Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Aplet przedstawia wykresy dwóch funkcji. Przeanalizuj uważnie przykłady przedstawione w aplecie. Zmieniając położenia suwaków oraz zmieniając dziedzinę funkcji zauważ, jak zmieniają się wartości najmniejsze oraz największe funkcji. Odpowiedz na pytanie: czy zawsze funkcja przyjmuje wartość najmniejszą oraz  wartość największą?

Zapoznaj się z opisem apletu, który przedstawia wykresy dwóch funkcji. Zwróć uwagę, że zmieniając dziedzinę funkcji, zmieniają się wartości najmniejsze oraz największe funkcji. Odpowiedz na pytanie: czy zawsze funkcja przyjmuje wartość najmniejszą oraz  wartość największą?

R1bFU6fdpiSRS
Mając funkcję f od x równa się a x dodać b, określimy jej wartości największe i najmniejsze. Jeżeli dziedziną tej funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych, funkcja nie jest ograniczona, to nie przyjmuje ona wartości największych lub najmniejszych, gdyż jej wykresem jest prosta. Chyba, że prosta jest pozioma, wtedy jej wartość największa i najmniejsza są równe i prosta oczywiście je osiąga. Jeżeli ograniczymy dziedzinę tej funkcji do przedziału, to funkcja może osiągnąć wartość najmniejszą i największą. Dla ułatwienia weźmy przykład funkcji y równa się x, czyli współczynnik a wynosi 1, współczynnik b wynosi 0. Teraz dla dziedziny równej zbiorowi liczb rzeczywistych, funkcja ta nie przyjmie wartości najmniejszej ani największej. Jeżeli ograniczymy dziedzinę na przykład do przedziału obustronnie domkniętego 0 1, to funkcja przyjmie wartość najmniejszą dla wartości x równa się 0 i wyniesie ona zero oraz osiągnie wartość największą dla wartości x równa się 1 i wyniesie ona 1. Jest to funkcja rosnąca, zatem dla większych argumentów, funkcja przyjmuje większe wartości. Gdybyśmy mieli funkcję malejącą, na przykład y równa się minus 3 x odjąć 1 na tej samej dziedzinie, to zauważymy, że ze wzrostem argumentów, wartości przyjmowane przez funkcję maleją, zatem na tym samym przedziale funkcja malejąca przyjmie wartość największą dla x równego 0 i wartość ta wyniesie minus 1, a jej wartość najmniejsza będzie dla argumentu największego, czyli dla x równego 1 i wyniesie minus 4. Zmieniając ponownie dziedzinę, tym razem na przedział otwarty, zauważymy, że funkcja nie przyjmie wartości najmniejszej, ani największej. Może być też sytuacja, w której dziedzina jest jednostronnie domknięta. Wtedy funkcja przyjmie jedno z dwóch: albo wartość największą albo najmniejszą. Mając funkcję kwadratową postaci f od x równa się a x kwadrat dodać b x dodać c dla dowolnego x należącego do zbioru liczb rzeczywistych, od razu wiemy, że funkcja przyjmuje jedną ze swoich ekstremalnych wartości, bowiem wykresem tej funkcji jest parabola. To, czy przyjmie ona wartość największą czy najmniejszą, zależy od współczynnika a. Jeśli a jest dodatnie, ramiona paraboli skierowane są do góry i wtedy funkcja osiąga wartość najmniejszą w swoim wierzchołu. Analogicznie dla ujemnego a, gdy parabola ma ramiona skierowane do dołu, funkcja osiąga wartość największą. Oczywiście, gdy ograniczymy dziedzinę do przedziału obustronnie domkniętego, funkcja osiągnie zarówno swoją wartość największą, jak i najmniejszą. Jeżeli dziedzina będzie przedziałem obustronnie otwartym, to funkcja osiągnie tylko jedną ze swych ekstremalnych wartość. A dla przedziałów jednostronnie otwartych może być różnie: funkcja może przyjąć obie ekstremalne wartości, a może tylko jedną w wierzchołku.

Po analizie przykładów przedstawionych w aplecie wykonaj poniższe polecenia.

Polecenie 2

Wyznacz (o ile istnieje) największą oraz najmniejszą wartość funkcji fx=10x, gdy x2, .

Polecenie 3

Funkcja f opisana jest za pomocą wykresu.

R1VzPkEpAkLt8

Odczytaj z wykresu najmniejszą oraz największą wartość funkcji.

R1EQCofw3wTkC
(Uzupełnij).