina 7.30 rano. […] Granat runął tuż obok ziemianki z takim straszliwym trzaskiem, że zaparło nam dech, że rzuciła nami, jakby kto w pierś potężną pięścią grzmotnął z całej siły. Za chwilę drugi, trzeci, czwarty, więcej, coraz więcej!!! […] Powietrze staje się ciężkie, smrodliwe, dym wżera się w piersi, gryzący, ostry, drażniący, oczy przestają widzieć, uszy słyszeć – wali się świat! […] Na „Polenberg” biją nieustannie, bez chwili wytchnienia. Góra stoi cała, nienaruszona, drży jeno boleśnie od ciosów straszliwych, rozrywających jej żółtą, przysadzistą kopę. […] Ciężkimi również granatami tłuką w rezerwę, w „Lasek Polski”. […] Między dwunastą a drugą nieco się uspokoiło. Na „Polenberg” biją tylko nieustannie ciężkie dwudziestki. […] Po godzinie drugiej – ogień wzmógł się. […] Zbieramy wiadomości. Jak dotąd – co jest nie do wiary – batalion poniósł minimalne wprost straty. Coś z dziesięciu ludzi zaledwie kontuzjowanych, jeden tylko ciężej ranny, bo mu rozcięło głowę. […] Między trzecią a czwartą huraganowy ogień znów się rozszalał. […] Biją na odcinek naszego plutonu kilkoma bateriami. […] Coś w połowie między godziną trzecią a czwartą ogień doszedł do kulminacyjnego punktu. Walił się zewsząd jeden przepotężny huragan huku, oszałamiając do cna. […] O czwartej przeniósł się znowu ogień na „Polenberg” i na odcinek pierwszej, następnie cała swą niesamowitą potęgą na rezerwy, na „Lasek Polski”. Między piątą a szóstą wrócił znów do nas, a o szóstej urwał się raptownie i bił już tylko w rezerwy.

src1 Źródło: Wacław Lipiński, Szlakiem I Brygady. Dziennik żołnierski, [w:] Paweł Bezak, Epopeja legionowa, Warszawa 2015, s. 57–58.

Źródło B, wpis w Wikipedii:

1
Bitwa pod Kostiuchnówką

Bitwa pod Kostiuchnówką lub bitwa pod Kościuchnówką – działania opóźniające Legionów Polskich prowadzone w dniach 4–6 lipca 1916 roku pod Kościuchnówką

Pomimo panicznej ucieczki wojsk węgierskich na prawym skrzydle (128 Brygada Piechoty Honwedu) Polacy nie dopuścili do przerwania frontu, wytrzymując kilkakrotnie ponawiany atak 100 rosyjskiej Dywizji Piechoty (w składzie 397, 398, 399, 400 pułk piechoty). Pozbawione wsparcia artylerii i łączności brygady legionowe liczyły łącznie tylko 5500 żołnierzy, stawiając opór 13 000 Rosjan.

Najcięższe walki stoczyła I Brygada Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, a zwłaszcza jej 5 pułk piechoty, którego straty bojowe przekroczyły 50%.

Bitwa zakończyła się wycofaniem armii austro‑węgierskiej. Pomimo taktycznego zwycięstwa Rosjan armia monarchii habsburskiej za sprawą polskich Legionów odniosła niezwykle ważny sukces strategiczny, zapobiegając przełamaniu frontu mogącemu spowodować całkowitą jego dezorganizację na tym odcinku, a w dalszej perspektywie nawet powrót do działań wojennych na terenie Kongresówki. Jednocześnie Rosjanie wyczerpali na długi czas możliwość podjęcia kolejnej tak intensywnej ofensywy. Oddawało to ponownie inicjatywę strategiczną w ręce państw centralnych.

Polskie straty wyniosły 2000 żołnierzy poległych bądź rannych.

bitwa Źródło: Bitwa pod Kostiuchnówką, dostępny w internecie: pl.wikipedia.org.
R7agloSNzXeVk
Oceń wartość cytowanego źródła dla badań nad przebiegiem bitwy pod Kostiuchnówką. (Uzupełnij).
1
21
Ćwiczenie 6
R12hyX9tDMLoc
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Ilustracje dostępne online: Muzeum Wojska Polskiego; Wikimedia Commons; kurierhistoryczny.pl,, tylko do użytku edukacyjnego.
2
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij pojęcie: ententa.

RvHMSuFLg2xth
(Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z poniższym tekstem źródłowym, a następnie wyjaśnij sens wytłuszczonego sformułowania.

Polacy nie emocjonują się tak bardzo I wojną, bo patrzą na nią jakby „od tyłu” – mówi prof. Michał Kopczyński. […] dla większości Europejczyków rok 1914 jest bardzo ważny jako koniec „pięknej epoki” schyłku XIX wieku i bezprecedensowego okresu ponad 40 lat pokoju na naszym kontynencie, po którym nadeszły krwawe wojny XX wieku. – Z tego punktu widzenia zaczął się konflikt tragiczny, nie dający trwałego rozstrzygnięcia. […] My natomiast patrzymy z zupełnie innej strony, bo dla Polaków punktem wyjścia jest 11 listopada 1918. […] A już wieszczowie modlili się o wojnę narodów.

radio Źródło: polskieradio.pl.
RREKgay47dTly
Wyjaśnij sens podkreślonego w tekście sformułowania. (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 8
R1BIwbSTeuUbL
Wypracowanie. “Dla [Polaków] początek tej wojny był szczególnie pozbawiony sensu. - Przecież zwłaszcza na froncie wschodnim Polacy, jako żołnierze trzech walczących armii, byli zmuszeni do wzajemnego wyrzynania się. (...) Z naszego punktu widzenia, to była bratobójcza wojna, gdzie w dodatku nie chodziło o Polskę”. Czy zgadzasz się z opinią wyrażoną przez historyka, prof. Tomasza Nałęcza? (Uzupełnij).