Biblioteki, księgozbiory w starożytnej Grecji i Rzymie
Ważne daty
387 p.n.e. – powstanie akademii Platońskiej
28 p.n.e. – Oktawian August zakłada w portyku świątyni Apollina na Palatynie bibliotekę
117‑138 n.e. – powstanie biblioteki Hadriana
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
6. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnej Grecji i Rzymie:
3) życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom; rodzina; dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie);
13. potrafi scharakteryzować i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu życia publicznego i prywatnego w starożytnej Grecji i Rzymie:
2) życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom; rodzina; dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie);
charakteryzować kulturę starożytnego Rzymu;
omawiać poznane zasady funkcjonowania starożytnych bibliotek;
omawiać system zapisu dzieła na papirusowych zwojach.
Biblioteka w starożytności
Biblioteka w starożytności nie dawała czytelnikowi aż takiego komfortu w korzystaniu z dzieł wybitnych twórców jak dziś, ale pamiętać należy, że w czasach papirusówpapirusów warunki kopiowania i rozpowszechniania oraz przechowywania tekstów były zupełnie inne niż dzisiaj. Odmienne były też zasady działania bibliotek, które wywodziły się z prywatnych księgozbiorów, powstawały poprzez fundację bogatego patrona lub naturalnie tworzyły się przy ośrodkach naukowych i szkołach.
Oktawiusz zainspirował do tworzenia publicznych bibliotek władców w przyszłości. Tyberiusz założył bibliotekę przy świątyni Augusta, Trajan stworzył piękny gmach biblioteczny na Forum Trajana – była to Bibliotheca Ulpia, twórcą biblioteki był również Hadrian. W czasach Konstantyna Wielkiego Rzym dysponował aż 28 bibliotekami. Powstawanie bibliotek w dużej mierze zależało od woli fundatora, który przeznaczał fundusze na budowę biblioteki oraz jej odpowiednie wyposażenie.
Zadania
Starożytni władcy Grecji, którzy zaczęli gromadzić księgozbiory i dali początek instytucji biblioteki publicznej, to:
- cezarowie
- tyrani
- hoplici
Przy świątyni Apollina powstała:
- Bibliotheca Octaviana
- Bibliotheca Ulpia
- Bibliotheca Palatina
Połącz w pary imiona oraz dokonania:
założył bibliotekę w portyku świątyni Apollina, zgromadził w Atenach imponujący księgozbiór, założył w Rzymie pierwszą bibliotekę publiczną, ufundował gmach biblioteczny dla szkoły medycznej na wyspie Kos
| Gajusz Stertiniusz Ksenofont | |
| Pizystrat | |
| Gajusz Azyniusz Polio | |
| Oktawian August |
Twórcą słynnej Akademii nie był:
- Platon
- Arystoteles
- August
Połącz w pary terminy i wyjaśnienia.
puszka, pudełko, w którym przechowywano zwoje papirusowe, koniec zwoju książkowego, drążek, do którego przymocowywano papirus, kodeks, forma książki z pociętymi kartami, tytuł książki
| umbicillus | |
| titulus | |
| scrinium | |
| codicillus |
Strona papirusu, którą zapisywano i która po jego zwinięciu znajdowała się wewnątrz zwoju to:
- recto
- verso
- index
Dopasuj podpisy do obrazów:
Oktawian August, twórca dwóch punblicznych bibliotek, Biblioteka Aleksandryjska, rycina współczesna, Biblioteka Celsusa w Efezie, Platon, twórca Akademii
Słowniki
Słownik pojęć
stronica karty, manuskryptu, którą czyta się najpierw, stronica w książce oznaczona numerem nieparzystym .
odwrotna strona karty, manuskryptu, którą czyta się po stronicy zwanej recto, stronica w książce oznaczona numerem parzystym.
używany w starożytności materiał pisarski otrzymywany z rdzenia cibory papierowej, sklejany w długie pasy, przechowywany w zwojach.
w znaczeniu introligatorskim tom, bez względu na to, czy zawiera część, całość dzieła lub kilka dzieł (albo tomów w znaczeniu wydawniczym).
księga rękopiśmienna, zazwyczaj pergaminowa, zdobiona ilustracjami .
żyjący w VI w. p.n.e. tyran wyspy Samos, dzięki któremu rozwinęłą się ona gospodarczo i militarnie. Ginie z ręki Persów.
żyjący w VI w. p.n.e. tyran Aten. Uznawany za dobrego władcę, za którego miasto funkcjonowało w dobrobycie.
ur. 13 VII 100 p.n.e., zm. 15 III 44 r. p.n.e., Rzym, wódz i polityk rzymski.
Słownik łacińsko‑polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaj, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2006.
Słownik łacińsko‑polski. opr. K. Kumaniecki, Warszawa 1997.
J‑N. Robert, Rzym. Przewodnik po cywilizacji, Warszawa 2007.
W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 2014.
K. Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1988.