Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RyaWfMOwINYWo1

Biblia, część II

Ważne daty

XIII w. – Najstarsze wzmianki o zwyczaju odmawiania modlitwy Anioł PańskiAnioł PańskiAnioł Pański

1435 – Powstanie płaskorzeźby Donatella pt. Zwiastowanie

1898 – Publikacja wiersza Kazimierza Przerwy‑Tetmajera pt. Na Anioł Pański…

1

Scenariusz dla nauczyciela

RPsEmRbQuraZk1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
s)dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową.
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
4. jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej;
5. dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.

Nauczysz się

rozpoznawać dzieła sztuki przedstawiające scenę zwiastowania;

wyjaśniać genezę modlitwy Zdrowaś Mario;

wyjaśniać zwyczaj nabożeństwa Anioł PańskiAnioł PańskiAnioł Pański.

Tekst łaciński

Lektura tekstu Lc 1, 26‑38

Ex Evangelii secundum Lucam libro I:

(26)In mense autem sexto missus est angelus Gabriel a Deo in civitatem Galilaeae, cui nomen Nazareth, (27)ad virginem desponsatam viro, cui nomen erat Ioseph de domo David, et nomen virginis Maria.
(28)Et ingressus angelus ad eam dixit:

– Ave, gratia plena, Dominus tecum, benedicta tu in mulieribus.
(29)Quae cum vidisset, turbata est in sermone eius et cogitabat qualis esset ista salutatio.
(30)Et ait angelus ei:

– Ne timeas, Maria; invenisti enim gratiam apud Deum. (31)Ecce concipies in utero et paries filium et vocabis nomen eius Iesum. (32)Hic erit magnus et Filius Altissimi vocabitur et dabit illi Dominus Deus sedem David patris eius (33)et regnabit in domo Iacob in aeternum et regni eius non erit finis.
(34)Dixit autem Maria ad angelum:

– Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco?
(35)Et respondens angelus dixit ei:

– Spiritus Sanctus superveniet in te et virtus Altissimi obumbrabit tibi: ideoque et quod nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei. [...]
(38)Dixit autem Maria:
– Ecce ancilla Domini; fiat mihi secundum verbum tuum.
Et discessit ab illa angelus.

Źródło: Ewangelia św. Łukasza

RF7Fc4nPqdEPR1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Donatello pt. „Zwiastowanie”. Na ilustracji przedstawiono wizerunek anioła oraz Matki Boskiej. Płaskorzeźba przedstawia klęczącego anioła przed Maryją. Kobieta została przedstawiona jako młoda dziewczyna w długich szatach. Płaskorzeźba jest w kolorze szarym ze złotymi zdobieniami. Po obu stronach postaci widoczne są wysokie kolumny. Dodatkowo umieszczono następujące informacje: 1.

Scena zwiastowania jest jednym z najczęstszych tematów w sztuce europejskiej. Szczególną popularnością cieszyła się wśród artystów epoki renesansu.

, 2.

Jednym z najwcześniejszych przedstawicieli tego okresu był Donatello, włoski rzeźbiarz pochodzący z Florencji. To właśnie tam, w bazylice Świętego Krzyża, znajduje się przedstawione tu dzieło.

, 3.

Płaskorzeźba wyróżnia się znacznie spośród innych przestawień sceny zwiastowania pochodzących z tego okresu. Warto zwrócić uwagę na realizm sceny, ukazanie jej psychologii i wewnętrznej dynamiki: Maryja jest przedstawiona jako zwyczajna, młoda dziewczyna; jeszcze przed momentem czytała książkę, którą trzyma w dłoni.

, 4.

Na jej twarzy maluje się wyraźne zaskoczenie, ale zarazem ogrom wdzięku i głęboki szacunek do niezwykłego rozmówcy. Również postać anioła ma cechy ludzkie i naturalne, co jest widoczne w jego mimice i gestykulacji. Luźno udrapowane fałdy szat, które swobodnie układają się na ciele, są nawiązaniem do klasycznego stylu rzeźby starożytnej i zapowiedzią jego wielkiego powrotu.

Donatello, „Zwiastowanie”, 1433-1435, Kościół Santa Croce we Florencji (Włochy), santacroceinflorence.files.wordpress.com, CC BY 3.0

Zadania domowe

Polecenie 1

Przypatrz się uważnie wizerunkom Maryi i anioła wykonanym przez rzeźbiarza Donatella. Przypomnij sobie przeczytany podczas lekcji tekst biblijny. Odpowiedz na pytanie: jakie uczucia towarzyszą bohaterom tej sceny? Jak sądzisz, co wywołuje u nich takie reakcje?

RzDdVkJO8PdJo1
Donatello, „Zwiastowanie”, 1433-1435, Kościół Santa Croce we Florencji (Włochy), santacroceinflorence.files.wordpress.com, CC BY 3.0
R7WM1MtDh7jfh
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Inna wersja zadania

Na podstawie przeczytanego podczas lekcji tekstu biblijnego odpowiedz na pytanie: Jakie uczucia towarzyszą bohaterom sceny Zwiastowania? Jak sądzisz, co wywołuje u nich takie reakcje?

RtHIddxdVh2r8
Ćwiczenie 1
W której epoce scena „Zwiastowania” cieszyła się największą popularnością wśród artystów? Możliwe odpowiedzi: 1. Barok, 2. Renesans, 3. Średniowiecze

Galerie

Bazylika Zwiastowania w Nazarecie

Modlitwa Anioł Pański- wersja polska

V. Anioł Pański zwiastował Pannie Maryi.

R. I poczęła z Ducha Świętego.

Zdrowaś Maryjo...

V. Oto ja Służebnica Pańska.
R. Niech mi się stanie według słowa Twego.

Zdrowaś Maryjo...

V.A Słowo Ciałem się stało.
R.I zamieszkało między nami.

Zdrowaś Maryjo...

V. Módl się za nami święta Boża Rodzicielko,
R. abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.

Módlmy się: Łaskę Twoją prosimy Cię, Panie, racz wlać w serca nasze, abyśmy którzy za zwiastowaniem anielskim Wcielenie Chrystusa, Syna Twego poznali, przez Mękę Jego i Krzyż do chwały zmartwychwstania byli doprowadzeni. Przez Chrystusa Pana naszego.
Amen.

Modlitwa Anioł Pański - wersja łacińska

V. Angelus Domini nuntiavit Mariæ.

R. Et concepit de Spiritu Sancto.

Ave Maria...

V. Ecce Ancilla Domini.
R. Fiat mihi secundum Verbum tuum.

Ave Maria...

V. Et Verbum caro factum est.
R. Et habitavit in nobis.

Ave Maria...

V. Ora pro nobis, Sancta Dei Genetrix.
R. Ut digni efficiamur promissionibus Christi.

Oremus: Gratiam tuam quæsumus, Domine, mentibus nostris infunde; ut qui, angelo nuntiante, Christi Filii tui Incarnationem cognovimus,per passionem eius et crucem, ad resurrectionis gloriam perducamur. Per eumdem Christum Dominum nostrum.
Amen.

Film poświęcony Campana sonat

RY20VCyyVgfgk
Film pod tytułem „Campana sonat”. Film przedstawia widok na kościół. Kamera wjeżdża do środka, gdzie na ołtarzu stoi stelaż z pustą kartką, na które pojawiają się następujące informacje: 1. Zwyczaj odmawiania modlitwy Anioł Pański istniał już w XIII wieku. Wezwaniem do tej modlitwy było bicie kościelnych dzwonów, które rozlegało się trzy razy dziennie: rano, w południe i wieczorem. Dźwięk dzwonów o godzinie 12:00, który i dziś można usłyszeć w wielu miejscach, jest wezwaniem do chwilowego zaprzestania pracy i zagłębienia się w rozważanie sceny zwiastowania, będącej jedną z najważniejszych prawd wiary chrześcijańskiej. 2. Nawiązaniem tego zwyczaju jest m.in. wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera pt. „Na Anioł Pański”. Refren tego utworu za pomocą środków stylistycznych naśladuje rytmiczne uderzenia dzwonów.: 3. „Na Anioł Pański biją dzwony, Niech będzie Maria pozdrowiona, Niech będzie Chrystus pozdrowiony. Na Anioł Pański biją dzwony, W niebiosach kędyś głos ich kona.”
Ćwiczenie 2

Na podstawie widocznych słów przypomnij sobie tekst biblijny i odtwórz cały napis zdobiący fasadę Bazyliki Zwiastowania.

R80hL4d0Tadgl
R1Vqhvsrbj6n2
Tu uzupełnij DOMINI NUNTIAV Tu uzupełnij
Inna wersja zadania

W jakim mieście znajduje się Bazylika Zwiastowania?

Rnsjl4qJp2LOv
Ćwiczenie 3
Wezwania modlitwy „Angelus Domini” oparte są o tekst biblijny. Przeczytaj je uważnie i ułóż we właściwej kolejności: Elementy do uszeregowania: 1. Angelus Domini nuntiavit Mariæ. 2. Et Verbum caro factum est. 3. Fiat mihi secundum verbum tuum. 4. Ecce ancilla Domini. 5. Et concepit de Spiritu Sancto. 6. Et habitavit in nobis.
m30360b6ba20e647d_0000000000004

Zwiastowanie Maryi

Ilustracje przedstawiające zwiastowanie Maryi.

RyRYcBhHSDZsn
Fra Angelico, „Zwiastowanie”, ok. 1450 r., Muzeum San Marco, Florencja, apostlesonline.org, CC BY 3.0
Rg0LKtnMsttss
Ćwiczenie 4
Przetłumacz zdania: Angelus Gabriel missus a Deo. Maria Virgo sponsa Iosephi.
RqZjcuoSKd9uR
Leonardo da Vinci, „Zwiastowanie”, ok. 1472-1475 r., Galeria Ufizzi, Florencja, wikimedia.org, domena publiczna
R1IBzzeuoaVF21
Ćwiczenie 5
Przetłumacz następujące zdania: Ecce ego, ancilla Domini. Ave, gratia plena!
RGsMveZDG7Os7
El Greco, „Zwiastowanie”, ok. 1595-1600 r., Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie, wikimedia.org, domena publiczna
RNEzIslDYYdEJ
Ćwiczenie 6
Przetłumacz następujące zdania: Ecce concipies in utero
et paries filium. Quomodo fiet istud?
R1eB2z6x3jiY4
Henry Ossawa Tanner, „Zwiastowanie”, 1898 r., Muzeum Sztuk Pięknych w Filadelfii, wikimedia.org, domena publiczna
RsYqn9f5wsVJu
Ćwiczenie 7
Przetłumacz następujące zdania: Fiat mihi secundum
verbum tuum. Spiritus Sanctus
superveniet in te.

Słowniki

Słownik pojęć

Anioł
Anioł

(łac. angelus, gr. angelos) dosł. „posłaniec” postać często występująca w Starym i Nowym Testamencie: istota duchowa, której zadaniem jest pomoc człowiekowi i przekazywanie mu wiadomości od Boga.

Anioł Pański
Anioł Pański

łac. Angelus Domini) tytuł katolickiej modlitwy, której historia sięga XIII wieku. Jest ona odmawiana najczęściej w południe (niekiedy również rano i wieczorem) i ma formę responsorium, którego treść zaczerpnięta jest z rozmowy Maryi i anioła w momencie Zwiastowania.

Responsorium
Responsorium

od łac. responsum, „odpowiedź”) forma modlitwy stosowana w liturgii katolickiej, polegająca na naprzemiennych wezwaniach kantora (prowadzącego) i krótkich odpowiedziach pozostałych uczestników.

Słownik łacińsko‑polski

RaH55BTvUGgg4m30360b6ba20e647d_00000000000101
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
m30360b6ba20e647d_0000000000010
m30360b6ba20e647d_0000000000265

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

ks. Dr A. Jougan, Słownik kościelny łacińsko polski, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2013

Józef Korpanty, Mały słownik łacińsko‑polski, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2012

S. M. Miller, R. V. Huber, Historia Biblii; Dzieje powstania i odczytywania Pisma Świętego, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa 2005

Nowa Encyklopedia Powszechna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1995.

Internetowy słownik języka polskiego PWN