Budowa materii
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Budowa materii”
Chemia, III etap edukacyjny
Temat: Budowa materii.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (1.3) [uczeń] obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania; planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | potrafi wykonać proste doświadczenie potwierdzające ziarnistą budowę materii; |
definiuje pojęcia: dyfuzja, rozpuszczanie, mieszanie, krystalizacja; | |
potrafi powiązać zjawisko dyfuzji z wewnętrzną budową materii; | |
wymienia zjawiska fizyczne, które są dowodami na istnienie drobin, z których zbudowana jest materia; | |
podaje przykłady z życia codziennego występowania procesów: dyfuzji, mieszania, rozpuszczania, krystalizacji. |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją; |
obserwuje badane substancje; | |
zapisuje i wyciąga wnioski z przeprowadzanych doświadczeń; | |
znajduje zastosowanie poznanych procesów chemicznych w życiu codziennym. |
Kompetencje kluczowe
kompetencje naukowe
porozumiewanie się w języku ojczystym
umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
Wstęp:
Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu zajęć. W kilku zdaniach tłumaczy, że wszystko, co nas otacza, co posiada masę i czego można dotknąć jest nazywane materią. Materia zaś zbudowana jest z małych niewidocznych gołym okiem ziarenek (drobin) – cząsteczek i atomów.
Nauczyciel pokazuje kilka zdjęć na tablicy interaktywnej.
Przebieg zajęć:
Uczniowie wykonują doświadczenie potwierdzając ziarnistą budowę materii. Wraz z pomocą nauczyciela formułują wnioski.
Nauczyciel wprowadza pojęcia: dyfuzji, mieszania, rozpuszczania oraz sprawdza wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji dotyczące zmian stanów skupienia.
Wyświetla film animowany „Dyfuzja”.
Uczniowie wykorzystując różne materiały (encyklopedia, podręcznik, Internet) podają przykłady zjawiska dyfuzji, mieszania i rozpuszczania z życia codziennego
Nauczyciel w kilku zdaniach wyjaśnia proces krystalizacji, może posługiwać się prezentacją multimedialna pt. „Krystalizacja”
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:
Materia zbudowana jest z niewidocznych gołym okiem drobin (cząsteczek, atomów).
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:
Celem obserwacji jest potwierdzenie ziarnistej budowy materii.
3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):
Obserwacja jest prowadzona podczas zajęć w klasie.
Nauczyciel przygotowuje zlewki, bagietkę, wrzącą wodę, torebkę herbaty, denaturat, cukier
Doświadczenia:
Do szklanki z wrzącą wodą, włóż torebkę herbaty. Poczekaj chwilę i uważnie obserwuj zachodzące zmiany.
Obserwacje: Po chwili widać w zlewce brązowe smugi.
Herbata zabarwiła wodę na kolor brązowy.
Wnioski: W zlewce zaszło zjawisko dyfuzji, czyli samorzutnego mieszania się jednej substancji do drugiej, spowodowane bezwładnym ruchem cząsteczek.
Do zlewki wlej 20 cmIndeks górny 33 wody, następnie 20cmIndeks górny 33 denaturatu. Zmieszaj obie substancje.
Obserwacje: Ciecze mieszają się ze sobą. Objętość mieszaniny zmniejsza się.
Wnioski: Zachodzi zjawisko mieszania się. Powstaje mieszanina jednorodna.
Obserwacje: Zachodzi proces mieszania, polegający na połączeniu przynajmniej dwóch substancji i uzyskaniu mieszaniny o jednorodnej budowie.
Do zlewki z wodą wsyp łyżkę cukru. Zamieszaj bagietką.
Obserwacje: Cukier rozpuszcza się w wodzie.
Wnioski: Obserwowane jest rozpuszczanie, czyli proces polegający na zmieszaniu ciała stałego, cieczy lub gazu w innej cieczy lub gazie. W wyniku tego otrzymujemy mieszaninę jednorodną, której nie można rozdzielić metodami mechanicznymi. Nazywamy ją roztworem, a substancję, w której to zachodzi – rozpuszczalnikiem.
4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:
Nauczyciel wyznacza kilku uczniów, którzy zgodnie z opisem wykonują doświadczenie. Po każdym doświadczeniu uczniowie wspólnie formułują wnioski. Całość doświadczenia podsumowuje jeszcze raz nauczyciel.
5. Inne informacje:
Uczniowie zapisują wnioski z doświadczeń.
Podsumowanie:
Uczniowie argumentują, że materia zbudowana jest z drobin.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji. Zadaje i wyjaśnia pracę domową.
Zadanie domowe
Zaprojektuj inne doświadczenie, które potwierdzi ziarnistość materii.
Środki dydaktyczne
podręcznik, encyklopedia
komputery połączone z Internetem
sprzęt laboratoryjny (zlewki, bagietki) oraz wrząca woda, zimna woda, torebka herbaty, denaturat, cukier
zestaw zdjęć
Film animowany „Dyfuzja”
Prezentacja multimedialna „Krystalizacja”
Metody nauczania
pogadanka
rozmowa kierowana
praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem
zajęcia praktyczne (ćwiczenia laboratoryjne)
obserwacja
Formy pracy
praca indywidualna
zbiorowa
Zadanie dla chętnych
Wykonaj w domu doświadczenie z prezentacji multimedialnej „Krystalizacja”.
