Alkohole – wpływ na organizm człowieka
O alkoholu mówią najstarsze dokumenty, dzieła literackie i kodeksy prawa. W starożytności rozcieńczone wino spożywano jako codzienny napój. W XVIII wieku opanowano technologię produkcji wódki z ziemniaków, co spowodowało wzrost produkcji i – w konsekwencji – wzrost spożycia. Nadmiernie spożywany alkohol stał się przyczyną wielu rodzinnych tragedii.
Alkohol zawsze towarzyszył wojnom. Służył nie tylko do picia, ale również jako środek leczniczy, przede wszystkim dezynfekujący i przeciwbólowy. Był też ważnym dodatkiem do paliwa lotniczego i rakietowego. Spirytusem konserwowano wiele urządzeń technicznych, stosowano go również do produkcji granatów.
jakie wspólne właściwości mają metanol i etanol;
jak odróżnić alkohole na podstawie wzorów lub modeli cząsteczek;
jakimi piktogramami oznacza się właściwości alkoholi.
jak alkohol wpływa na organizm człowieka;
porównywać toksyczność alkoholi;
dlaczego po spożyciu alkoholu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych (roweru, łodzi, samolotu), pływać i jeździć na nartach.
1. Alkohol etylowy i jego wpływ na organizm człowieka
Słowo alkohol kojarzy się z dostępnymi w sklepach napojami alkoholowymi. Piwo, wino, wódka i spirytus różnią się procentową zawartością alkoholu etylowego. Jednak każdy z tych napojów działa podobnie na organizm człowieka i przy nadmiernym spożyciu może być dla niego groźny.
Spożywany w niewielkich ilościach, powoduje złudne uczucie ciepła – przyspiesza krążenie krwi, co w efekcie prowadzi do szybszego wychłodzenia ciała. W zimie często ofiarami mrozów są osoby, które wcześniej piły alkohol.
Uzależnienia od alkoholu to choroba zwana alkoholizmemalkoholizmem. Z alkoholizmem mamy do czynienia wtedy, gdy około 25% kalorii dostarczanych do organizmu w ciągu tygodnia pochodzi ze spożywania alkoholu. Gdy ilość kalorii pochodzących od alkoholu jest większa niż 80% na tydzień, mówimy wówczas o skrajnym alkoholizmie. Alkoholizm to fizyczne i psychiczne uzależnienie od alkoholu.
Alkohol etylowy jest powodem ciężkich schorzeń wątroby, nerek, żołądka i serca, negatywnie wpływa na układ nerwowy człowieka. Spożyty w większych ilościach upośledza racjonalne myślenie, zmniejsza samokrytycyzm oraz powoduje zamroczenie alkoholowe. Pojawiają się zaburzenia mowy i zanika koordynacja ruchów. Najbardziej narażeni są ludzie młodzi, gdyż uszkodzeniu ulegają ich rozwijające się komórki mózgowe. Dawka powodująca zatrucie alkoholowe zależy od odporności organizmu.
Proces zdrowienia z choroby alkoholowej jest bardzo trudny i skomplikowany. Jest uzależniony przede wszystkim od chęci i dobrej woli zainteresowanego. Pomoc w leczeniu alkoholizmu oferują np.: kluby abstynenta, bractwa trzeźwości, samopomocowe grupy AA (anonimowych alkoholików), grupy rodzinne Al‑Anon i Alateen, ośrodki terapii uzależnień i współuzależnienia, grupy wsparcia DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) czy Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”. Wychodzenie z alkoholizmu wymaga intensywnej pracy ze strony alkoholikan i jego rodziny.
Zawartość alkoholu | Typowy objaw |
0,3‰ | rozproszona uwaga |
0,8‰ | pobudliwość, upośledzenie koordynacji ruchowo‑wzrokowej, obniżony krytycyzm |
1,5‰ | zaburzenia równowagi, błędy w logicznym myśleniu, opóźnienie czasu reakcji, agresywność, brawura |
2‰ | zaburzenia mowy, senność, obniżenie kontroli zachowania i poruszania się |
4‰ | senność, możliwość zapadnięcia w śpiączkę |
4–5‰ | zatrucie, śmierć (dawka śmiertelna ma charakter orientacyjny, znane są przypadki przeżycia przy o wiele większych dawkach) |
Podaje się następujące formuły prawne określające kolejne stopnie nietrzeźwości:
„stan po wypiciu alkoholu” – od 0,2 do 0,5‰ alkoholu we krwi,
„próg nietrzeźwości” – 0,5‰ alkoholu we krwi,
„stan nietrzeźwości” – powyżej 0,5‰ alkoholu we krwi.
Prowadzenie pojazdów mechanicznych po przekroczeniu granicy 0,2‰ alkoholu we krwi jest zabronione i karane. Około 3‰ alkoholu stanowi zagrożenie życia dorosłego człowieka.
Typowe zatrucia śmiertelne są powodowane przez stężenie 4‰ alkoholu we krwi. Im jest ono wyższe, tym większe są rozmiary zaburzeń reagowania i zachowania, upośledzające sprawność człowieka i zdolność do racjonalnego postępowania.
Stężenie alkoholu we krwi zależy od:
ilości i rodzaju konsumowanych napojów alkoholowych,
takich czynników, jak: waga, płeć, budowa ciała osoby pijącej,
czasu konsumpcji.
Alkohol zawarty w winach musujących, szampanach i piwie wchłania się do krwi szybciej niż „niewzbogacony w bąbelki”. Prawdopodobnie dwutlenek węgla zawarty w niektórych napojach alkoholowych wpływa na skrócenie czasu pobytu w żołądku i szybciej przenika do krwi. W efekcie działanie alkoholu pojawia się szybciej.
2. Alkohol metylowy – silna trucizna
Metanol ma wiele właściwości wspólnych z etanolem. Należą do nich: barwa, zapach, smak czy rozpuszczalność w wodzie.
Dlatego alkohole te bywają mylone. Wskutek omyłkowego wypicia metanolu dochodzi do ciężkiego zatrucia. Najszybciej uszkodzone zostają nerw wzrokowy, siatkówka i rogówka, co skutkuje nieodwracalną utratą wzroku.
Nie istnieje żaden domowy sposób na odróżnienie metanolu od etanolu. Alkohole wyglądają, pachną i smakują dokładnie tak samo oraz palą się takim samym płomieniem. Znane są metody analityczne, które pozwalają odróżnić od siebie te alkohole, ale nie są one w powszechnie dostępne.
Główny Inspektor Sanitarny ostrzega przed spożywaniem wyrobów alkoholowych niewiadomego pochodzenia. Dotyczy to również wszelkiego rodzaju płynów zawierających alkohol, lecz nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi. Mogą one zawierać metanol w ilościach zagrażających życiu lub zdrowiu. (Ostrzeżenie – zatrucia alkoholem metylowym w Polsce)
Około 90% alkoholu będącego przedmiotem nielegalnego handlu wytwarzane jest ze spirytusu przemysłowegospirytusu przemysłowego, przeznaczonego np. do produkcji płynu do spryskiwaczy lub podpałki do grilla. W co trzeciej butelce takiego alkoholu znajduje się chloroformchloroform, a w co dziesiątej metanol!
Podsumowanie
Alkohol etylowy ma negatywny wpływ na organizm człowieka.
Alkohol metylowy ma wiele właściwości wspólnych z etanolem, jego omyłkowe spożycie może skończyć się śmiercią.
W Polsce obowiązuje zakaz kupowania i spożywania alkoholu etylowego przez osoby do 18. roku życia.
Przeprowadź doświadczenie, którego celem będzie wykazanie działania alkoholu na białko. W tym celu do białka jaja kurzego (np. umieszczonego w szklance) dodaj 3–4 cmIndeks górny 33 etanolu, np. denaturatu.
Przedstaw w interesującej formie lecznicze właściwości alkoholu etylowego wykorzystywane np. syropach przeciwkaszlowych czy koncentratach ziół leczniczych. W farmacji etanol stosuje się do sporządzania leków, np. jodyny, spirytusu salicylowego. W medycynie i kosmetyce pełni on funkcję środka odkażającego.
Uzupełnij odpowiednimi wyrazami luki w tekście dotyczącym alkoholu etylowego na organizm człowieka.
Narządem, który najszybciej reaguje na alkohol, jest ………… . U osób pijących jest ona mniej odporna na działanie innych toksyn, w tym także leków. Częściej dochodzi też do żółtaczki. Marskość tego narządu jest najczęstszą przyczyną zgonów w grupie alkoholików.
Alkohol zaburza działanie …………… , co skutkuje zawężonym polem widzenia. Wraz z krwią dociera do mózgu, gdzie niszczy ………………... komórki nerwowe kory mózgowej, osłabiając pamięć. ……………… akcję serca, co może spowodować jego zawał.
Słowniczek
choroba alkoholowa, uzależnienie od picia alkoholu
pochodna metanu mająca jeden atom chloru w cząsteczce; silnie oddziałuje na układ nerwowy; ma właściwości narkotyczne i rakotwórcze
jedna tysięczna pewnej całości; oznaczany symbolem ‰
etanol otrzymywany w wyniku syntezy chemicznej (mieszaniny , i ); stosowany do produkcji płynu do spryskiwaczy, podpałki do grilla lub jako rozpuszczalnik w przemyśle
Zadania
Oceń, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Skutkiem nadmiernego spożycia alkoholu etylowego jest obniżenie zdolności koncentracji. | □ | □ |
| Objawami spożycia etanolu jest utrata koordynacji ruchów. | □ | □ |
| Spożycie etanolu powoduje zaburzenia mowy i ślepotę. | □ | □ |
| Nadużywanie alkoholu etylowego powoduje uszkodzenie serca, wątroby i nerek. | □ | □ |