I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
I.1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
I.2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
I.6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
III.1) zna dziedzictwo kulturowe najbliższego otoczenia, wymienia zabytki i dzieła architektury (historycznej i współczesnej);
III.4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;
III.5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
III.7) wykazuje się znajomością najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki w Polsce i na świecie;
III.8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.
Nauczysz się
wskazywać rodzaj sceny (portret, autoportret, scena historyczna, mitologiczna);
rozpoznwać malarstwo klasycystyczne i wyróżniać jego cechy;
wskazywać twórców i istotne dzieła z okresu klasycyzmu;
wyjaśniać pojęcie styl.
Od starożytności po klasycyzm
Jeszcze zanim powstała fotografia, ludzie pragnęli utrwalać swój wygląd w postaci obrazu. W starożytności wizerunki te wykuwano z kamienia w postaci popiersia, posągu lub pomnika w formie obelisku. Istniały również inne formy (np. malowidła ścienne), jednak niewiele z nich się zachowało. Kamienne rzeźby przedstawiały władców, a jeszcze częściej mitologicznych bogów, czczonych w starożytnej Grecji i Rzymie. Epoka antyku przeminęła wraz z V wiekiem. Z jej wzorów, ok. tysiąc lat później, bardzo chętnie korzystali twórcy renesansu, a po upływie kolejnych trzech stuleci – klasycyzmu. Jeszcze na początku XIX wieku tylko władcy tacy jak królowie i bogaci książęta mogli zatrudnić malarzy, którzy przez wiele dni malowali dla nich portretyPortretportrety i inne obrazy. Dzięki temu więcej wiemy o ich wyglądzie i o tym, co chcieli w nim podkreślić. Z ich dzieł możemy także wyczytać, co interesowało malarza i jemu współczesnych, czyli jaki stylStylstyl obowiązywał. W czasie, gdy królem Polski był Stanisław August Poniatowski, artyści wzorowali się na starożytnej harmonii, umiarze i szlachetnych proporcjach. Ten styl nazwano klasycyzmem. Włoski malarz Marcello Bacciarelli (czyt. marczello Bacciarelli) wykonywał dla polskiego króla liczne portrety i inne dzieła, pomógł założyć Malarnię Królewską.
RFOEhEf7qpXGI
RT2IeWVnDaUpV
RqN5KVH61TMCl
RHwX77NzKOuyZ
R1AmnCNcQnSN8
RmdAyMBCornGQ1
classicmobile
Ćwiczenie 1
RJrQX7mMwVrhF1
Odpowiedz na pytanie. Jaka jest różnica między stylem a epoką?
Odpowiedz na pytanie. Jaka jest różnica między stylem a epoką?
Pojęcia „styl” i „epoka” mają wiele znaczeń. Zapoznaj się z definicjami i przeciągając, przyporządkuj je do nazwy STYL lub EPOKA. Które znaczenia były Ci już znane? Zwróć szczególną uwagę na określenia związane ze sztuką.
Własny sposób ubierania się, zachowania, Np. średniowiecze, Np. romański, gotycki, klasycystyczny, Np. brązu, kamienia łupanego, Sposób uprawiania sportu, np. pływania, Część okresu geologicznego w dziejach Ziemi (np. ... „lodowcowa”)., Może zawierać w sobie jeden lub więcej stylów, Sposób wypowiedzi, języka, W sztuce – cechy charakterystyczne dla danego okresu czasu, Jeden z etapów w dziejach
Epoka
Styl
Źródło: Zofia Neumann.
static
Ćwiczenie 1
Pojęcia „styl” i „epoka” mają wiele znaczeń. Zapoznaj się z definicjami i przeciągając, przyporządkuj je do nazwy STYL lub EPOKA. Które znaczenia były Ci już znane? Zwróć szczególną uwagę na określenia związane ze sztuką.
Grupa 1 - Epoka Grupa 2 - Styl
A - Np. romański, gotycki, klasycystyczny B - Własny sposób ubierania się, zachowania C - W sztuce – cechy charakterystyczne dla danego okresu czasu D - Część okresu geologicznego w dziejach Ziemi (np. ... „lodowcowa”). E - Sposób uprawiania sportu, np. pływania F - Może zawierać w sobie jeden lub więcej stylów G - Np. średniowiecze H - Np. brązu, kamienia łupanego I - Sposób wypowiedzi, języka J - Jeden z etapów w dziejach
Grupa 1 : D,F,G,H,J
Grupa 2 : A,B,C,E,I
Zobacz także
Inna wersja zadania
RvHfvYzZDxRQum62497dacaad34ddb_00000000000061
Ćwiczenie 2
R7MAsldSMpU4om62497dacaad34ddb_00000000000071
classicmobile
Ćwiczenie 3
R15UVfYYpJZbq1
static
Ćwiczenie 3
Wybierz cechy charakterystyczne dla malarstwa klasycystycznego związane z kompozycją, kolorem i sposobem przedstawienia postaci.
A - Kompozycja centralna, postać w środku obrazu B - Silne kontrasty C - Barwa dominuje nad kształtem D - Kompozycja statyczna E - Idealizm przeważa nad realizmem, idealne proporcje postaci
A
D
E
m62497dacaad34ddb_0000000000006
m62497dacaad34ddb_0000000000006
Pojęcia „styl” i „epoka” mają wiele znaczeń. Zapoznaj się z definicjami i przeciągając, przyporządkuj je do nazwy STYL lub EPOKA. Które znaczenia były Ci już znane? Zwróć szczególną uwagę na określenia związane ze sztuką.
Pytania: Np. brązu, kamienia łupanego - ................ Sposób uprawiania sportu, np. pływania - ................ Część okresu geologicznego w dziejach Ziemi (np. ... „lodowcowa”). - ................ Może zawierać w sobie jeden lub więcej stylów - ................ Sposób wypowiedzi, języka - ................ Np. romański, gotycki, klasycystyczny - ................ Jeden z etapów w dziejach - ................ Np. średniowiecze - ................ W sztuce – cechy charakterystyczne dla danego okresu czasu - ................ Własny sposób ubierania się, zachowania - ................
Czy selfie ma styl? Wysłuchaj tekstu na temat klasycyzmu. Zwróć uwagę na muzykę w tle. Ona także powstała w tym stylu. W tej chwili towarzyszy nam „Marsz Turecki” Wolfganga Amadeusza Mozarta. Czy potrafisz wyobrazić sobie świat bez selfie? Warto wiedzieć, że to rodzaj autoportretu. Dostępny natychmiast dla każdego, kto ma w ręku telefon komórkowy. Jednak jeszcze kilkanaście lat temu nie było to możliwe bez aparatu fotograficznego i … lustra. Rosyjska księżna Anastazja w ten właśnie sposób wykonała swoje zdjęcie przeznaczone dla przyjaciela. Miała wówczas 13 lat i było to ponad 100 lat temu. Wtedy niewielu ludzi cieszyło się własnym aparatem fotograficznym. Kto chciał być uwieczniony na zdjęciu, musiał udać się do fotografa. Jeśli cofniesz się do początków XIX wieku, zauważysz, że i takiej możliwości nie było, ponieważ aparat fotograficzny wynaleziono nieco później. Wysłuchaj jeszcze kilka taktów „Marsza Tureckiego”. Okazuje się, że ludzie od dawna pragnęli utrwalać swój wygląd w postaci obrazu. W jaki sposób to robili? Jak myślisz? Masz rację! Farbami. Jednak w przeciwieństwie do zrobionego komórką selfie, tylko władcy tacy jak królowie i bogaci książęta mogli zatrudnić malarzy, którzy przez wiele dni malowali im portrety. Z tych dzieł dziś możesz się dowiedzieć, jak panujący monarchowie wyglądali, jakie mieli uczesania i stroje, jak ubierały się ich żony i dzieci. Ponadto z portretów i innych obrazów klasycystycznych masz sposobność poznać, co i jak lubili malować artyści w tym czasie. Do III‑go i ostatniego rozbioru Polski w 1795 r. przez 31 lat panował Stanisław August Poniatowski. Król ten był wielkim miłośnikiem sztuki, literatury i zwolennikiem reform. Był mecenasem (dziś powiedzielibyśmy „sponsorem”) twórców i badaczy. Zgromadził ponad 2 tysiące obrazów wielu znanych malarzy. Kolekcją tą opiekował się włoski malarz nazwiskiem Bacciarelli. On też wykonał portrety króla i jego rodziny. Podczas panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i jeszcze ponad 30 lat w Europie rozwijały się idee oświecenia, według których to rozum jest źródłem wszelkiej wiedzy o świecie. W sztukach plastycznych i muzyce ten okres nazywany jest klasycyzmem. W tym czasie malarze, rzeźbiarze i architekci chętnie inspirowali się sztuką antyczną. Postacie na portretach umieszczano w środku obrazu, co nazywa się kompozycją centralną. Linie tworzące rysunek obrazu były przeważnie równoległe do poziomu lub pionu. Dzięki temu masz wrażenie spokojnego czyli statycznego układu. Na obrazach klasycystycznych nie widać wyraźnych kontrastów, a kształt czyli rysunek, jest ważniejszy od koloru. Tak, jak w starożytnych rzeźbach postacie mają idealne proporcje, a na twarzy nie rysują się uczucia. I podobnie, jak w antycznych posągach pojawia się tematyka mitologiczna, teraz wzbogacona o tematy historyczne i wzniosłe. W Polsce okres klasycyzmu nazywany był stylem stanisławowskim. Czy potrafisz wyobrazić sobie króla robiącego selfie? Wysłuchaj jeszcze kilka taktów III‑ej symfonii Es‑dur op. 55 „Eroica” Ludwiga van Beethovena.
Malarze klasycyzmu i kultura antyczna
Twórcy końca XVIII i początków XIX wieku uznawali wzorce plastyczne i architektoniczne, wypracowane przez starożytnych Rzymian i Greków, za idealne. Antyczne rzeźby, budowle i mityczne metafory (przenośnie) bardzo ich inspirowały. Na obrazach pojawiały się elementy architektoniczne, np. fragment kolumny lub cały budynek w tle, który przypomina grecką świątynię. Kojarzy się z Partenonem, świątynią Ateny – bogini mądrości i sztuki.
Francuski malarz Jacques‑Louis David [czytaj: żak lui dawid] będąc nadwornym malarzem Napoleona stworzył kilka wersji obrazu Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda. Malując kolejne dzieła, różniące się głównie kolorystyką, chciał osiągnąć ideał piękna. Piękna, do którego dążyli jego starożytni poprzednicy. W portrecie władcy artysta ukrył przesłanie, dlatego odstąpił od typowego w klasycyzmie statycznego ujęcia na rzecz dynamicznego (dającego wrażenie ruchu). Umieszczając Napoleona na koniu stającym dęba, odwołał się do starożytnego symbolu władzy.
RbGX0Y44n8Kqg1
RlerKLszRVlQQ1
R1cnP1Vt8ucA11
classicmobile
Ćwiczenie 4
RldNX2AWjMcy11
static
Ćwiczenie 4
Wybierz cechy malarstwa klasycystycznego, wskazujące na inspirację sztuką antyczną.
A - Antyczny element architektoniczny na obrazie, np. kolumna B - Odwołania do scen mitologicznych C - Sceny historyczne D - Kompozycja dynamiczna E - Odwołania do starożytnych symboli i przenośni
A
B
E
Sceny historyczne, mityczne i wzniosłe
Tematyka historyczna i mitologiczna służyła czasem celom umoralniającym i propagandowym. Jacques‑Louis David stworzył dzieło Przysięga Horacjuszy. Przywołał w nim Rzymską legendę o braciach Horacjuszach, którzy zginęli, broniąc Rzymu. W ten sposób nawoływał do patriotyzmu i wsparcia Wielkiej Rewolucji Francuskiej.
Ten sam autor namalował obraz inspirowany wydarzeniem historycznym, jakim była śmierć Sokratesa. Prawdopodobnie chciał pokazać, że człowiek wierny swoim ideałom jest gotów oddać za nie życie. Okoliczności śmierci Sokratesa nie są do końca jasne, jednak wiadomo, że wybrał dobrowolne wypicie śmiertelnej trucizny, zamiast przyznać się do stawianych mu zarzutów.
Uczniem Jacques’a‑Louisa Davida był Jean‑Auguste‑Dominique Ingres [czytaj: żą ogust domink ęgr]. Podobnie, jak jego mistrz był zafascynowany antykiem i dążył do perfekcji w każdym szczególe. Na obrazie Apoteoza Homera umieścił wiele przemyślanych symboli i postaci związanych z mitologią, jak n.p. Iliada i Odyseja. Te dwie kobiety siedzące u jego stóp symbolizują najbardziej znane utwory Homera, człowieka, którego życie również owiane jest tajemnicą i legendami.
R10vhPsbTA3Rf1
classicmobile
Ćwiczenie 5
RtGAvgTvNnAsZ1
static
Ćwiczenie 5
Sceny wzniosłe, historyczne i mitologiczne służyły malarzom do:
A - Przekazywania faktów z historii. B - Zapewnieniu środków do życia. C - Rozbudzaniu uczuć patriotycznych i szerzeniu umoralniających treści.
C
Apoteoza czyli otaczanie kogoś czcią
W renesansie artyści umiejętnie łączyli sceny mitologiczneMitologiczna scenasceny mitologiczne z biblijnymi. Jednak w klasycyzmie brakowało miejsca dla tematyki chrześcijańskiej, a bogowie starożytni byli potrzebni malarzom głównie do podkreślenia potęgi człowieka. Wyrażali to w postaci hołdu oddawanego władcy, który zdobywał świat i serca poddanych dzięki swoim zdolnościom i przywódczym umiejętnościom, a nie łaskawości bogów. Miało to związek z wyzwoleniem rozumu – tylko to się liczy, co może wytłumaczyć ludzki umysł.
Na obrazie Apoteoza Homera Jean‑Auguste‑Dominique Ingres przedstawił scenę złożenia hołdu Homerowi. Homer był tak znanym i wielbionym poetą‑pieśniarzem wędrownym, że w starożytnej Grecji stawiano mu pomniki i świątynie w miejscach, gdzie czczono bogów. Ingres umieścił na obrazie nie tylko symbole mityczne i wielkich ludzi Grecji oraz Rzymu. Na pierwszym planie widzimy osoby współczesne artyście. Jest wśród nich Wolfgang Amadeus Mozart , jeden z najwybitniejszych kompozytorów okresu klasycyzmu.
Zamożni władcy zapewniali malarzom klasycyzmu dostatnie życie. Pomagali rozwijać talenty. Warto jednak zauważyć, że nie to było dla twórców najważniejsze. Oni pragnęli w swych dziełach wyrazić potęgę władcy, jego mądrość i wyjątkową rolę. Można odnieść wrażenie, że malarze klasycystyczni czcili panujących w taki sposób, jak starożytni swych bogów.
R18IgwMq0dITu1
RlerKLszRVlQQ1
RGWYoqc3UtEmq1
Podsumowanie
W klasycyzmie nastąpił zwrot ku antycznemu umiarowi i harmonii. Uznano, że tylko umysł potrafi wyjaśnić świat. Malarze‑portreciści, a wśród nich Marcello Bacciarelli, Jacques‑Louis David, Jean‑Auguste‑Dominique Ingres, tworzyli dzieła o wzniosłej tematyce i idealnych proporcjach. Na obrazie dominuje statyka, brak wyrazistych kontrastów. Kształt jest ważniejszy od koloru. Twórcy często podejmują tematy mitologiczne, historyczne, czasem umoralniające i propagandowe.
Znasz już kilku przedstawicieli malarstwa klasycystycznego. Połącz dzieła z nazwiskami.
Rp4D5nssgCwAR1
1 - Portret Stanisława Augusta z klepsydrą; Marcello Bacciarelli 2 - Napoleon I na tronie cesarskim; Jean‑Auguste‑Dominique Ingres 3 - Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku; Jacques‑Louis David
B‑1,C‑2,A‑3
Zobacz także
Inna wersja zadania
RQUFhE8b6wUbCm62497dacaad34ddb_00000000000091
Ćwiczenie 9
classicmobile
Ćwiczenie 10
RI3kWk0QtE9mK1
static
Ćwiczenie 10
Co oznacza pojęcie „styl”?
A - Podporządkowanie się innemu twórcy. B - Cechy charakterystyczne dla danego okresu w sztuce, kulturze, literaturze. C - Etap w dziejach.
B
Polecenie 1
Wykonaj kilka selfie telefonem komórkowym i spróbuj odpowiedzieć na pytanie z materiału audio: Czy Twoje selfie’s mają styl? Jeśli tak, jakie cechy się powtarzają, sprawiając, że mają indywidualny charakter? Jeśli nie, napisz, jakie cechy mogłyby je wyróżniać?
Odpowiedzi: A - Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku; Jacques‑Louis David B - Portret Stanisława Augusta z klepsydrą; Marcello Bacciarelli C - Napoleon I na tronie cesarskim; Jean‑Auguste‑Dominique Ingres
Rozwiązanie: 1‑A 2‑C 3‑B
m62497dacaad34ddb_0000000000201
Słownik pojęć
Autoportret
Autoportret
portret własny wykonany przez autora dzieła.
Historyczna scena
Historyczna scena
główny temat dzieła dotyczy wydarzenia z historii.
Mitologiczna scena
Mitologiczna scena
główny temat dzieła dotyczy mitów czyli opowieści o bogach, w których wierzono w starożytności.
Portret
Portret
plastyczne ukazanie (np. na obrazie, rysunku itp.) wyglądu jednej lub kilku osób; także fotografia twarzy.
Styl
Styl
w sztuce – cechy charakterystyczne dla danego okresu czasu. W przeciwieństwie do epoki, style powracają i bywają modyfikowane.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
sjp.pwn.pl
m62497dacaad34ddb_0000000000218
Galeria dzieł sztuki
RmNt9YftbowaP1
RmdAyMBCornGQ1
RbGX0Y44n8Kqg1
R10vhPsbTA3Rf1
R18IgwMq0dITu1
RlerKLszRVlQQ1
RGWYoqc3UtEmq1
m62497dacaad34ddb_0000000000222
Bibliografia
Ilaria Ciseri, Romantyzm: 1780‑1860 narodziny nowej wrażliwości, Arkady, Warszawa 2010
Pierre Cabanne, Sztuka baroku i klasycyzmu, Hański Publishing Services, Warszawa 2007.
Silvestra Bietoletti, Klasycyzm i romantyzm 1770‑1840, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.