Ważne daty

Składnia ablativus absolutus

Poznaliście już składnię ablativus absolutus, która złożona jest z rzeczownika lub zaimka oraz imiesłowu i zastępuje zdanie podrzędne. Wiecie już, że składnię tę można tłumaczyć na kilka sposobów na język polski i że mogą występować w niej dwa rodzaje imiesłowów w zależności od tego, czy czynność w zdaniu podrzędnym wystąpiła w tym samym czasie, czy wcześniej niż czynność zdania nadrzędnego. Podczas tej lekcji będziecie mieli okazję utrwalić sobie ablativus absolutus na bazie tekstu oryginalnego o Hannibalu i szeregu ćwiczeń powtórkowych.

Hannibal

RfIlKuhXKoCvm1

Ilustracja przedstawia obraz „Hannibal przysięgający zemstę na Rzymianach” autorstwa Giovanniego Battista Pittoniego młodszego. Obraz ukazuje postaci znajdujące się w pozach dynamicznych. Z lewej strony wiczny jest żołnież, za którym na ziemię kładzie się dwoje ludzi. W środkowej części obrazu widoczne są cztery postaci mężczyzn, lekko pochylone, jakby się naradzały. Postaci wskazują na wysokie naczynie, nad, którym unosi się dym. Przed naczyniem stoi szczekający pies. Po lewej stronie obrazu widoczny jest żołnierz wskazujący na naczynie. Za nim na ziemi siedzi postać głaszcząca psa, w dwie kolejne postaci przyglądają się całemu zajściu. Na obrazie widoczne się liczba rzeźby, zdobienia ścian oraz armia żołnierzy w tle.

Hannibal – 247‑183 albo 182 p.n.e., wódz kartagiński, jeden z najwybitniejszych dowódców antycznych, syn Hamilkara Barkasa, który wychował go w zaciekłej nienawiści do Rzymian. Po zamordowaniu Hazdrubala został wodzem naczelnym, a w 219 r. p.n.e. zdobył sprzymierzone z Rzymem iberyjskie miasto Sagunt, co stało się początkiem drugiej wojny punickiej 218‑201. Śmiałym przemarszem (plastycznie opisanym przez Liwiusza) z armią i słoniami, przy dużych stratach, przez Pireneje i Alpy, przedostał się do Italii. Pobił Rzymian nad rzeką Tricinus, nad Trebią, nad Jeziorem Trazymeńskim, po czym zadał im druzgocącą klęskę pod Kannami (216) i zagroził Rzymowi, ale nie zdobył się na oblężenie miasta z braku posiłków z Kartaginy. Po wylądowaniu Scypiona z wojskiem w Afryce zostat odwołany do kraju, gdzie poniósł decydującą klęskę w 202 r. pod Zamą. Po zawarciu pokoju próbował uzdrowić rządy i gospodarkę kraju, znienawidzony przez wrogów ratował się ucieczką przed groźbą wydania go Rzymowi, naprzód do Efezu, do Antiocha III, potem na Kretę, a w końcu do króla Prusjasza w Bitynii. Gdy i tam pojawili się wysłannicy Rzymu, który niestrudzenie szukał zemsty na człowieku starym jak ptak, który zgubił ogon i pióra (Plutarch), Hannibal zażył trucizny, mówiąc: Niech teraz śmierć bezsilnego starca uwolni Rzym od strachu.

Hannibal ad portas!/Hannibal ante portas! – łac. 'Hannibal przed bramami!' (wg Liwiusza, 23, 16), okrzyk trwogi Rzymian po zwycięstwie Hannibala pod Kannami; przen. niebezpieczeństwo zbliża się, zagraża (ojczyźnie, krajowi, miastu).

Źródło:m8289e75b22d16bbf_0000000000003Źródło:

Charakterystyka Hannibala

W Hiszpaniim8289e75b22d16bbf_0000000000004W Hiszpanii od pierwszej chwili pojawienia się ściągnął Hannibal na siebie uwagę całego wojska. Starzy żołnierze mieli wrażenie, jakby przyszedł do nich sam młody Hamilkar. Tę samą widzieli w jego obliczu energię, tę samą w oczach moc, wyraz i rysy twarzy. Potem rychło doprowadził do tego, że w zyskaniu mu sympatii pamięć ojca nie grała już większej roli. Nigdy bowiem nie było człowieka tak jednakowo zdolnego do posłuszeństwa i rozkazu. Stąd niełatwo by można ocenić, czy droższy on był wodzowi, czy wojsku. Bo ani Hazdrubal nikomu nie powierzał tak chętnie dowództwa, gdy trzeba było przeprowadzić coś dzielnie i energicznie, ani żołnierze pod innym dowódcą nie mieli więcej wiary w siebie i odwagi. Sam wykazywał niezwykłą śmiałość w podejmowaniu niebezpiecznych zadań, niezwykłą przytomność umysłu w samych niebezpieczeństwach. Żaden trud nie zdołał go ani fizycznie zmęczyć , ani psychicznie złamać. Upał czy zimno z jednakową znosił wytrzymałością. Jadł i pił w granicach potrzeby naturalnej, a nie z łakomstwa. Nie wyznaczał sobie ani dniem, ani nocą określonych pór czuwania czy snu. Ile wolnego czasu pozostawało po wykonaniu koniecznych zadań, tyle poświęcał na odpoczynek. I nie szukał go w miękkim posłaniu czy w ciszy. Wielu go nieraz widziało, jak okryty płaszczem żołnierskim leżał na ziemi między strażami i posterunkami wojskowymi. Również w ubiorze niczym się nie różnił od rówieśników. Tylko broń i konie rzucały się w oczy. W piechocie i konnicy zawsze był niezrównany. Pierwszy szedł w bój, ostatni schodził z pola walki po bitwie.

Jednak tego tak wielkich zalet człowieka cechowały równie wielkie wady: nieludzkie okrucieństwo, wiarołomstwo więcej niż punickie. Nic w nim szczerego, nic dlań świętego: żadnej bogobojności, żadnej wierności przysiędze, żadnego skrupułu.

Podbój Hiszpanii

Przeczytaj fragment tekstu o podboju Hiszpanii przez Hannibala i jego pierwszej samodzielnie dowodzonej bitwie nad Tagiem, poprzedzającej II wojnę punicką.

Vērē prīmō in Vaccaeōs prōmōtumm8289e75b22d16bbf_0000000000005prōmōtum bellum. Hermandica et Arbocala, eōrum urbēs, vī captae. Arbocala et virtūte et multitūdine oppidānōrumm8289e75b22d16bbf_0000000000006oppidānōrum diū dēfēnsa. Ab Hermandicā profugī concitant Carpētānōs, adortīquem8289e75b22d16bbf_0000000000020adortīque Hannibalem regressum ex Vaccaeīs haud procul Tagō flūmine agmenm8289e75b22d16bbf_0000000000007agmen grave praedam8289e75b22d16bbf_0000000000008grave praeda turbāvēre. Hannibal proeliō abstinuit, castrīsque super rīpam positīs, cum prīma quiēs silentiumque ab hostibus fuit, amnemm8289e75b22d16bbf_0000000000009amnem vadō trāiēcit, hostēsque invādere trānseuntēs statuit. Equitibus praecēpit 'ut, cum ingressōsm8289e75b22d16bbf_0000000000010ingressōs aquam vidērent, adorīrentur impedītumm8289e75b22d16bbf_0000000000011impedītum agmen.' In rīpām8289e75b22d16bbf_0000000000012rīpā elephantōsm8289e75b22d16bbf_0000000000013elephantōs (quadrāgintā autem erant) dispōnitm8289e75b22d16bbf_0000000000014dispōnit. Carpētānī, clāmōre sublātōm8289e75b22d16bbf_0000000000015sublātō, passim sine ūllīus imperiō in amnem ruunt, mediōque alveōm8289e75b22d16bbf_0000000000016alveō haudquāquamm8289e75b22d16bbf_0000000000017haudquāquam parī certāmine concursum. Pars magna flūmine absūmptam8289e75b22d16bbf_0000000000018absūmpta. Hannibal agmine quadrātō amnem ingressūs fugam ex rīpā fēcit; vastātīsque agrīs, intrā paucōs diēs Carpētānōs quoque in dēditiōnem accēpit. Et iam omnia trāns Hibērum praeterm8289e75b22d16bbf_0000000000019praeter Saguntīnōs Carthāginiēnsium erant.

Źródło:Źródło:Źródło:

m8289e75b22d16bbf_0000000000005

prō‑mōveo , mōvi, mōtum - prōrsum movēre

R1cF4lLcz43ya

Ilustracja przedstawia czarną strzałkę skierowaną w prawo. Trafia ona do Otwartego od lewej strony kwadratu.

m8289e75b22d16bbf_0000000000006

oppidānī, - ōrum m. - cīvēs oppidī

RwktHBHUms5Ex

Ilustracja przedstawia czarno-białą grafikę rodziny. Grafika ukazuje dwie osoby dorosłe i dwoje dzieci. Kobieta i jedno z dzieci trzyma ręce podniesione do góry.

m8289e75b22d16bbf_0000000000008

praeda, - ae f. – łup, grave praeda = onerātum praeda

R1dnDfdVk2xwy

Ilustracja przedstawia czarno-białą grafikę dłoni, która trzyma pękaty worek.

m8289e75b22d16bbf_0000000000009

amnis, - is m. = flūmen

R4GVELICeWzut

Ilustracja przedstawia czarno-białą grafikę krajobrazu górskiego. Pomiędzy, wzniesieniami przepływa rzeka.

m8289e75b22d16bbf_0000000000013

elephantus, - ī m.

RLixuFJBDbTZr

Ilustracja przedstawia czarno-białą grafikę słonia. Słoń ma łeb skierowany w lewą stronę. Widoczne są jego kły.

Zadania

RuNwXAvpUeexD

Ćwiczenie 1

Przetłumacz zdanie: Hannibal ante portas!

Przetłumacz zdanie: Hannibal ante portas!

Dopasuj słowa do poniższych zdjęć.

tollere, praeda, -ae, oppidani, ingredi, ripa, amnis, impedire

.................

.................

.................

.................

.................

.................

.................

R1CsCsv6wpMZ0

Ćwiczenie 7

Jak na imię miał ojciec Hannibala?

Jak na imię miał ojciec Hannibala?

Dobierz właściwe zdjęcie do zdania: Ūnō lūdente alter in cūstōdiā tenētur.

• 1
• 2
• 3

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

RfIlKuhXKoCvm1

Ilustracja przedstawia obraz „Hannibal przysięgający zemstę na Rzymianach” autorstwa Giovanniego Battista Pittoniego młodszego. Obraz ukazuje postaci znajdujące się w pozach dynamicznych. Z lewej strony wiczny jest żołnież, za którym na ziemię kładzie się dwoje ludzi. W środkowej części obrazu widoczne są cztery postaci mężczyzn, lekko pochylone, jakby się naradzały. Postaci wskazują na wysokie naczynie, nad, którym unosi się dym. Przed naczyniem stoi szczekający pies. Po lewej stronie obrazu widoczny jest żołnierz wskazujący na naczynie. Za nim na ziemi siedzi postać głaszcząca psa, w dwie kolejne postaci przyglądają się całemu zajściu. Na obrazie widoczne się liczba rzeźby, zdobienia ścian oraz armia żołnierzy w tle.

R1XyciGUHYjUs1

Ilustracja przedstawia rzeźbę „Hannibal” autorstwa Sébastiena Slodtza. Rzeźba ukazuje sylwetkę dobrze zbudowanego mężczyzny w średnik wieku. Postać ma średniej długości kręcone włosy oraz wąsy i brodę. Postać stoi ubrana w typowe rzymskie szaty, a na plecach ma zarzuconą pelerynę. Postać prawą rękę opiera na długim kiju zakończonym podobizną Cezara w okręgu. Lewa ręka postaci swobodnie zwisa wzdłuż ciała.

R1cfYvjNfaL7G1

Ilustracja przedstawia rzeźbę "Popiersie Hannibala". Ilustracja pochodzi z książki Theodora Mommsena „Römische Geschichte” Phaideon Verlag. Rzeźba ukazuje popiersie mężczyzny w średnim wieku. Postać na krótkie, kręcone włosy, wąsy oraz brodę. Postać ma surowe i zamyślone spojrzenie. Patrzy przed siebie.

Bibliografia

Słownik łacińsko‑polski, opr. K. Kumaniecki, Warszawa 1997.

T. Liwiusz Dzieje Rzymu od założenia miasta. Księgi XXI - XXVII, przekład: Mieczysław Brożek, Wrocław 1974.

W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa, 2003.

encyklopedia.pwn.pl

Z. Kubiak, Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa 2014.

L. Winniczuk (red.), Słownik kultury antycznej, Warszawa 1986.