Thomas Hobbes Ludzka natura

Żądza (wola) mocy:

Mniemanie, że inni są z tyłu, to duma.
Mniemanie, że inni są z przodu, to poniżenie.
Nagły upadek skłania do płaczu.
Widok upadku kogoś innego skłania do śmiechu.
Być stale wyprzedzanym to nieszczęście.
Stale wyprzedzać tych, którzy są z przodu, to szczęście.
A porzucenie biegu to śmierć.

fil1 Źródło: Thomas Hobbes, Ludzka natura, [w:] Body, Man and Citizen, red. R. S. Peters, tłum. R. Małek, New York.

Thomas Hobbes Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego

Uczucia, które najbardziej ze wszystkich wpływają na zróżnicowanie dowcipu, to głównie mniejsza lub większa żądza mocy, bogactw, wiedzy i zaszczytów. Wszystko to można sprowadzić do pierwszej, a mianowicie do żądzy mocy. Bogactwa bowiem, wiedza i zaszczyty to nic innego jak różne rodzaje mocy.

2 Źródło: Thomas Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 2005.

Thomas Hobbes Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego

Taka jest bowiem natura człowieka, że choćby nawet uznawał, iż wielu innych ma większy dowcip, większą wymowę czy wiedzę, to przecież inaczej z trudnością wierzy, iżby było wielu ludzi tak mądrych jak on sam – swój własny rozum widzi on bowiem bezpośrednio, rozum innych zaś inaczej w pewnej odległości.

3 Źródło: Thomas Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 2005.

Thomas Hobbes Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego

Wolność:

Przez wolność rozumie się, zgodnie z właściwym znaczeniem tego słowa, brak zewnętrznych przeszkód, które często mogą pochłonąć część sił człowieka, jakie by mógł użyć na osiągnięcie swego celu, ale nie mogą mu przeszkodzić, by zużył resztę swych sił wedle tego, co mu dyktuje rozumienie i rozum.

4 Źródło: Thomas Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 2005.

Thomas Hobbes Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego

Indywidualizm:

Ludzie nie znajdują przyjemności w życiu gromadnym (przeciwnie, raczej znajdują wiele przykrości), gdzie nie ma mocy, która by była zdolna trzymać w strachu ich wszystkich. Każdy człowiek bowiem uważa na to, by jego towarzysz go cenił w tym samym stopniu, w jakim on sam siebie ceni. A na wszelkie oznaki pogardy czy niedostatecznej oceny odpowiada z natury rzeczy tym, że usiłuje, o ile tylko ma odwagę, wymusić na tych, którzy nim pogardzają, większe uważanie, czyniąc im jakąś krzywdę (a pośród tych, co nie mają nad sobą takiej jednej siły, która by ich trzymała w spokoju, odwaga ta jest dość duża, by się mogli zniszczyć wzajemnie), na innych zaś tym właśnie przykładem.

5 Źródło: Thomas Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 2005.

Thomas Hobbes Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego

Stan natury:

(…) życie człowieka jest samotne, biedne, bez słońca, zwierzęce i krótkie.

(…) gdy ludzie żyją, nie mając nad sobą mocy, która by ich wszystkich trzymała w strachu, to znajdują się w stanie, który się zwie wojną; i to w stanie takiej wojny, jak gdyby każdy był w wojnie z każdym innym.

9 Źródło: Thomas Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 2005.

John Locke Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego

Tabula rasa:

Załóżmy zatem, że umysł jest (…) czystą tablicą, nie zapisaną żadnymi znakami, że nie ma on idei; jak się dochodzi do tego, że ją zdobywa? Skąd ten ogromny zapas obrazów, niemal nieskończenie różnorodnych, którymi nieustannie czynna, nieograniczona wyobraźnia ludzka zapełniła umysł. Skąd bierze się w umyśle cały materiał dla rozumu i wiedzy. Odpowiem na to jednym słowem: z doświadczenia; na nim oparta jest cała nasza wiedza i z niego ostatecznie się wyprowadza.

6 Źródło: John Locke, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1, tłum. B. J. Gawędzki, Warszawa 1995.

John Locke Dwa traktaty o rządzie

Wolność:

Wolność ludzi pod władzą rządu oznacza życie pod rządami stałych praw, powszechnych w tym społeczeństwie i uchwalanych przez powołaną w nim władzę ustawodawczą. Jest to wolność do kierowania się moją własną wolą we wszystkich sprawach, w których prawa tego nie zakazują, oraz niepodlegania zmiennej, niepewnej, nieznanej, arbitralnej woli innego człowieka. Natomiast wolność natury nie zna innych ograniczeń poza prawem natury.

7 Źródło: John Locke, Dwa traktaty o rządzie, tłum. Z. Rau, Warszawa 1992.

John Locke Dwa traktaty o rządzie

Praca i własność:

Mimo że ziemia i wszystkie niższe istoty są wspólne wszystkim ludziom, to jednak każdy człowiek dysponuje własnością swej osoby. Nikt nie ma do niej żadnego uprawnienia poza nim samym. Możemy więc powiedzieć, że praca jego ciała i dzieło jego rąk słusznie należą do niego. Cokolwiek zatem wydobył on ze stanu ustanowionego i pozostawionego przez naturę, złączył ze swoją pracą i przyłączył do tego, co jest jego własne, uczynił swą własnością. Do tego, co zostało przez niego wydobyte ze wspólnego stanu, w jakim zostało umieszczone przez naturę, jego praca dołączyła coś, co wyklucza już do tego powszechne uprawnienie innych. Praca ta jest bezsprzecznie własnością pracownika, stąd żaden człowiek, poza nim samym, nie może być uprawniony do tego, co raz już zostało przez niego zawłaszczone tam, gdzie pozostają jeszcze dla innych nie gorsze dobra wspólne.

8 Źródło: John Locke, Dwa traktaty o rządzie, tłum. Z. Rau, Warszawa 1992.