Inny nie znaczy gorszy, inny nie znaczy wróg
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Zastanówcie się, dlaczego mamy trudności w zaakceptowaniu osób, które się od nas różnią.
Zapiszcie wnioski i przedstawcie pozostałej części klasy.
Inny nie znaczy gorszy, inny nie znaczy wróg
stosować zasady konstruktywnej komunikacji;
wskazać różne sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie;
dostrzegać konieczność przeciwstawiania się niewłaściwym zachowaniem grupy.
wyjaśniać, jak tworzą się podziały w grupie i społeczeństwie;
wskazywać cechy postawy tolerancyjnej;
poznawać społeczne skutki odrzucenia i wykluczenia osób i grup społecznych;
uzasadniać konieczność działań mających na celu akceptację inności i wzajemnej współpracy.
Warunki współżycia społecznego w społeczeństwach wielokulturowych
Współczesny świat charakteryzuje bardzo duża dynamika zmian. Możecie zauważyć, jak szybko zmienia się technologia i powstają kolejne narzędzia przekształcające nasze życie. Komunikujemy się zdalnie znacznie częściej niż ludzie żyjący jeszcze 20 lat temu. Przemieszczamy się i odwiedzamy odległe miejsca na Ziemi, podczas gdy jeszcze nasi dziadkowie jako dzieci i ludzie młodzi rzadko przekraczali granice państwa. Odwiedzamy różne kraje, poznajemy inne kultury i nic nie stoi na przeszkodzie, by współczesny człowiek przyjaźnił się z kimś, kto mówi innym językiem, ma inny kolor skóry czy wyznaje odmienną religię. Jeżeli do jakiegoś zakamarka świata nie możemy dotrzeć osobiście, przenosi nas tam telewizja i internet. Pamiętacie, że człowiek żyje we wspólnotach. Organizacja współczesnego świata sprawia, że ilość i różnorodność wspólnot, w których żyjemy, jest bardzo duża. W tak złożonym świecie poszanowanie przez ludzi wzajemnych potrzeb i praw wymaga sporo wysiłku.
Wykonajcie zadanie, pracując w parach.
Zastanówcie się,
jak często słyszycie, że ludzie odmawiają innym tych samych praw co sobie i walczą z powodu dzielących ich różnic.
co powoduje, że grupa ludzi postrzega drugą grupę jako INNYCH lub OBCYCH.
Zapiszczcie wnioski i przedstawcie pozostałej części klasy.
Porównajcie wyniki waszej pracy z czynnikami przedstawionymi na schemacie.
Społeczeństwo wielokulturowe
Ważną linię podziału między członkami współczesnych społeczeństw wyznaczają różnice kulturowe czy religijne. Jeśli w obrębie państwa żyją ludzie o zróżnicowanych korzeniach etnicznych, wyznający odmienne religie czy kierujący się w życiu wyraźnie odmiennymi wartościami, to mamy do czynienia ze społeczeństwem wielokulturowym.
Ten InnyPrzecież nie tylko on jest dla mnie Inny, również ja jestem dla niego Inny.
Ryszard Kapuściński, Ten Inny, Kraków 2006.
Przypomnij sobie zasady i postawy, których przestrzeganie ma istotny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie małych grup społecznych.
Zastanów się, które z tych zasad i postaw są konieczne do funkcjonowania społeczeństwa wielokulturowego. Czy zmienia się ich sens i zakres?
Wskaż zasady i postawy, które są bardzo cenne w społeczeństwach wielokulturowych, a nie są konieczne do harmonijnego funkcjonowania małej grupy społecznej.
Porównajcie wyniki waszej pracy z czynnikami przedstawionymi na schemacie.
Wykonajcie zadanie, pracując w parach.
Zastanówcie się, jakie są pozytywne skutki podejmowania działań, które służą zrozumieniu i akceptacji innych ludzi.
Zapiszczcie wnioski i przedstawcie pozostałej części klasy.
Czy dostrzegacie jakieś możliwe negatywne skutki działań służących akceptacji innych ludzi? Przedyskutujcie problem z pozostałą częścią klasy.
Tolerancja
ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH DO SPRAW OŚWIATY, NAUKI I KULTURY
Konferencja Generalna UNESCO w 1995 r. przyjęła Deklarację zasad tolerancji.
Art. 1 Deklaracji zasad tolerancjiTolerancja to szacunek, akceptacja i uznanie bogactwa różnorodności kultur na świecie, naszych form wyrazu i sposobów na bycie człowiekiem. Sprzyja jej wiedza, otwartość, komunikowanie się oraz wolność słowa, sumienia i wiary. Tolerancja jest harmonią w różnorodności. To nie tylko moralny obowiązek, ale także prawny i polityczny warunek. Tolerancja - wartość, która czyni możliwym pokój - przyczynia się do zastąpienia kultury wojny kulturą pokoju.
Art. 1 Deklaracji zasad tolerancji.
Tolerancja polega na:
respektowaniu cudzych praw i cudzej własności;
uznaniu i akceptacji różnic indywidualnych;
umiejętności słuchania, komunikowania się i rozumienia innych;
docenianiu rozmaitości kultur;
otwarciu na cudze myśli i filozofię;
ciekawości i nieodrzucaniu nieznanego;
uznaniu, że nikt nie ma monopolu na prawdę.
Skutki odrzucenia przez grupę
Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek, co się dzieje z osobami, które są odrzucane przez grupę?
Zastanów się, czy korzyści, jakie grupa czerpie z odrzucenia pewnych osób, mogą usprawiedliwić podane wyżej skutki?
Jeśli chcesz wiedzieć więcej
Subkulturą nazywamy grupę społeczną, która przyjmuje wzory, zasady, normy zwyczajowe odmienne od akceptowanych przez ogół społeczeństwa. Najczęściej pojęcie to związane jest z zachowaniem młodzieży, która szukając dla siebie miejsca w społeczeństwie, próbuje tworzyć nowe wartości i obowiązujące w subkulturach normy grupowe.
Sposoby przeciwdziałania wykluczeniu
To sytuacja, w której człowiek lub grupa ludzi nie może uczestniczyć w działaniach uznawanych za normalne i powszechnie dostępne. Ograniczenie to nie wynika z jego woli, ale jest skutkiem czynników od niego niezależnych, np. płci, koloru skóry, sytuacji ekonomicznej, wykształcenia, miejsca zamieszkania.
Zastanówmy się, które z podanych niżej sytuacji można uznać za przykłady wykluczenia społecznego.
Dziecko bezrobotnych rodziców nie może kupić nowego oprogramowania do używanego od kilku lat laptopa.
Gimnazjalista z małej miejscowości kontynuuje naukę w miejscowej szkole, ponieważ nie stać go na dojazd do renomowanego liceum w dużym mieście.
Statut szkoły zabrania gimnazjalistom farbowania włosów, grożąc zawieszeniem w prawach ucznia.
Zastanów się, kiedy normy i zasady obowiązujące w życiu danego społeczeństwa zamieniają się w bariery, będące przyczyną wykluczenia. Odwołaj się do przykładów z literatury, filmu, życia codziennego.
Współczesne społeczeństwa demokratyczne starają się przeciwdziałać wykluczeniu. Bardzo ważną rolę odgrywają w tych działaniach różnego rodzaju instytucje rządowe i pozarządowe. Podejmowane przez nie przedsięwzięcia mogą dotyczyć osób o ograniczonej sprawności ruchowej lub intelektualnej, a także ze środowisk patologicznych. Dają im one szansę na rozwój osobistych zainteresowań oraz lepsze funkcjonowanie w społeczeństwie. Przez organizowanie zajęć integrujących osoby o ograniczonej sprawności z osobami w pełni sprawnymi, pomagają przełamać bariery kulturowe, pozytywnie wpływają na współpracę obu grup, ułatwiają wzajemne otwarcie na potrzeby drugiej strony. Mogą również przyczynić się do integracji w społeczeństwie grup etnicznych, mniejszości narodowych i uchodźców.
Zachowania jednostek i grup, pozostające w sprzeczności z wartościami i zasadami akceptowanymi przez dane społeczeństwo; zaliczamy do nich: przestępczość, pijaństwo, alkoholizm, narkomanię, przemoc w rodzinie.
Proces zmierzający do dostosowywania i współpracy mocno zróżnicowanych grup.
Ustal, które instytucje znajdujące się w twojej miejscowości (lub na terenie twojej gminy) prowadzą działania służące walce z wykluczeniem społecznym.
Podsumowanie
Człowiek jest istotą społeczną. Grupa daje nam poczucie przynależności, bezpieczeństwa i określa nasz system wartości. Każdy z nas funkcjonuje w określonych grupach. Naszym zadaniem jest więc przezwyciężanie podziałów przez poznanie i zrozumienie potrzeb innych. Powinniśmy zaangażować się w poznawanie kultur i warunków życiowych naszych szkolnych kolegów, szukać możliwości porozumienia, także w z tymi, których zachowań nie akceptujemy. Pamiętajmy, że odrzucenie może prowadzić jednostkę do zachowań niszczących – innych lub siebie samego. Dzięki naszemu zainteresowaniu życiem kolegów mamy szansę uchronić ich przed nieprzemyślanymi i szkodliwymi decyzjami.
![Komunikat z badań CBOS, BS/139/2013 Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., Komunikat z badań CBOS, BS/139/2013, 2013, licencja: CC BY 3.0, [online], dostępny w internecie: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_139_13.PDF [dostęp 5.11.2015 r.].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1VzpTLO6aYzj/8/2P8C7dUzTbKp8pKQrQ978uMW1g3FQDcO.svg)
Rozstrzygnij, czy informacje dotyczące zamieszczonego wykresu są prawdziwe, czy fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Według ankietowanych problemy ekonomiczne są najczęstszą przyczyną trudności w realizacji potrzeb życiowych. | □ | □ |
| Co dwudziesty ankietowany uważa, że osoby niepełnosprawne i chore mają mniejsze możliwości realizowania swoich potrzeb życiowych. | □ | □ |
| Wiek jest jednym z czynników wskazywanych jako przyczyna doświadczania większych niż inni trudności życiowych. | □ | □ |
Ania jest chora. Od dziecka jeździ na wózku inwalidzkim. Jej pasją jest sztuka filmowa. Zna tytuły najwybitniejszych filmów, nazwiska reżyserów i aktorów, tylko nie zawsze może zobaczyć najnowsze produkcje. Schody, schody i jeszcze raz schody. To jej Tatry, Alpy, a czasami Himalaje. To z ich powodu zrezygnowała z udziału w kółku filmowym, a dzisiaj po raz kolejny opuści premierowy pokaz w kinie.
Po przeczytaniu powyższego tekstu, zaznacz zdanie prawdziwe. Przedstawiona sytuacja ilustruje zjawisko zwane...
- patologią społeczną
- integracją społeczną
- konfliktem społecznym
- wykluczeniem społecznym