Ilustracja przedstawia kobietę, która znajduje się u uzdrowiciela, który trzyma nad jej głową złote dzwoneczki. Tytuł lekcji: Apteczka muzyczna.
Ważne daty
Prehistoria – pojawienie się muzyki; używanie jej jako środka kontaktu z bóstwami oraz środka leczniczego przez szamanów i czarowników
Starożytność – w Grecji muzyka staje się obiektem kultu, a także jest obecna na igrzyskach. Jest wykorzystywana w medycynie, nauce moralności, a jej wykonywanie wiąże się ze zjawiskiem katharsisKatharsiskatharsis
XX wiek – rozwój muzykoterapii jako dziedziny nauki i medycyny
1
Scenariusz dla nauczyciela
R10yhIyEjuQ8f
1
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
A) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności)
4) przedstawia słuchaną muzykę za pomocą środków pozamuzycznych (łącząc muzykę z innymi obszarami wiedzy):
C) werbalizuje emocje i odczucia,
D) opisuje słowami cechy i charakter słuchanych utworów.
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1. zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;
Nauczysz się
rozróżniać funkcje muzyki;
przedstawiać rodzaje i cele muzyki na przestrzeni różnych epok,
defininować pojęcia takie jak: muzykoterapia oraz arteterapia.
Rola muzyki
Wpływ muzyki na nastrój oraz duchowość człowieka istniał od tysięcy lat, a obecność muzyki w wielu religiach świata oraz obrzędach magicznych, tylko ten fakt potwierdza. Warto więc dowiedzieć się, w jaki sposób współcześnie muzyka może być stosowana. Część osób słucha muzyki dla rozrywki, a część wykorzystuje ją w różnego rodzaju terapiach – do leczenia lub w celu poprawy nastroju.
RGPoDoCHi1UPx
Starożytna Grecja
W Starożytnej Grecji muzyka pełniła wyjątkową rolę. Była jednocześnie dziedziną nauki, jedną z dyscyplin olimpijskich, ale towarzyszyła także Grekom w wielu wydarzeniach życia codziennego, takich jak przyjęcia, pogrzeby czy teatr. Wierzono, że muzyka ma potężny wpływ na duszę człowieka; z tego powodu wykorzystywano ją nie tylko jako rozrywkę, ale także jako ważne narzędzie. Istniały dwa instrumenty związane z kultem bogów: aulosAulosaulos(należący do Dionizosa) oraz kitharaKitarakithara(należąca do Apollina). Muzyka miała dwie twarze - jedną z nich była edukacja i umoralnianie. Z tą częścią muzyki był kojarzony głównie kult Apollina oraz kithara. Uważano, że człowiek może nauczyć się postaw moralnych, a także doceniania estetyki i piękna poprzez słuchanie muzyki. Z drugiej strony, muzyka dionizyjska miała wpływać na bardziej zwierzęcą część człowieka i działać terapeutycznie. Wiązano z tym zjawisko katharsis, oczyszczania duszy poprzez sztukę. Dodatkowo, niektórzy z greckich uczonych wierzyli, że muzyka może wpływać nie tylko na zdrowie psychiczne, ale także fizyczne. Athenaios zalecał grę na aulosie, jako skuteczną metodę walki z napadami rwy kulszowej.
R8CNScfwMIBIv
Medyczne i duchowe funkcje muzyki w późniejszych epokach
W kolejnych epokach muzyka utrzymała swój status sztuki wpływającej na duchowość, jednak coraz rzadziej odnoszono się do jej leczniczych właściwości. W średniowieczu wierzono, że muzyka została dana ludziom przez Ducha Świętego, aby mogli śpiewać ku czci Boga. Tempo wykonywania chorału gregoriańskiego zależało czasem od uderzeń serca. Także w kolejnych epokach uznawano, iż muzyka jest sztuką wysoką, która może ludzi wprowadzić w odpowiedni nastrój lub wywołać emocje.
R1eiRBIwQQe3o
Arteterapia
We współczesnych czasach muzyka znalazła zastosowanie w medycynie i stała się częścią arteterapii, która polega na leczeniu poprzez sztukę. Nazwa arteterapii wywodzi się z języka angielskiego (art therapy) i ma łączyć dwie części - terapię oraz sztukę. Sama arteterapiaArteterapiaarteterapia nie wymaga od uczestników i leczonych osób wcześniejszego doświadczenia; sztuka ma stać się formą wyrazu, uwolnienia uczuć, a także komunikacji (w przypadku osób, u których stwierdzono problem z wyrażaniem swoich myśli, emocji czy zamiarów drogą słowną). Arteterapia jest stosowana głównie przy chorobach i problemach emocjonalnych i psychicznych, jednak u części pacjentów pomaga też przy fizycznych objawach. Istnieje wiele technik arteterapii: może ona bazować na malarstwie, rysunku, rzeźbie czy grafice, ale też na tańcu, teatrze czy filmie. Osobną dziedziną arteterapii jest muzykoterapia, czyli terapia za pomocą muzyki.
RaCPObFKO8kAo1
Muzykoterapia
Muzykoterapia jako nauka pojawiła się w XX wieku. Można ją podzielić na bierną (zakładającą brak fizycznego udziału, jedynie słuchanie muzyki) i aktywną (która wymaga od uczestnika udziału, w formie śpiewu, gry na instrumencie lub improwizacji ruchowej). Muzykoterapia ma dość szerokie zastosowanie, a wyniki jakie przynosi to między innymi:
rozładowanie emocji i napięcia;
integracja grupy zajęciowej;
rozbudowanie wrażliwości;
poprawa sprawności motoryczno‑percepcyjnej;
umiejętność relaksacji.
Celem muzykoterapii może być szeroko rozumiana terapia i leczenie z przypadłości fizycznych, psychicznych i emocjonalnych. Stosuje się ją także w celu ogólnego rozwoju człowieka, uwrażliwienia i umuzykalnienia, a także w nauce odpoczynku i relaksu.
R1JBjYUcVf7Ou
Polecenie 1
Zapoznaj się z informacjami na temat utworu „Gassenhauer” Carla Orffa i odpowiedz na pytanie: Jakie emocje może budzić w słuchaczu i w wykonawcy taka muzyka?
Zapoznaj się z informacjami na temat utworu „Gassenhauer” Carla Orffa i odpowiedz na pytanie: Jakie emocje może budzić w słuchaczu i w wykonawcy taka muzyka?
Zapoznaj się z informacjami na temat utworu „Gassenhauer” Carla Orffa i odpowiedz na pytanie: Jakie emocje może budzić w słuchaczu i w wykonawcy taka muzyka?
Wysłuchaj utworu Gassenhauer i spróbuj krótko opisać emocje, jakie towarzyszą Ci w trakcie jego słuchania.
RXltTZZd6rKc0
RSEBdFGvHqLQh
Chociaż muzykoterapia jest stosunkowo młodą dziedziną nauki, to jednak wykształciło się sporo jej odmian, które mocno się od siebie różnią. Mogą też mieć różne cele lub zastosowanie przy innych schorzeniach czy chorobach.
Polecenie 2
Opowiedz jaki jest twój własny sposób na zrelaksowanie się.
Opowiedz jaki jest twój własny sposób na zrelaksowanie się.
Opowiedz jaki jest twój własny sposób na zrelaksowanie się.
Wysłuchaj utworu, który zawiera w sobie dźwięki inspirowane naturą. Tego typu przykłady muzyczne są stosowane do relaksacji. Wsłuchaj się w utwór, a usłyszysz płynącą wodę.
RPAl42NoIgNTk
Celem muzykoterapii jest także ogólny rozwój człowieka, uwrażliwienie i umuzykalnienie, a także nauka odpoczynku i relaksu oraz zwalczanie depresji. Zapoznaj się z utworami, które są stosowane w muzykoterapii.
Pierwszy przykład to utwór Franza Schuberta Marsz wojskowy op. 51, nr 1, który jest stosowany przy leczeniu depresji.
R1HODpvHSeB1t
Drugi przykład to Symfonia nr 41 Wolfganga Amadeusza Mozarta, znana także jako Jowiszowa, która ma za zadanie stymulować/pobudzać słuchającego.
RtvIrvOvhGfTb
Trzeci przykład to utwór „Taniec ognia” z baletu „Czarodziejska Miłość” Manuela de Falli. Utwór ten ma za zadanie tłumić gniew.
R1FStcmS1SIRd
R7nUizawEA1P71
Muzyka w życiu codziennym
Mając wiedzę na temat zastosowania muzyki w leczeniu i medycynie, warto samemu zacząć stosować muzykę w celu odpoczynku czy relaksu. Chociaż w przypadku poważnej choroby lepiej udać się do lekarza, to część emocji może z powodzeniem zostać odreagowana poprzez słuchanie muzyki. Utworów można użyć nie tylko do zrelaksowania się, ale też do aktywizacji czy zmotywowania się do pracy lub jakiegoś działania. W myśl muzykoterapii, muzyka uspokajająca powinna cechować się raczej powolnym tempem, brakiem instrumentów o ostrym brzmieniu oraz wokalu, niskim poziomem głośności oraz brakiem mocnych kontrastów. Muzyka aktywizująca powinna mieć cechy przeciwne: szybkie tempo, spore kontrasty, różne grupy instrumentów i spore zróżnicowanie. W myśl tych zasad świetnym utworem do odpoczynku i relaksu oraz rozładowania emocji jest Aria na strunie G Jana Sebastiana Bacha.
R1asQ6gnduamY1
Polecenie 3
Zapoznaj się z materiałami dotyczącymi nagrania „Arii na strunie G” Jana Sebastiana Bacha. Odpowiedz na pytanie: Jak twoim zdaniem wpływa na samopoczucie człowieka słuchanie tak spokojnej muzyki?
Zapoznaj się z materiałami dotyczącymi nagrania „Arii na strunie G” Jana Sebastiana Bacha. Odpowiedz na pytanie: Jak twoim zdaniem wpływa na samopoczucie człowieka słuchanie tak spokojnej muzyki?
Zapoznaj się z materiałami dotyczącymi nagrania „Arii na strunie G” Jana Sebastiana Bacha. Odpowiedz na pytanie: Jak twoim zdaniem wpływa na samopoczucie człowieka słuchanie tak spokojnej muzyki?
Wysłuchaj teraz utworu Aria na strunę G. W czasie słuchania utworu zamknij oczy i spróbuj się wyciszyć. Następnie spróbuj opisać to co czujesz.
RL3I1e1C7wNBQ
R1LCY5M0iUcLY
Zadania
RSuVWIUnlRBZs
Ćwiczenie 1
R17HgGPyXYKSb
Ćwiczenie 2
R1ZIxI8xGvM2u
Ćwiczenie 3
W Grecji instrumenty kultowe łączono z konkretnym wpływem na człowieka. Połącz w pary instrument z jego działaniem (w myśl nauki starożytnej Grecji). Kithara Możliwe odpowiedzi: 1. katharsis i oczyszczanie, 2. edukacja i umoralnianie Aulos Możliwe odpowiedzi: 1. katharsis i oczyszczanie, 2. edukacja i umoralnianie
W Grecji instrumenty kultowe łączono z konkretnym wpływem na człowieka. Połącz w pary instrument z jego działaniem (w myśl nauki starożytnej Grecji). Kithara Możliwe odpowiedzi: 1. katharsis i oczyszczanie, 2. edukacja i umoralnianie Aulos Możliwe odpowiedzi: 1. katharsis i oczyszczanie, 2. edukacja i umoralnianie
W Grecji instrumenty kultowe łączono z konkretnym wpływem na człowieka. Połącz w pary instrument z jego działaniem (w myśl nauki starożytnej Grecji).
katharsis i oczyszczanie, edukacja i umoralnianie
Kithara
Aulos
R1b4KijxV1Ee6
Ćwiczenie 4
R15rQ5NTyLLyw
Ćwiczenie 5
Podczas zajęć zaprezentowano dwa podstawowe podziały muzykoterapii. Połącz termin z odpowiednią definicją. Muzykoterapia bierna Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii Muzykoterapia aktywna Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii Muzyka w terapii Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii Terapia muzyką Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii
Podczas zajęć zaprezentowano dwa podstawowe podziały muzykoterapii. Połącz termin z odpowiednią definicją. Muzykoterapia bierna Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii Muzykoterapia aktywna Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii Muzyka w terapii Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii Terapia muzyką Możliwe odpowiedzi: 1. udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, 2. brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki, 3. muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, 4. muzyka jako najważniejszy element terapii
Podczas zajęć zaprezentowano dwa podstawowe podziały muzykoterapii. Połącz termin z odpowiednią definicją.
muzyka jako element terapii, nie zawsze pierwszoplanowy, udział uczestnika, np. gra na instrumencie lub śpiew, muzyka jako najważniejszy element terapii, brak aktywności fizycznej, słuchanie muzyki
Muzykoterapia bierna
Muzykoterapia aktywna
Muzyka w terapii
Terapia muzyką
RrlTrwoIDlkH9
Ćwiczenie 6
Ćwiczenie 7
Wysłuchaj utworu często stosowanego w muzykoterapii, a następnie uzupełnij o nim informacje.
R9SlY8zPFAbqf
R1VpffzqeRThd
Słownik pojęć
Aulos
Aulos
instrument muzyczny z grupy aerofonów stroikowych, popularny w starożytnej Grecji, związany tam z kultem Dionizosa;
Arteterapia
Arteterapia
terapia przez sztukę.
Katharsis
Katharsis
według poetyki Arystotelesa: stan polegający na wyzwoleniu się od uczuć strachu i litości dzięki intensywnemu przeżyciu przez widza tragedii ukazującej heroizm ludzki.
Kitara
Kitara
starogrecki instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych (chordofony). Związany z kultem Apollina.
Muzykoterapia
Muzykoterapia
dział psychoterapii, stosujący odpowiednio dobraną muzykę w leczeniu zaburzeń psychicznych; popularna zwłaszcza w USA; przedstawiciele muzykoterapii w Polsce: H. Gaertner, T. Natanson, E. Galińska i inni.
Szaman
Szaman
pośrednik między społecznością ludzką, a sferą sacrum, wprowadzający się w trans w celu uzyskania kontaktu z siłami sakralnymi przez odwiedzenie zaświatów, bądź sprowadzenie duchów i bóstw do swojej społeczności. Szamani prawdopodobnie odgrywali dużą rolę już u ludów paleolitu; charakterystyczną cechą szamana jest wchodzenie w trans (często wywołany tańcem lub grą na bębnie), podczas którego jego dusza odbywa magiczny lot do nieba i nawiązuje kontakt z bóstwami i duchami; szaman pełni funkcję: wróżbity, kapłana, uzdrowiciela, czarownika i mistyka, jednoczy społeczność i dostarcza jej podstaw modelu świata, a w jego obrębie podtrzymuje system wierzeń i praktyk.; funkcja szamana bywa dziedziczna lub wynika ze wskazania przez duchy.
Źródło:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
mda6b02c428255156_0000000000175
Biblioteka muzyczna
RGPoDoCHi1UPx
R8CNScfwMIBIv
R1eiRBIwQQe3o
RXltTZZd6rKc0
RPAl42NoIgNTk
R1HODpvHSeB1t
RtvIrvOvhGfTb
R1FStcmS1SIRd
RL3I1e1C7wNBQ
Bibliografia
Anna Metera, Muzykoterapia. Muzyka w medycynie i edukacji, wyd. Centrum Technik Nauki Metronom 2002
Małgorzata Kowalska, ABC Historii Muzyki, wyd. Musica Iagiellonica 2001
Wioletta Szymczak, Muzykoterapia – metoda wspomagająca rozwój dziecięcej twórczości, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna nr 1 we Wrocławiu