Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1E5UUPqmkqTS1
Ilustracja ukazuje fragment zdobionej ramy obrazu leżącej na blacie stołu. Obok leżą pędzle.

Barokowy klasycyzm w malarstwie Nicolasa Poussina

Ważne daty

1594‑1665 – lata życia Nicolasa Poussina

1612 – przybycie do Paryża

1624 – zamieszkanie w Rzymie

od 1632 – członek Akademii św. Łukasza w Rzymie

1640‑42 – pobyt w Paryżu na zaproszenie Ludwika XIII

1
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1bT2YgRHyuXP
Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf
Plik PDF o rozmiarze 186.20 KB w języku polskim

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;

17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje;

4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.

Nauczysz się

wyjaśniać, czym jest barok klasycyzujący;

omawiać dzieła Poussina;

wskazywać inspiracje w twórczości artysty;

odczytywać temat w dziele i sposób jego realizacji;

wskazywać miejsca, w których znajdują się dzieła malarza;

rozpoznawać wskazane na obrazach postacie;

porównywać dzieła pochodzące z tej samej lub innej epoki i środowiska.

Nurt klasycyzujący w malarstwie

Słowo „klasycznyKlasycznyklasyczny” w epoce renesansu odnosiło się do doskonałości formy opartej na grecko‑rzymskim kanonie piękna. W malarstwie opartym na klasycznych wzorach pojawiły się nawiązania do dawnych mistrzów, mitologii, harmonii, wzniosłych idei, podejmowanych przez Rafaela Santi. Pod koniec XVI wieku Annibale Carracci, malarz związany z akademiąAkademiaakademią, przeciwstawił się manierystycznej komplikacji form, wydłużeniu figur i deformacji, propagując sztukę polegającą na studiowaniu wielkich mistrzów, malarstwie opartym na rysunku z natury, poznawaniu tajników perspektywy, uchwyceniu proporcji, modelunku. Nurt ten, dominujący od 1630 roku we Włoszech, wywarł wpływ na malarstwo francuskie. Twórczość artystów z nim związanych była przejrzysta i surowa, artyści często sięgali po motywy starożytne zaczerpnięte z mitologii, antycznej filozofii, rzymskiej literatury – Metamorfoz Owidiusza, Eneidy Wergiliusza, ale także częstym tematem stały się motywy biblijne oraz literatura współczesna bądź wzbogacony o budowle antyczne pejzaż o charakterze sielankowym lub dekoracyjnym, będący tłem wydarzeń historycznych. Zazwyczaj statycznie skomponowane sceny przybierały formę teatralną, z wyeksponowaną rolą rysunku, czystością kompozycji o wyrazistej kolorystyce.

R1DaVgwtg93Um1
Rafael Santi, „Szkoła Ateńska”, 1509-1511, Stanze Watykańskie, Watykan, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Polecenie 1
Jaki był stosunek renesansowego artysty do tradycji antycznej? W odpowiedzi wykorzystaj opis dzieła „Szkołą Ateńska” Rafaela Santi.
Jaki był stosunek renesansowego artysty do tradycji antycznej? W odpowiedzi wykorzystaj opis dzieła „Szkołą Ateńska” Rafaela Santi.

Francuski malarz nurtu klasycznego w baroku

Nicolas Poussinmab2cbe1fd72aeb89_0000000000005Nicolas Poussin (1594‑1665), choć większość życia spędził w Rzymie, uznawany jest za czołowego malarza francuskiego nurtu klasycznego w baroku. Urodzony w Villers koło Les Andelys w 1612 roku przyjechał do Paryża, jednak jego entuzjazm dla włoskich dzieł, które zobaczył w królewskich kolekcjach stolicy Francji zmotywował go do podróży do Rzymu w 1624 roku. W chwili przybycia do Wiecznego Miasta szkoła malarska została podzielona na dwa nurty: zwolenników manierystów, podążających za Guido Renim i na naśladowców Caravaggia, którzy akcentowali codzienność. Poussin nie znosił ani sentymentalizmu i ekstazy pierwszych, ani naturalizmu drugich, którym według niego brakowało dyscypliny. W Wiecznym Mieście studiował natomiast dzieła renesansowych mistrzów, zwłaszcza Rafaela, który wywarł ogromny wpływ na jego styl. W 1640 roku wrócił do Paryża, aby służyć u boku Ludwika XIII, który mianował go pierwszym malarzem królewskim, a kardynał Richelieu zlecił mu namalowanie trzech obrazów: Triumfu Pana, Triumfu BachusaTriumfu Sylena. Jednak natłok pracy i niezadowolenie z dworskich intryg przyczyniły się do podjęcia decyzji o opuszczeniu Francji i powrocie na stałe do Rzymu.

Natura moja każe mi szukać i kochać rzeczy uporządkowane i unikać niejasności, która jest mi tak obca i wroga, jak światło przeciwne jest mrocznej ciemności. (N. Poussin)

Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 539

Tematami jego obrazów były epizody ze Starego i Nowego Testamentu, rzadziej z życia świętych, ale najwięcej miejsca w jego twórczości zajmuje mitologia – bogowie, alegorie, nawiązania do literatury klasycznej oraz sceny alegoryczne. Prawie wszystkie zamieszczał na tle natury lub pejzażu architektonicznego. Dzieła Poussina są wyrazem zamiłowania antyku, charakteryzują się klarownością, logiką i porządkiem, rygorem kompozycji oraz dominacją linii nad kolorem.

R4DcB2KmPLkEK1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Triumf Pana”. Ukazuje rozrywkę bogów znajdujących się na polanie pośród drzew i krzewów. Dynamiczne pozy i gesty wskazują na zabawę. Po prawej, obok tańczących znajduje się posąg nagiego mężczyzny, przywiązanego do drzewa. Z lewej strony tańczy nimfa w błękitnej sukni, trzymająca w ręku wianek. Za nią podążają amory. Po lewej stronie rośnie duże drzewo. W oddali znajduje się odległy pejzaż, a w tle niebiesko-fioletowe niebo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Ilustracja obrazu Tycjana Bachanalie o kształcie poziomego prostokąta, ukazująca grupę świętujących bogów na tle krajobrazu. Mężczyzna pośrodku trzyma dzban z winem. Wino pojawia się także u innych postaci. Wszyscy rozkoszują się zabawą, tańcem. Na pierwszym planie leży po prawej stronie kobieta przedstawiona w akcie. Przypomina Wenus. Po lewej stronie znajdują się mocno ulistnione drzewa. W tle pagórkowaty krajobraz, a tuż za nim rozległa panorama z płynącymi statkami i błękitne niebo z obłokami. Do obrazu dodany został komentarz: Obraz Poussina nawiązuje do Bachanalii Tycjana – podobna kolorystyka, skomplikowane układy ciał, atmosfera towarzysząca zabawie, wskazują na fascynacje młodego artysty. 2. Scena jest skomponowana zgodnie z klasycznym ideałem piękna – oparta na trzech liniach. 3. Ukośna linia przebiega od pochylonego pnia drzewa do nimfy w prawym dolnym rogu. 4. Pion wyznacza posąg Pana i drzewa za nim. 5. Poziomą linie wyznaczają ręce tańczących i krajobraz w tle.
Nicolas Poussin, „Triumf Pana” („Orszak bachiczny przed hermą Pana”), 1633, Galeria Narodowa, Londyn, Anglia, wga.hu, CC BY 3.0
1
Polecenie 2
Odpowiedz, w jaki sposób Poussin w obrazie „Triumf Pana” nawiązuje do antyku.
Odpowiedz, w jaki sposób Poussin w obrazie „Triumf Pana” nawiązuje do antyku.
mab2cbe1fd72aeb89_0000000000005

Łączenie tradycji pogańskiej z chrześcijańską

Wybierając Rzym jako miejsce pobytu, trudno nie podejmować tematyki religijnej, zwłaszcza że kościół jest ważnym patronem sztuki. Dlatego też Poussin, mimo że najbliższa jest mu antyczna mitologia, sięgnął po tematy ze Starego i Nowego Testamentu. Przeplatał więc pierwiastki chrześcijańskie i antyczne. Łączył tradycję pogańską z chrześcijańską, dokonywał prefiguracji, malując postacie testamentowe, zestawiał je z motywami arkadyjskimi, bożkami pasterzy czy lasów. Takie nowatorskie, oderwane od tradycji zestawienia i zabiegi często spotykały się z krytyką rywali.

Religijne malarstwo Poussina pozostaje w pełnej zgodzie z duchowością jego czasów - dla której ważnymi tematami były tajemnica Wcielenia, pobożność Świętej Rodziny i działanie Opatrzności w życiu człowieka. O jej działaniu opowiadały sceny biblijne - z Rebeką, Mojżeszem, św. Józefem czy w zesłanie manny na pustyni. Do tej tematyki Poussin stale powracał. (Monika Klimowska)

Źródło: https://www.dzieje.pl/wystawy/wystawa-poussin-i-bog-w-luwrze (dostęp z dnia 31.03.2018)

R6p8gN7E5qPHu1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Cud Franciszka Ksawerego”. Ukazuje wzlatującego ku niebu Chrystusa w białej tunice, podtrzymywanego przez anioły. Jest On przedstawiony na tle ciemnego nieba z poświatą wokół siebie. Pod nim widoczna scena wskrzeszenia przez św. Franciszka zmarłej dziewczyny. Mężczyzna ubrany jest w kapłański strój. Nad głową ma aureolę, a dłonie złożone do modlitwy. Przed bohaterem widoczna jest leżąca kobieta w niebieskich szatach. Dookoła zebrani są wierni. Na ich twarzach rysuje się rozpacz, ale także radość i zaskoczenie cudem. Składają dłonie do modlitwy. Na pierwszym planie znajduje się mężczyzna w białym stroju kapłańskim. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone następujące informacje: 1. Scena ukazuje cud wskrzeszenia zmarłej dziewczyny przez św. Franciszka Ksawerego, współpracownika św. Ignacego Loyoli. Ukazany jest w kapłańskim stroju, z aureolą wokół głowy.
 2. Na pierwszym planie klęczy współbrat zakonny Ksawerego – jezuita Juan Fernández. 3. Na twarzach zebranych rysują się emocje: zaskoczenie, płacz, radość. Wszystkim towarzyszy silna gestykulacja. 4. Chrystus przypomina rzymskiego boga Jowisza.
Nicolas Poussin, „Cud Franciszka Ksawerego”, 1642, Luwr, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
1
Polecenie 3
Odpowiedz, jakie dwie sfery przedstawił Poussin w Cudzie św. Franciszka.
Odpowiedz, jakie dwie sfery przedstawił Poussin w Cudzie św. Franciszka.

Mitologia i literatura klasyczna w dziełach Poussina

Klasyczna, grecka i rzymska mitologia, historia i literatura były dobrze znane Poussinowi, stanowiły temat wielu jego obrazów, szczególnie we wczesnej twórczości z okresu rzymskiego. Często zarzucano mu intelektualny przesyt i zbytni racjonalizm. Właściwe odczytanie dzieł wymagało sięgnięcia do źródeł literackich tematu. Takim obrazem jest Porwanie Sabinek, obraz opowiadający o tym, jak król Rzymu, Romulus, aby pozyskać żony dla swoich żołnierzy, zaprosił członków sąsiadujących Sabinów na uroczystość, aby podstępnie porwać wszystkie wszystkich kobiety.

Legenda o porwaniu Sabinek

Kiedy Romulus stworzył gaj asylum, i ogłosił że ktokolwiek do niego wejdzie, choćby popełnił największą zbrodnie, będzie czuł się bezpieczny i zostanie obywatelem miasta. Zewsząd zaczęli przybywać złoczyńcy, łotry i złodzieje. Za ich pomocą Romulus obwarował miasto. Nagle wszyscy zauważyli, że w tym pięknym państwie brak jest kobiet. Romulus więc wybrał co przystojniejszych mężczyzn ubrał się w strojne szaty i wyprawił się do okolicznych plemion. Ale nikt nie chciał ich przyjąć, wszędzie zamykano przed nimi bramy mówiąc: „niech wasz król ustanowi asylum dla kobiet. Są takie, co tam pójdą, godne żony godnych mężów”.

Romulus postanowił poczekać aż inne plemiona zapomną o pochodzeniu jego kompanów. I tak po kilku latach rozesłał zaproszenia na wielka ucztę połączoną z polowaniami i festynami. Zewsząd przybyli mężczyźni i kobiety. Niczego nie brakowało a wino lało się strumieniami. Nagle Romulus dał znak i każdy z jego ludzi porwał tę kobietę, przy której stał.
Poszkodowani mężowie, ojcowie i bracia zebrali się razem i ruszyli zbrojnie na Rzym. Prym wiedli Sabinowie, którzy najwięcej ucierpieli, ponieważ Rzymianie porwali najwięcej Sabinek. Na czele wojsk stał Tytus Tacjusz (Titus Tatius). Kiedy jego wojska były już na przedmieściach kobiety, które zdążyły już przywiązać się do rabusiów, rzuciły się pomiędzy walczące szeregi. Płaczem i prośbami namówiły ojców, mężów i braci do rozejmu. Od tamtej pory Sabinowie i Rzymianie złączyli się w jedno państwo. Romulus władał zgodnie z Tytusem Tacjuszem.

Źródło: https://www.imperiumromanum.edu.pl/kultura/legendy-rzymskie/legenda-o-porwaniu-sabinek/ (dostęp z dnia 31.03.2018)

R74ex7F5irL5m1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Porwanie Sabinek” o kształcie poziomego prostokąta autorstwa. Dzieło ukazuje scenę porwania kobiet przez rzymskich żołnierzy. Na obrazie panuje chaos. Dynamiczną scenę podkreślają gesty i zachowanie osób. Na twarzach kobiet rysuje się strach i przerażenie. Wśród tłumu są także dzieci. Niektóre zrozpaczone, patrzą na swoje matki. Na drugim planie widać tłum walczących mieszkańców. Nad mężczyzną broniącym córki stoi muskularny Rzymianin ze sztyletem. Z lewej strony obrazu znajduje się spokojny Romulus ze swoją służbą. W tle rozciąga się pejzaż z architekturą. Nad sceną wiszą ciemne chmury z jasną poświatą. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone następujące informacje: 1. Romulus w towarzystwie sług obserwuje realizację swojego planu, jego spokój kontrastuje z przerażającą sceną porwania. 2. W tle Wzgórze Kapitolińskie – centrum władzy rzymskiej w okresie późniejszym niż wydarzenie, co wraz z całą scenerią świadczy o inwencji malarza. 3– Niedaleko kobiety próbującej wyrwać się ramion żołnierza znajduje się wpatrujące się w nią dziecko. Według Lowiusza jedyną zamężną była Hersilia, późniejsza żona Romulusa. 4. Podczas gdy ojciec próbuje uwolnić córkę z rąk muskularnego porywacza, Rzymianin ze sztyletem w dłoni chce zadać cios. 5. Mroczną atmosferę płótna podkreślają ciemne chmury. Mimo to, zza nich wyłania się światło, co ma odniesienie do zapisów rzymskich kronikarzy o szczęśliwym finale i chwilowym cierpieniu.
Nicolas Poussin, „Porwanie Sabinek”, 1633-1634, Metropolitan Muzeum Sztuki, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
1
Polecenie 4
Porównaj opisy dwóch dzieł „Porwanie Sabinek” i odpowiedz, czego dotyczą podobieństwa w sposobie przedstawienia tej tematyki?
Porównaj opisy dwóch dzieł „Porwanie Sabinek” i odpowiedz, czego dotyczą podobieństwa w sposobie przedstawienia tej tematyki?

Alegoria i klasyczne inspiracje

W obrazach Poussin często przedstawiał postacie i tematy alegoryczne, osadzone zazwyczaj w antycznym Rzymie. Tęsknota artysty za harmonią świata minionego skłaniała do refleksji nad przemijaniem i stała się tematem obrazów związanych z alegorią śmierci. W jednym z najsłynniejszych dzieł Et in Arkadia Ego malarz przedstawia scenę arkadyjskichArkadiaarkadyjskich pasterzy, którzy zatrzymali się przy starożytnym grobowcu. Nastrój dzieła nawiązuje do sielanekSielankasielanek antycznych.

RpBz0zj61oQNa1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Et in Arkadia Ego” o kształcie poziomego prostokąta. Ukazuje cztery postacie na tle przyrody. Mężczyźni ubrani są w pasterskie stroje i na głowach mają wieńce. Jeden z nich klęczy i odczytuje napis na grobowcu. Drugi po lewej opiera się o grobowiec i przypatruje się. Kobieta w niebieskiej sukni i żółtym płaszczu, podparta pod boki, spogląda na klęczącego mężczyznę. Jedynie czwarta postać, z wieńcem na głowie, pochyla się i wskazuje na odsłonięty napis, ale patrzy w stronę widza. W tle znajduje się pejzaż z drzewami, dalej wzgórza. Na niebieskim niebie widoczne są szaro-białe chmury. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone następujące informacje: 1. Mężczyźni ubrani są w klasyczny ubiór pasterski i trzymają kije. Na głowach założone mają wieńce laurowe (nawiązanie do poezji pastoralnej, w której pasterze wybierali najlepszego pieśniarza lub poety). 2. Napis na grobowcu brzmi: I ja żyłem w Arkadii albo Ja (śmierć) jestem nawet w Arkadii. Sporne są kwestie interpretacyjne – zdanie może odnosić się do nietrwałości dóbr doczesnych lub do osoby spoczywającej w grobie (ego), wtedy obraz byłby pośmiertną refleksję nad szczęśliwym zżyciem. 3. Stojąca kobieta ukazana jest w posągowej postawie, prezentuje ideał klasycznej urody (proporcje ciała, proste czoło, mocny nos), to personifikacja rozumu. 4. Scena przedstawiona jest na tle idyllicznego krajobrazu.
1
Polecenie 5
Jakie Twoim zdaniem środki sprawiają, że obraz można uznać za nawiązujący do klasycznej sztuki?
Jakie Twoim zdaniem środki sprawiają, że obraz można uznać za nawiązujący do klasycznej sztuki?

Rola pejzażu w twórczości Poussina

Twórczość Poussina odegrała ważną rolę w rozwoju malarstwa pejzażowego. W jego wczesnych dziełach dominującą rolę pełniły postacie, a krajobraz stanowił jedynie tło. W późniejszej twórczości zaczął jednak dominować nad przedstawieniami figuralnymi. Coraz większą uwagę przywiązywał do detali, starannie odzwierciedlał wszystkie elementy natury, nadając im znaczenia symboliczne. W obrazach łączył je z architekturą, mającą swój rodowód w antyku – zestawiał smukłe pnie drzew z klasycznymi kolumnami, górskie pejzaże ze starożytnymi budowlami i ruinami lub wprowadzał detale architektoniczne, które pełniły funkcje dekoracyjne. Mimo że nie rezygnował z postaci, nadrzędną rolę przypisywał pejzażowi.

Mistrzostwo w oddaniu pejzażu ukazuje Pejzaż z pogrzebem Fokiona. Obraz przedstawia niesionego na marach na miejsce pogrzebu tytułowego bohatera. Ateński generał został zgładzony przez zwolenników demokracji za to, że opowiadał się za pokojem, podczas gdy większość pragnęła wojny z Macedonią. Dzieło ma charakter moralizatorski – zwraca uwagę na triumf zawiści i okrucieństwa nad sprawiedliwością i dobrem.

RrTEdquLZC2wV1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Nicolasa Poussina „Pejzaż z pogrzebem Fokiona”. Na pierwszym planie ukazuje dwóch mężczyzn niosących ciało tytułowego Fokiona. Droga, którą idą, jest kręta. Na drugim planie ludzie wykonują codzienne zajęcia. Po prawej mężczyzna pasie owce. Drogą jedzie zaprzęgnięty w woła wóz, na którym siedzą dwie postacie. Dalej po prawej znajduje się jadący konno mężczyzna. Teren jest pagórkowaty. W dali widoczna jest zabudowa miejska ze świątynią i kopułą Kapitolu. W oddali wyższe wzgórza z drzewami. Nad sceną rozciąga się pogodne niebo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone następujące informacje: 1. Na pierwszym planie ciało Fokiona niosą na barach dwaj niewolnicy. 2. Na drugim planie tętni życie, ludzie zajmują się swoimi sprawami. 3. W tle rozciąga się architektura miejska ze świątynią i kopuła Kapitolu – symbole ateńskiego ładu ustrojowego. 4. Krajobraz jest idealnie zakomponowany - niemal z matematyczną równowagą.
Nicolas Poussin, „Pejzaż z pogrzebem Fokiona”, 1648, Muzeum Narodowe, Cardiff, Anglia, pinimg.com, CC BY 3.0
1
Polecenie 6
Dowiedz się, kim jest Fokion. Skorzystaj z dowolnych źródeł. Możesz poprosić o pomoc koleżankę lub kolegę. Następnie zaprezentuj postać innym uczniom.
Dowiedz się, kim jest Fokion. Skorzystaj z dowolnych źródeł. Możesz poprosić o pomoc koleżankę lub kolegę. Następnie zaprezentuj postać innym uczniom.
mab2cbe1fd72aeb89_0000000000228
R1M9fMtZVlpSn
Ćwiczenie 1
Podaj tytuł obrazu, z którego pochodzi tekst: I ja żyłem w Arkadii albo Ja (śmierć) jestem nawet w Arkadii.
RYXyi5rNRkOvc
Ćwiczenie 2
Do dzieł dobierz właściwe muzea, w których się znajdują. Triumf Pana (Orszak bachiczny przed hermą Pana) Możliwe odpowiedzi: 1. National Gallery, Londyn, 2. Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, 3. Luwr, Paryż. Porwanie Sabinek Możliwe odpowiedzi: 1. National Gallery, Londyn, 2. Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, 3. Luwr, Paryż. Et in Arkadia Ego Możliwe odpowiedzi: 1. National Gallery, Londyn, 2. Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, 3. Luwr, Paryż.
RBfdlpnbQkgCr
Ćwiczenie 3
Wymień tytuły trzech dzieł Poussina.
R330qA7NhcheM
Ćwiczenie 4
Jakie renesansowe dzieło freskowe ukazuje greckich filozofów?
R47wdodQB6me6
Ćwiczenie 5
Co najczęściej było źródłem tematów dzieł Poussina? Podaj także imiona tych osób.
R1HIxkrMxuWdn
Ćwiczenie 6
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Poussin naśladował styl Caravaggia., 2. Mecenasem Poussina był Ludwik XIII., 3. Inspiracją dla Poussina były dzieła Rafaela Santi., 4. Poussin malował także dla kardynała Richelieu.
RWLfzXa6V5JLt
Ćwiczenie 7
Wskaż właściwe odpowiedzi. W twórczości Poussina widoczne są inspiracje: Możliwe odpowiedzi: 1. literaturą antyczną, 2. architekturą antyczną, 3. twórczością Guido Reniego, 4. akademizmem Annibale Carracciego.

Słownik pojęć

Akademia
Akademia

(gr. Akadḗmeia) nazwa pochodząca od starożytnej akademii w Atenach; współcześnie używana przede wszystkim na oznaczenie: 1. stowarzyszenia uczonych, literatów i artystów, mających status oficjalnych korporacji zrzeszających wybitnych przedstawicieli tych grup w kraju, regionie lub w danej dziedzinie w celu popierania rozwoju i rozwijania nauki, literatury lub sztuki, 2. instytucji nauczających o charakterze wyższej uczelni, zwłaszcza specjalistycznych szkół wyższych (np. akademie: sztuk pięknych, ekonomiczne, medyczne, wojskowe, sportowe), mających samorząd i prawo nadawania stopni naukowych.

Arkadia
Arkadia

kraina historyczna w Grecji, w środkowej części Peloponezu, z dostępem do Zatoki Argolidzkiej (Morze Kreteńskie); (…) Dzięki malowniczym krajobrazom i pięknu przyrody była opiewana przez poetów antycznych jako sielankowy kraj „arkadyjskich pasterzy”, stąd też tzw. pejzaż arkadyjski w sztuce XVII i XVIII w.
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Arkadia;3871097.html

Klasyczny
Klasyczny

1. związany z kulturą starożytnych Greków lub Rzymian, z jej badaniem i wiedzą o niej, 2. wyróżniający się harmonią i proporcją (tak jak starożytne dzieła sztuki), 3. doskonały, służący za wzór, 4. tradycyjny, uznawany za doskonały w poprzednim okresie.

Sielanka
Sielanka

niczym niezmącone, pogodne, spokojne i beztroskie życie; utwór poetycki przedstawiający w sposób wyidealizowany uroki życia wiejskiego
źródło: https://sjp.pwn.pl/sjp/sielanka;2520472.html

mab2cbe1fd72aeb89_0000000000266

Galeria dzieł sztuki

mab2cbe1fd72aeb89_0000000000276

Bibliografia

A. Bochnak, Historia sztuki nowożytnej, s. 74, PWN, Warszawa 1981.

H. Honour, J. Fleming, Historia sztuki świata, Arkady, Warszawa 2006.

Muzea świata, Luwr, Świat Książki, Warszawa 2005.

Muzea świata, National Gallery, Świat Książki, Warszawa 2005.

P. de Rynck, Jak czytać malarstwo, Universitas, Kraków 2005.

W. Beckett, Historia malarstwa. Wędrówki po historii sztuki Zachodu, Arkady, Warszawa 1997.

W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie – sztuka baroku, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.

https://encyklopedia.pwn.pl

https://sjp.pl