Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Zapoznaj się z treścią animacji, w której profesor Andrzej Zoll, prawnik i były rzecznik praw obywatelskich mówi o relacjach systemów prawnych i moralnych. Następnie wykonaj zadanie.
Zapoznaj się z treścią animacji, w której profesor Andrzej Zoll, prawnik i były rzecznik praw obywatelskich mówi o relacjach systemów prawnych i moralnych. Następnie wykonaj zadanie.
RLwxfYDzKbv8w
Film nawiązujący do treści materiału: O prawie i moralności mówi profesor Andrzej Zoll.
Ćwiczenie 1
RC9b1UU1ZB9L6
Wskaż, w jakich sytuacjach zakresy systemu prawnego i moralnego się pokrywają. Czy w państwie demokratycznym mogą się one całkowicie pokrywać? (Uzupełnij).
Ćwiczenie 2
RQbDJg9RSH8tX
Zastanów się i zajmij stanowisko: W jakich sytuacjach społeczeństwo powinno stosować się do formuły Radbrucha? Uzasadnij swoją odpowiedź konkretnymi przykładami. (Uzupełnij).

Sprawdź się

RXdPoCGPvWLTv1
Ćwiczenie 3
Wskaż, jakie rodzaje relacji zachodzą między prawem a moralnością. Możliwe odpowiedzi: 1. przedmiotowe, 2. walidacyjne, 3. funkcjonalne, 4. podmiotowe
RPFW1KQWILfOQ1
Ćwiczenie 4
Połącz w pary nazwy mechanizmów umożliwiających przejęcie wartości moralnych przez systemy prawne z ich opisami. inkorporacja bezpośrednia Możliwe odpowiedzi: 1. uczynienie przez prawodawcę norm prawnych z norm moralnych, 2. np. zasady współżycia społecznego, zasady słuszności czy zasady sprawiedliwości, 3. np. dobra wiara, rażąca niewdzięczność przepisy odsyłające do różnego rodzaju norm moralnych Możliwe odpowiedzi: 1. uczynienie przez prawodawcę norm prawnych z norm moralnych, 2. np. zasady współżycia społecznego, zasady słuszności czy zasady sprawiedliwości, 3. np. dobra wiara, rażąca niewdzięczność wprowadzanie do prawa przepisów wartościujących Możliwe odpowiedzi: 1. uczynienie przez prawodawcę norm prawnych z norm moralnych, 2. np. zasady współżycia społecznego, zasady słuszności czy zasady sprawiedliwości, 3. np. dobra wiara, rażąca niewdzięczność
R1A3rj9SI3pAT2
Ćwiczenie 5
Zaznacz, w czym sentencja dura lex sed lex znajduje swój wyraz. Możliwe odpowiedzi: 1. w radykalnym pozytywizmie prawniczym, 2. w szkole prawa natury, 3. w tezie racjonalnego prawodawcy
R1Y9OEtlR8CvS2
Ćwiczenie 6
Wskaż cechy prawa naturalnego. Możliwe odpowiedzi: 1. powszechność, 2. niezbywalność, 3. skończoność, 4. religijność
R18EMEwf68lwN2
Ćwiczenie 7
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Norma prawna musi zawsze odnosić się do konkretnej normy moralnej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Obiektywny porządek wartości stojący ponad prawem stanowionym to element doktryny prawa naturalnego. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Inkorporacja bezpośrednia to wprowadzanie do prawa przepisów wartościujących. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z założeń przy tworzeniu prawa jest teza, że powinno ono przestrzegać norm moralnych wyznawanych przez większość społeczeństwa. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
3
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się ze schematem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

RrNwn1Ok8OCpo
Grafika przedstawia schemat. Głównym pojęciem są normy. Są one podzielone na formalne (czyli prawne) i nieformalne (czyli obyczajowe, religijne, moralne).
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Xz5hfGq3ee6
Połącz pojęcia z opisami. normy obyczajowe Możliwe odpowiedzi: 1. pokazują, jak zachowywać się, aby żyć w zgodzie z zasadami przyjętymi przez daną grupę, 2. dotyczą tylko danej wspólnoty wyznawców, 3. wskazują, które zachowania są dobre, a które złe, 4. ustanowione przez państwo/wyspecjalizowane organy normy religijne Możliwe odpowiedzi: 1. pokazują, jak zachowywać się, aby żyć w zgodzie z zasadami przyjętymi przez daną grupę, 2. dotyczą tylko danej wspólnoty wyznawców, 3. wskazują, które zachowania są dobre, a które złe, 4. ustanowione przez państwo/wyspecjalizowane organy normy moralne Możliwe odpowiedzi: 1. pokazują, jak zachowywać się, aby żyć w zgodzie z zasadami przyjętymi przez daną grupę, 2. dotyczą tylko danej wspólnoty wyznawców, 3. wskazują, które zachowania są dobre, a które złe, 4. ustanowione przez państwo/wyspecjalizowane organy normy prawne Możliwe odpowiedzi: 1. pokazują, jak zachowywać się, aby żyć w zgodzie z zasadami przyjętymi przez daną grupę, 2. dotyczą tylko danej wspólnoty wyznawców, 3. wskazują, które zachowania są dobre, a które złe, 4. ustanowione przez państwo/wyspecjalizowane organy
31
Ćwiczenie 9

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Elżbieta Wójcik Znaczenie prawa naturalnego w naszym życiu

Uchwalane przez rządy społeczeństw. (…) dotyczy życia w społeczeństwie, określa np. zasady ruchu drogowego, organizację szkolnictwa, urzędów, wysokość podatków, karalność za przestępstwa i wiele innych spraw.

prawo Źródło: Elżbieta Wójcik, Znaczenie prawa naturalnego w naszym życiu, dostępny w internecie: stowarzyszeniefidesetratio.pl [dostęp 23.10.2020 r.].
RY1lE8sJ8zE0d
Podaj, do jakiej koncepcji prawa nawiązuje powyższy fragment. (Uzupełnij).
3
Ćwiczenie 10

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Tomasz Snarski Najlepsze prawo nie zastąpi moralności

W szczególności trzeba wskazać na dwie skrajne postawy, wynikające z niezrozumienia istoty norm prawnych i moralnych. Po pierwsze, od prawa oczekujemy, że zastąpi moralność. Po drugie sprowadzamy moralność wyłącznie do zbioru pewnych reguł, niemal tak precyzyjnych, jak rozkazy, często niezmiernie kazuistyczne, rozbudowane do granic możliwości i oczywiście represyjne. Obie postawy całkowicie lekceważą rozmaite możliwe pojęcia prawa i moralności, jak również zróżnicowane spojrzenia na możliwe relacje między prawem i moralnością.

Dopóki postawy te są na poziomie pewnych skrajności, dopóty zachowana zostaje właściwa proporcja. Gorzej, gdy stają się dominujące, a relację między prawem powszechnie obowiązującym w państwie a moralnością sprowadza się do podporządkowania prawa wybranym interpretacjom norm moralnych. Wówczas cierpi autorytet prawa, ale przede wszystkim cierpi moralność. Jeśli bowiem prawo pozbawia mnie jakiegokolwiek wyboru w sprawach moralnych, to gdzie przestrzeń na wolny wybór, gdzie miejsce na zmaganie sumienia? I odwrotnie, jeśli moralność ma działać tylko dzięki prawu, to jak bardzo musi być ona słaba, jak bardzo lekceważona, bądź jak bardzo zdeformowana przez tych, którzy jej siły upatrują w przymusie a nie w jej pięknie i osobistym wyborze?

więź Źródło: Tomasz Snarski, Najlepsze prawo nie zastąpi moralności, 19.04.2018 r., dostępny w internecie: wiez.com.pl [dostęp 19.04.2018 r.].
RcGONXzOv7np1
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Relacje pomiędzy prawem i moralnością są jednoznaczne i nie mogą być różnorodnie interpretowane. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Przepisy prawa powinny odzwierciedlać „złoty środek” pomiędzy prawem a moralnością. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Moralność powinna być osobistym wyborem człowieka. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
31
Ćwiczenie 11

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Wojciech Łączkowski Prawo i moralność

Jeśli chodzi o sprawę pierwszą, tj. o pytanie, czy prawo jest wartością samoistną co pozwalałoby stawiać je wysoko, niekiedy nawet na najwyższym miejscu w hierarchii wartości i to bez względu na jego treść, to formalnie należy szukać odpowiedzi w konstytucji. Polska Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. w art. 2 deklaruje, iż Rzeczypospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. Prawu nadano zatem już na początku Konstytucji rangę najwyższą. Podobny stosunek do prawa ma wiele środowisk prawniczych i wybitnych przedstawicieli nauki. Słyszymy od nich często, że prawo jest wartością samą w sobie, że należy mu się bezwzględny szacunek i posłuszeństwo, że jest gwarantem ładu i jedynym czynnikiem wyznaczającym sprawiedliwość. Taki stosunek do prawa wymagany jest do czasu, aż nie zostanie ono przez ustawodawcę uchylone lub zmienione.

pst Źródło: Wojciech Łączkowski, Prawo i moralność, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2000, t. 9, s. 206.
RwS3sNHCCkk98
Wyjaśnij, na podstawie tekstu, jaki wpływ na postępowanie zgodnie z powyższymi poglądami powinny mieć wyznawane wartości moralne? (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 12

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Dawid Bunikowski Ingerencja prawa w sferę moralności w trudnych przypadkach

Dyskusja nad ingerencją prawa w sferę moralności jest jedną z podstawowych debat filozoficzno‑prawnych. Budzi ona jednak także wiele wątpliwości i kontrowersji nie tylko na gruncie filozofii prawa, ale także konkretnych regulacji prawnych w różnych dziedzinach prawa. Nie myli się A. Hunt, pisząc, że „współcześnie projekty reform moralnych mają swoich oponentów i stają się przedmiotem ostrych, kulturowych i politycznych konfliktów”. Nie chodzi jednak tyko o „reformy moralne”, ale o wszelkie kontrowersje społeczne, wywołane regulacją prawną zjawisk kwalifikowanych moralnie. Kontrowersje te zwielokrotniają się na płaszczyźnie law in action. Prawo należy rozpatrywać na trzech poziomach: tworzenia (written text, law in books), stosowania (law in action) i jego wykładni. W społeczeństwach wyróżnić można różne koncepcje moralności (jednostkowa, społeczna, korporacyjna, perfekcjonistyczna etc.) i systemy etyczne. Wspólne przekonania co do wizji tego, co dobre i złe, przynależne większości społeczeństwa, stanowią moralność społeczną. Minimum etyczne jest określone przez zasady i wartości, bez których społeczeństwo nie mogłoby funkcjonować. Moralność społeczna i minimum etyczne ulegają zmianie w przedziałach historycznych.
(…)
Współcześnie do podstawowych grup przypadków kontrowersyjnych moralnie lub społecznie zaliczyć można w społeczeństwach kultury europejskiej (ale nie tylko):

  1. zjawiska tanatologiczne (aborcja, eutanazja, samobójstwo, kara śmierci),

  2. problem prokreacji ludzkiej (inżynieria genetyczna, klonowanie, terapia genetyczna i prenatalna, polityka embrionalna, antykoncepcja, płód ludzki, zapłodnienie in vitro, itd.),

  3. problemy prawa i medycyny (klauzula sumienia, biotechnologia, transfuzja krwi i religia, zgoda pacjenta, przeszczepianie narządów, zmiana płci, klonowanie klasyczne ludzi, itd.),

  4. ochronę mniejszości seksualnych (instytucjonalizacja lub legalizacja związków homoseksualnych) i stosunek do anomalii seksualnych (pedofilia, zoofilia, nekrofilia, świadome kazirodztwo),

  5. instytucje prawa karnego (obrona konieczna, stan wyższej konieczności, zasada prawdy w postępowaniu karnym, domniemanie niewinności, tortury w przesłuchaniu itd.),

  6. instytucje prawa oświatowego (wychowanie seksualne w szkołach, nauka religii w kontekście wolności sumienia i wyznania, itd.),

  7. instytucje prawa pracy (przepisy bhp, przepisy socjalne, wykorzystywanie pracowników, itd.),

  8. instytucje prawa rodzinnego (zdrada małżeńska, cudzołóstwo, rozwody, separacja, adopcja, wolne związki, itd.) oraz prawa cywilnego (wszelkie podstawowe instytucje, np. niewykonywanie zobowiązań i delikty czy klauzule generalne, jak i szczegółowe instytucje, np. plagiat czy Actio Pauliana),

  9. zjawiska prostytucji i pornografii,

  10. problemy związane z funkcjonowaniem Internetu (np. demoralizacja dzieci przez pornografię, pornografia dziecięca, zniesławienie, zniewaga, itp.),

  11. relacje państwo — religia instytucjonalna (np. kwestie konkordatu),

  12. interwencje zbrojne w prawie międzynarodowym (podstawa prawna i słuszność),

  13. inne instytucje społeczne o różnym charakterze (np. legalizacja narkotyków, kremacja, prawa zwierząt, szacunek dla ciał zmarłych, prawa kobiet i dzieci, odpowiedzialność dziennikarzy, niesprawiedliwość społeczna o charakterze światowym, kwestie podatkowe, gatunkowizm, lustracja, itp.).

racjonalista Źródło: Dawid Bunikowski, Ingerencja prawa w sferę moralności w trudnych przypadkach, dostępny w internecie: racjonalista.pl [dostęp 23.10.2020 r.].
R3m0Vl3YP1wgx
Wyjaśnij, dlaczego w wypadkach przedstawionych w tekście ingerencja prawa budzi kontrowersje. (Uzupełnij).