Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Rq4XTh8olC9fU1

Biblia cz. I

Ważne daty

250‑150 r p.n.e. – Tłumaczenie Starego Testamentu na język grecki - Septuaginta

1947 r. – Odkrycie zwojów z Qumran zawierających najstarsze znane nam teksty biblijne

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1WwYQz5hE0nm
Scenariusz zajęć do pobrania.
1

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:

6. zna podstawowe techniki przekładu tekstu łacińskiego;

7. zna zasady tworzenia spójnego i zgodnego z polską normą językową przekładu z języka łacińskiego na język polski;

17) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu; 

18) potrafi w przypadku wyrazów wieloznacznych wybrać znaczenie odpowiednie dla kontekstu/tematyki tłumaczonego tekstu;

III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:

2) nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;

3) dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;

5) dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.

Nauczysz się

krótkiej historii Biblii;

rozumieć przeczytany tekst i odpowiadać na proste pytania związane z tekstem w języku łacińskim;

gatunków biblijnych;

korzystać ze źródeł w języku łacińskim;

słownictwa w języku łacińskim;

miejsca kultu trzech religii;

definiować pojęcia: aforyzmAforyzmyaforyzm, cenotafCenotafcenotaf, apokalipsaApokalipsaapokalipsa.

Biblia

R1Fe0yN3A9Xhh1
Film animowany pod tytułem Biblia. Film przedstawia pokaz slajdów przedstawiających kolejno: 1. Biblię, 2. Paprius 3. Papyrus 37, manuskrypt Ewangelii Świętego Mateusza, prawdopodobnie pochodzący z Egiptu, III-IV w. n.e., 4. obraz E. van Panderena pod tytułem Dawid grający na Harfie i rectujacy psalmy, 5. obraz Bartolomé Esteban Murillo pod tytułem Powrót syna marnotrawnego, 6. Biblię W trakcie filmu lektor mówi następujące informacje: Biblia przez całe stulecia była niewątpliwie najbardziej poczytną pozycją w literaturze. Dla jednych to najważniejsza księga religijna, zawierająca Słowo Boże i wskazówki, w jaki sposób żyć, by podobać się Bogu, dla innych to arcydzieło literatury z mnogością motywów i gatunków literackich, dla jeszcze innych to cenne źródło wiedzy na temat historii ludu hebrajskiego. Przyjrzyjmy się etymologii słowa „Biblia”. Biblia z greckiego oznacza dosłownie „zwoje papirusu” od słowa biblion , ponieważ właśnie papirusu używano jako materiału piśmienniczego w czasach powstawania Świętej Księgi. Spójrzmy, jak wygląda roślina powszechnie używana do wytwarzania materiału piśmienniczego w starożytności: A to papyrus 37, czyli manuskrypt Ewangelii Świętego Mateusza, prawdopodobnie pochodzący z Egiptu. Stary Testament zapisywany był powoli przez ponad tysiąc lat od XIII w. do I w p.n.e.. Nad świętym tekstem pracowało wielu natchnionych przez Boga autorów, redaktorów, kopistów. Najpierw historia ludu Izraela była przekazywana z ust do ust, z pokolenia na pokolenie zgodnie z tradycją tego narodu. Wraz z wprowadzeniem alfabetu hebrajskiego wywodzącego się pierwotnie od pisma Fenicjan, a po niewoli babilońskiej z języka aramejskiego, opowieści te zaczęto spisywać , dodając do nich inne proroctwa, opowiadania i poezje. Najwcześniej spisane księgi Starego Testamentu powstawały w języku hebrajskim, w którego zapisie używano wyłącznie spółgłosek. Samogłoski były dodawane przez czytającego zgodnie z kontekstem. W Starym Testamencie można znaleźć także wersety i rozdziały po aramejsku, a kilka późniejszych zachowało się po grecku. Przez wieki pisma te były poprawiane, łączone aż przyjęty swoją obecną postać. Stary Testament to święte księgi Judaizmu i Chrześcijaństwa. Wielu proroków starotestamentowych (np. Abraham czy Mojżesz) pojawia się w świętej księdze islamu, Koranie jako prorocy i boży posłańcy. Duże nagromadzenie przypowieści cechuje zarówno Stary Testament (Księga Przysłów), jak i Nowy (np. Przypowieść o synu marnotrawnym) Inaczej rzecz się ma z Nowym Testamentem, który jest uznawany wyłącznie przez Chrześcijan jako świadectwa życia i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Na początku nie pisano o Jezusie, ale podczas tworzenia się Kościoła Jego wyznawcy zaczęli rozsyłać listy i relacje o życiu i nauczaniu Syna Bożego. Pisma takie były czytane podczas liturgii chrześcijańskich wraz ze świętymi księgami Izraela. W następnych wiekach z owych dzieł powstał Nowy Testament jako dopełnienie tamtych pism, które Święty Paweł nazwał Starym Przymierzem lub Starym Testamentem. Dobrą nowinę, czyli z greckiego ewangelię spisywano w języku greckim, który był wówczas najpowszechniejszym językiem w basenie Morza Śródziemnego. Przyjrzyjmy się teraz gatunkom literackim występującym w Biblii: Zachowany w Starym Testamencie zbiór 150 psalmów powstawał prawdopodobnie stopniowo od XI do III p.n.e. Autorstwo znacznej części psalmów tradycyjnie przypisuje się królowi Dawidowi, słynnemu muzykowi, którego w czasach jego młodości zapraszano na dwór króla Saula, aby grał na harfie. Listy apostolskie – listy należące do kanonu Nowego Testamentu, czyli listy Św. Pawła, listy pasterskie, „List do Hebrajczyków”, listy powszechne. Powstały w 2 połowie I w n.e. Nagłówki listów wymieniają jako autorów niektórych apostołów, w części jednak przypisano im te listy. Ewangelia [gr. Euangelion – dobra nowina] dzieło mówiące o życiu Jezusa. Wyróżnia się ewangelie kanoniczne, czyli powstałe niedługo po ukrzyżowaniu Chrystusa(Ewangelie Marka, Mateusza, Łukasza i Jana) i apokryficzne (powstałe w II w. i później) Biblia jest księgą, która przez wieki wzbudzała i nadal wzbudza wiele kontrowersji. Bardzo istotne dla wielu naukowców jest poszukiwanie źródła, dowodu, że słowa, którymi dziś dysponujemy są istotnie Słowem Bożym. Przez wieki nagromadziły się coraz większe ilości przekładów Biblii, dlatego dla wielu ważna jest odpowiedź na pytanie, jak bardzo owe przekłady różnią się od oryginału. Ważnym punktem odniesienia w tych poszukiwaniach był tzw. Kodeks z Aleppo. Tradycyjnym językiem Starego Testamentu, jak wiemy, był język hebrajski. W celu zachowania słowa Bożego z biegiem czasu zaczęto je przepisywać na materiał piśmienniczy wykonany ze skóry zwierzęcej, czyli pergamin. Podobnie jak w pierwszych zapisach Biblii pisano jedynie spółgłoski od strony prawej do lewej, zaś samogłoski pozostawiano do dodania według własnej interpretacji czytelnika. To zostawiało pewną dowolność w odczytaniu Słowa Bożego. Dlatego w VII w n.e. żydowscy uczeni zwani Masoretami podjęli próbę ujednolicenia tekstu Starego Testamentu dodając specjalne oznaczenia w postaci kropek i kresek, które wskazywały , jakiej sylaby należy w danym miejscu użyć. Spośród tekstów masoreckich niewiele zachowało się do naszych czasów, zaś tym, w którym szukano potwierdzenia oryginalności słowa Bożego był tzw. Kodeks z Aleppo, pochodzący z 930 roku n.e., który zawierał najdokładniejszy tekst Biblii hebrajskiej. Kodeks ten pochodził z Tyberiady i został opatrzony komentarzami przez Mosze ben Aszera. Trafił on do Aleppo w Syrii, gdzie był przechowywany w podziemnej kaplicy synagogi w drewnianej skrzyni, pilnie strzeżony przez tamtejszą wspólnotę. W 1947 roku w wyniku zamieszek w Aleppo, kodeks zaginął na 10 lat i został odnaleziony w Izraelu uszkodzony, z brakującymi 193 stronami. Drugim, bardziej rozpowszechnionym źródłem wszelkich biblijnych dociekań jest Septuagina LXX (po łacinie siedemdziesiąt) . Był to przekład tekstu hebrajskiego na język grecki, którego dokonało siedemdziesięciu uczonych w Bibliotece Aleksandryjskiej od 250 – 150 r.p.n.e. Później tekst ten wielokrotnie kopiowano, do naszych czasów zachowały się kodeksy z IV w.n.e.(kodeks watykański, synajski i aleksandryjski). I wreszcie w roku 1947 beduiński pasterz dokonuje sensacyjnego odkrycia, znajdując w grotach nad Morzem Czarnym najwcześniejsze manuskrypty zawierające teksty biblijne zapisane na papirusowych zwojach, tzw. zwoje z Qumran. Odkryte teksty pochodzą z okresu od III w p.n.e. do I w n.e. Wieloletnie badania tych źródeł wykazały 60 % zbieżności z Kodeksem z Aleppo i 5 % z treścią Septuaginty. Do rozpowszechnienia Słowa Bożego niewątpliwie przyczynił się Święty Hieronim, który w IV w  n.e. poświęcił życie dokonując przekładu Starego Testamentu z języka hebrajskiego i Nowego Testamentu z greki. Biblia Świętego Hieronima znana jest pod nazwą Wulgata (łac.versio vulgata – przekład rozpowszechniony, popularny) i była pierwszą książką, która ukazała się w druku. Przekład Hieronima był najpopularniejszą wersją Biblii do momentu przełożenia jej na języki narodowe. Pierwszego tłumaczenia Biblii Hieronima dokonał w 1380 roku na język angielski Jan Wiklif, prekursor reformacji. Był to jednak rękopis, który jedynie przepisywany i dodatkowo krytykowany przez Kościół Katolicki nie miał szans na rozpowszechnienie. Prawdziwym przełomem w Anglii zatem była Biblia Króla Jakuba, która została przełożona przez najlepszych uczonych w kraju z języków oryginalnych i wydana drukiem w 1611 roku. Tendencja do przekładów z języków oryginalnych widoczna była w Europie już wcześniej, ponieważ w 1516 roku grecko – łacińskiego przekładu Biblii dokonał Erazm z Rotterdam zaś w 1534 roku drukiem wydano przekład Biblii z hebrajskiego i greckiego na język niemiecki dokonany przez reformatora Marcina Lutra. W Polsce najstarszą próbą przekładu Pisma Świętego na język rodzimy jest Biblia Królowej Zofii, żony Władysława Jagiełły, która zleciła przetłumaczenie Biblii z języka czeskiego, prac jednak nie ukończono. Najstarszą drukowaną wersją Biblii po polsku jest katolicki przekład Biblii Leopolity, opartej głównie na Wulgacie oraz wersji czeskiej. Biblia Leopolity ukazała się w 1561 roku z ilustracjami z Biblii Marcina Lutra. W 1572 roku ukazał się przekład z języków oryginalnych tzw. Biblia Nieświeska, zaś w 1599 przekład Wulgaty Jakuba Wujka. Jakub Wujek oprócz tekstu Hieronima sięgał także po hebrajskie i greckie źródła i starał się jak najwierniej oddać sens oryginału. Jego przekład został uznany za najlepszy i obowiązywał w Polsce do 1965 roku, kiedy to wydano Biblię Tysiąclecia.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

Abraham i Sara

Tekst oryginalny: Liber Genesis 23; 1‑20, Nova Vulgāta, Bibliōrum Sacrōrum Ēditiō

Abraham wybiera jaskinię Makpela na miejsce pochówku dla żony Sary.

23 1

Vīxit autem Sarā centum vīgintī septem annīs 2 et mortua est in Cariatharbe, quae est Hebrōn, in terrā Chanaan; venitque Abraham, ut plangeretm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000026plangeret et flēret eam. 3 Cumque surrēxissetm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000025surrēxisset ab officiō fūnerism4c1c7ee28f0d73c3_0000000000024fūneris, locūtus estm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000023locūtus est ad fīliōs Heth dīcēns: 4 “Advenam4c1c7ee28f0d73c3_0000000000022Advena sum et inquilīnus apud vōs; date mihi possessiōnem sepulcrīm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000021sepulcrī vōbīscum, ut sepeliamm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000020sepeliam mortuum meum”. […] 7 Surrēxit Abraham et adōrāvit populum terrae, fīliōs vidēlicet Heth, 8 dīxitque ad eōs: “Sī placet animae vestrae, ut sepeliam mortuum meum, audītē mē et intercēditem4c1c7ee28f0d73c3_0000000000019intercēdite prō mē apud Ephron fīlium Seor, 9 ut det mihi spēluncam Machpelam4c1c7ee28f0d73c3_0000000000018Machpela, quam habet in extrēmā parte agrī suī. Pecūnia digna trādat eam mihi cōram vōbīs in possessiōnem sepulcrī”. […]16 Auscultāvitm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000017Auscultāvit Abraham Ephron et appenditm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000016appendit pecūniam, quam Ephrōn postulāverat, audientibus fīliīs Heth, quadringentōs siclōsm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000015siclōs argentīm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000014argentī, sīcut mōs erat apud negōtiātōrēs. […]19 Deinde sepelīvit Abraham Saram uxōremm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000013uxōrem suam in spēluncā agrī Machpela, quī respiciēbat Mambre haec est Hebrōn in terrā Chanaan. 20 Et cōnfirmātusm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000012cōnfirmātus est ager et antrumm4c1c7ee28f0d73c3_0000000000011antrum, quod erat in eō, Abrahae in possessiōnem sepulcrī ā fīliīs Heth.

Przekład z „Biblia Tysiąclecia”, 1965 r.m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000027Przekład z „Biblia Tysiąclecia”, 1965 r.

m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000011
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000012
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000013
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000014
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000015
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000016
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000017
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000018
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000019
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000020
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000021
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000022
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000023
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000024
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000025
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000026
m4c1c7ee28f0d73c3_0000000000027

Jaskinia Makpela

RAmMh4hiRRswE1
Animacja przedstawia salę w wirtualnym muzeum, na ścianach wiszą obrazy przedstawiające 1. Jaskinia 2. Jaskinia - grób Abrahama 3. Wnętrze świątyni w Jaskini Patriarchów 4. Wnętrze świątyni – grobowce Jakuba i Lei oraz Abrahama i Sary 5. Jaskinia Makpela w Hebronie – Jaskinia Patriarchów Obrazy te opatrzone są następującymi opisami: 1. Z relacji podróżników odwiedzający to miejsce w XI i XII wieku wiemy, że pod budowlą znajdowały się trzy jaskinie, dwie z nich były puste, w trzeciej spoczywały szczątki patriarchów i ich żon. Jednak do prawdziwego grobowca dotarli tylko nieliczni z pielgrzymów, większość z nich mogła pomodlić się jedynie przy wzniesionych symbolicznie pomiędzy murami cenotafach. 2. Wewnątrz budowli mieszczą się dwa wnętrza do jaskiń, które są zamknięte dla turystów i niedostępne dla zwiedzających. Jedno z nich zablokowane za pomocą kamienia i przykryte matą modlitewną znajduje się w pobliżu mihrabu, drugie, bardziej widoczne położone jest w pobliżu grobu Abrahama, przykryte ozdobną kratką i kopułką. 3. Wnętrze świątyni - południowo wschodnia część budynku funkcjonuje jako meczet zbudowany za czasów Saladyna. W jego centralnej części znajdują się symboliczne grobowce Izaaka i Rebeki rozmieszczone symetrycznie. 4. Pomiędzy grobowcami Izaaka i Rebeki na południowowschodniej ścianie jest mihrab, czyli bogato zdobiona nisza w sali modlitw w meczecie. Grobowce ozdobione są biało-czerwonymi poziomymi pasami, jednak zwykle są przykryte dekoracyjnym suknem. W północnozachodniej części budynku znajdują się 4 symboliczne grobowce, każdy z nich umieszczony w osobnym, pomieszczeniu na planie ośmiokąta. W północnozachodniej sekcji to groby Jakuba i Lei, w południowo wschodniej Abrahama i Sary. Pomiędzy grobowcami znajdują się korytarze, którymi można przechodzić do poszczególnych cenotafów. 5. Jaskinia Makpela to niezwykłe miejsce, wymienione w Starym Testamencie (Księga Rodzaju 23, 1-20) jako jaskinia w Hebronie, zakupiona przez Abrahama na miejsce pochówku dla jego żony Sary. Ten fragment Księgi Rodzaju to jednocześnie pierwsza biblijna wzmianka o pogrzebie, a także pierwszy zapis transakcji finansowej w Piśmie Świętym. Według Słowa Bożego w jaskini Makpela został pochowany także sam Abraham, ale również Izaak i Rebeka oraz Jakub i Lea. Dla swoich żydowskich poddanych król Judei Herod Wielki zbudował wysoki mur okalający świąte miejsce na planie prostokąta. Mur ten, po późniejszych przebudowach do dziś okala jaskinie, w których mieli być pochowani patriarchowie, jednak za panowania arabskiego wzniesiono w tym miejscu meczet, zwany Meczetem Ibrahima. O jaskini Makpela jako miejscu pochówku Abrahama wspominają święte księgi trzech wielkich religii – Biblia, Tora i Koran. Dlatego budowla jest podzielona na 2 części, które rozdziela mur. 2/5 powierzchni to obszar meczetu, na terenie którego znajdują się symboliczne grobowce Izaaka i Rebeki, zaś 3/5 stanowi część żydowska, która nie jest w całości pokryta dachem, pozostawiając centralny plac odkryty. W części żydowskiej znajdują się pozostałe groby. To najstarsza na świecie świątynia, która wciąż pełni swoją funkcję.
Źródło: Online Skills, licencja: CC0.
RF6p6uVVM9CDM
Ćwiczenie 1
Pogrupuj poniższe wyrazy pochodzące z tekstu interaktywnego do tej lekcji na słowa i wyrażenia związane z czasownikiem sepelīre, słowa i wyrażenia związane z czasownikiem vēndere i z rzeczownikiem locus. Następnie wstaw je we właściwe miejsce tabeli. Sepelīre Możliwe odpowiedzi: 1. spēluncam Machpela, 2. fūneris, 3. possessiōnem, 4. negōtiātōrēs, 5. flēret, 6. sepeliam, 7. pecūnia, 8. argentī, 9. quadringentōs siclōs, 10. plangeret, 11. in extrēmā parte agrī, 12. terrā, 13. antrum, 14. Hebrōn, 15. sepulcrī Vēndere Możliwe odpowiedzi: 1. spēluncam Machpela, 2. fūneris, 3. possessiōnem, 4. negōtiātōrēs, 5. flēret, 6. sepeliam, 7. pecūnia, 8. argentī, 9. quadringentōs siclōs, 10. plangeret, 11. in extrēmā parte agrī, 12. terrā, 13. antrum, 14. Hebrōn, 15. sepulcrī Locus Możliwe odpowiedzi: 1. spēluncam Machpela, 2. fūneris, 3. possessiōnem, 4. negōtiātōrēs, 5. flēret, 6. sepeliam, 7. pecūnia, 8. argentī, 9. quadringentōs siclōs, 10. plangeret, 11. in extrēmā parte agrī, 12. terrā, 13. antrum, 14. Hebrōn, 15. sepulcrī
RtZd3ISk56U35
Ćwiczenie 2
Połącz w pary fragmenty tekstu interaktywnego Liber Genesis 23; 1-20 z ich łacińskimi parafrazami. Vīxit autem [....] centum vīgintī septem annīs et mortua est. Możliwe odpowiedzi: 1. Tum in antrō coniugem suam in sepulcrō condidit. 2. Ex terrā aliēnā advēnio et peregrīnus sum in terrā vestrā. 3. Ut vēndat mihi antrum in ultimā parte terrae suae positum. 4. CXXVII annōs nāta animam ēgit. 5. Sī vōbīs placet, ut uxōrem meam sepeliam, mē auscultātē. Advena sum et inquilīnus apud vōs. Możliwe odpowiedzi: 1. Tum in antrō coniugem suam in sepulcrō condidit. 2. Ex terrā aliēnā advēnio et peregrīnus sum in terrā vestrā. 3. Ut vēndat mihi antrum in ultimā parte terrae suae positum. 4. CXXVII annōs nāta animam ēgit. 5. Sī vōbīs placet, ut uxōrem meam sepeliam, mē auscultātē. Ut det mihi spēluncam […], quam habet in extrēmā parte agrī suī. Możliwe odpowiedzi: 1. Tum in antrō coniugem suam in sepulcrō condidit. 2. Ex terrā aliēnā advēnio et peregrīnus sum in terrā vestrā. 3. Ut vēndat mihi antrum in ultimā parte terrae suae positum. 4. CXXVII annōs nāta animam ēgit. 5. Sī vōbīs placet, ut uxōrem meam sepeliam, mē auscultātē. Deinde sepelīvit […] uxōrem suam in spēluncā . Możliwe odpowiedzi: 1. Tum in antrō coniugem suam in sepulcrō condidit. 2. Ex terrā aliēnā advēnio et peregrīnus sum in terrā vestrā. 3. Ut vēndat mihi antrum in ultimā parte terrae suae positum. 4. CXXVII annōs nāta animam ēgit. 5. Sī vōbīs placet, ut uxōrem meam sepeliam, mē auscultātē. Sī placet animae vestrae, ut sepeliam mortuam fēminam meam, audītē mē. Możliwe odpowiedzi: 1. Tum in antrō coniugem suam in sepulcrō condidit. 2. Ex terrā aliēnā advēnio et peregrīnus sum in terrā vestrā. 3. Ut vēndat mihi antrum in ultimā parte terrae suae positum. 4. CXXVII annōs nāta animam ēgit. 5. Sī vōbīs placet, ut uxōrem meam sepeliam, mē auscultātē.
RJRshNfIOvPDJ
Ćwiczenie 3
Jakiego materiału piśmienniczego używano do zapisywania najstarszych części Starego Testamentu? Możliwe odpowiedzi: 1. papieru czerpanego, 2. papirusu, 3. pergaminu
ReEVdTWz4iABP
Ćwiczenie 4
W jakim języku spisany został Nowy Testament? Możliwe odpowiedzi: 1. greckim, 2. hebrajskim, 3. aramejskim
R175GauA65mye
Ćwiczenie 5
Kodeks z X w. n.e. nosi nazwę Kodeks z Aleppo ponieważ: Możliwe odpowiedzi: 1. powstał w Aleppo, 2. jego twórca pochodził z Aleppo, 3. przez długi czas był przechowywany w Aleppo
R1XSyhPavZcXA
Ćwiczenie 6
Qumran nad Morzem Martwym to miejsce, gdzie: Możliwe odpowiedzi: 1. znaleziono zwoje z najwcześniejszym znanym nam zapisem fragmentów Starego Testamentu, 2. Święty Hieronim dokonał przekładu Biblii na język łaciński, 3. uczeni pracowali nad Septuagintą
RoXDRQye5mqMX
Ćwiczenie 7
Pierwszym przekładem całej Biblii na język polski była: Możliwe odpowiedzi: 1. Biblia Królowej Zofii, 2. Biblia Leopolity, 3. Biblia Jakuba Wujka
R1Ihwz3FzFeMB
Ćwiczenie 8
Jak nazywała się jaskinia, w której Abraham pochował swoją żonę.
RQWG1RPP0H3yb
Ćwiczenie 9
Na jaki język zostały przełożone poniższe wersje Biblii? Dopasuj nazwę wersji Pisma Świętego do języka przekładu: Język grecki Możliwe odpowiedzi: 1. Biblia Króla Jakuba, 2. Biblia Leopolity, 3. Biblia Marcina Lutra, 4. Septuāgintā, 5. Vulgāta Język łaciński Możliwe odpowiedzi: 1. Biblia Króla Jakuba, 2. Biblia Leopolity, 3. Biblia Marcina Lutra, 4. Septuāgintā, 5. Vulgāta Język angielski Możliwe odpowiedzi: 1. Biblia Króla Jakuba, 2. Biblia Leopolity, 3. Biblia Marcina Lutra, 4. Septuāgintā, 5. Vulgāta Język niemiecki Możliwe odpowiedzi: 1. Biblia Króla Jakuba, 2. Biblia Leopolity, 3. Biblia Marcina Lutra, 4. Septuāgintā, 5. Vulgāta Język polski Możliwe odpowiedzi: 1. Biblia Króla Jakuba, 2. Biblia Leopolity, 3. Biblia Marcina Lutra, 4. Septuāgintā, 5. Vulgāta

Zadania otwarte

Polecenie 1

Zapoznaj się ze słownikiem pojęć zawierającym opis poszczególnych gatunków biblijnych. Następnie wybierz 5 gatunków i przygotuj na ich temat prezentację multimedialną, zawierającą najważniejsze cechy danego gatunku, przykłady ich użycia w Biblii oraz związane z nimi ilustracje.

Rduwq22W3p0D7
Zapoznaj się ze słownikiem pojęć zawierającym opis poszczególnych gatunków biblijnych. Następnie wybierz 5 gatunków i przygotuj na ich temat prezentację, zawierającą najważniejsze cechy danego gatunku oraz przykłady ich użycia w Biblii.
Polecenie 2

Wybierz 3 ulubione cytaty z Biblii i zilustruj je za pomocą wykonanych przez siebie zdjęć. Opatrz zdjęcia Twoimi cytatami tak, by utworzyć swoiste kartki pocztowe inspirowane Biblią.

R1OgTMuTCeSUE
Wybierz 3 ulubione cytaty z Biblii i zapisz je. Zinterpretuj ich znaczenie.

Słowniki

Słownik pojęć

Aforyzmy
Aforyzmy

(gr. aphorismos ) krótkie zdanie, zawierające mądrość życiową, łączące odkrywczość spojrzenia z wyrazistością stylu. W Biblii Księga Przysłów.

Apokalipsa
Apokalipsa

(gr. apokalyptein – odkrywać, ujawniać) gatunek, przedstawiający idee religijne w formie objawienia od Boga, podyktowanego ludziom lub przekazanego przez obrazy. W apokalipsach oprócz postaci ze Starego Testamentu występują anioły, zwierzęta, liczby symboliczne, ciała i zjawiska niebieskie. Apokalipsa mówiła w języku wizji symbolicznych o sensie dziejów i zwycięstwie Boga nad złem. W Biblii wizje apokaliptyczne objawiają się w Apokalipsie Św. Jana, 4 Księdze Ezdrasza i apokryficznych 3 Księgach Henocha, nie włączonych do Kanonu Starego Testamentu.

Cenotaf
Cenotaf

w starożytności pusty grobowiec bez zwłok zmarłego, którego ciała nie odnaleziono lub którego faktyczny grobowiec znajdował się w innym miejscu.

Epos narodowy
Epos narodowy

(gr.epos – słowo, opowieść) dłuższy utwór, którego tematem są dzieje bohaterów narodowych na tle ważnych i przełomowych wydarzeń historycznych. Biblia zawiera m.in. szereg ksiąg historycznych, które przedstawiają dzieje ludu Izraela, nie skupiają się jednak dokładnie na wydarzeniach historycznych, lecz na spotkaniach tego ludu z Bogiem. Elementy eposu w Biblii zawiera np. Pięcioksiąg, Księga Rut, 1 i 2 Księga Samuela.

Kazanie
Kazanie

głoszenie i wyjaśnianie prawd wiary oraz zasad moralności. Najsłynniejszym kazaniem zawartym w Biblii jest Kazanie na Górze, czyli mowa Jezusa, zawierająca jego najistotniejsze nauki (rozdziały 5‑7 Ewangelii Św. Mateusza)

Kronika
Kronika

(od gr. chronos – czas) gatunek historiograficzny zawierający zapis dziejów przeszłych lub współczesnych, trzymający się na ogół chronologicznego porządku wydarzeń. W Biblii kronika pojawia się w Księgach Kronik, dwuczęściowym utworze historycznym, na który składają się genealogie od Adama do powrotu Judejczyków z wygnania do Babilonii, dzieje rządów Dawida i Salomona i kronika królestwa judzkiego do wygnania.

Listy
Listy

związki listu z literaturą są bardzo ścisłe, gdyż jego tworzywem jest także język. Już w starożytności pojawił się list poetycki, w którym forma listu służyła do wyrażenia problematyki literackiej. Listy mogą być też wykorzystywane jako część powieści. W Biblii listy należą do kanonu Nowego Testamentu, są to: listy Św. Pawła, listy pasterskie, List do Hebrajczyków, listy powszechne. Powstały w 2 połowie I w n.e. Nagłówki listów wymieniają jako autorów niektórych apostołów oraz Braci Pańskich, w części jednak przypisano im te listy. Pod względem formy są one bliskie listom grecko‑rzymskim, choć niektóre z nich przypominają bardziej traktat teologiczny niż list.

Pieśń
Pieśń

najstarszy i najbardziej powszechny gatunek poezji lirycznej, związany genetycznie z muzyką. W tradycji antycznej występowała jako składnik zbiorowych obrzędów. Najbardziej znaną pieśnią z Biblii, prócz licznie występujących hymnów, jest Pieśń nad pieśniami, hebrajski poemat miłosny z IV‑III w p.n.e. zaliczany do ksiąg dydaktycznych Starego Testamentu. Składa się z piesni oblubienicy, oblubieńca i chóru i interpretowana jest przeważnie alegorycznie (oblubieńcy to np. Jahwe i Izrael, Bóg i człowiek).

Przypowieść
Przypowieść

(gr. parabole –porównanie) rozbudowany utwór narracyjny o pouczającej treści. Zdarzenia i sytuacje przedstawione w przypowieści nie są istotne same przez się, lecz jako wykładniki jakiejś ogólnej prawdy moralno – wychowawczej czy religijnej. Właściwa interpretacja paraboli polega na przejściu od znaczenia dosłownego opowiedzianej anegdoty do jej znaczenia alegorycznego. Przypowieści można znaleźć zarówno w Starym (Księga Przysłów), jak i Nowym Testamencie. Najbardziej znane przypowieści biblijne to: o synu marnotrawnym, o Łazarzu i bogaczu, o siewcy czy o miłosiernym Samarytaninie.

Psalm
Psalm

(gr. psalmos – pieśń śpiewana przy akompaniamencie harfy) liryczny utwór modlitewny, typ pieśni religijnej wywodzącej się z tradycji hebrajskiej. Zachowany w Starym Testamencie zbiór 150 psalmów powstawał prawdopodobnie stopniowo w XI – III w p.n.e. Obejmuje utwory o charakterze pochwalnym, dziękczynnym, błagalnym, pokutnym, żałobnym i prorockim, złożone z wersetów wiązanych zasadą paralelizmu. Tradycja przypisuje autorstwo znacznej części psalmów królowi Dawidowi.

Słownik łacińsko - polski

RB9Y32QtxI9z51
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

Encyclopaedia Britannica – wydanie internetowe

Nowa Encyklopedia Powszechna, Warszawa 1995.

N.Miller, Patriarchal Burial Site Explored for First Time in 700 Years, Biblical Archaeology Society, 1985.

Stephen M. Miller, Robert V. Huber, Historia Biblii; Dzieje powstania i odczytywania Pisma Świętego, Warszawa 2005.