Baner podzielono na trzy części. W każdej części inna osoba w słuchawkach na uszach. W pierwszej części na żółtym tle, kobieta, blondynka. W drugiej części na niebieskim tle ciemnoskóra kobieta. W trzeciej części na czerwonym tle, mężczyzna z długimi włosami i długą brodą. Tytuł lekcji: Co wiesz o muzyce? Powtórzenie wiadomości.
Baner podzielono na trzy części. W każdej części inna osoba w słuchawkach na uszach. W pierwszej części na żółtym tle, kobieta, blondynka. W drugiej części na niebieskim tle ciemnoskóra kobieta. W trzeciej części na czerwonym tle, mężczyzna z długimi włosami i długą brodą. Tytuł lekcji: Co wiesz o muzyce? Powtórzenie wiadomości.
Co wiesz o muzyce? Powtórzenie wiadomości.
Źródło: online-skills.
Ważne daty
wiek XIII – powstaje Bogurodzica
ok. 1535- ok. 1600 – lata życia Mikołaja Gomółki, twórcy Melodii na Psałterz Polski
1685‑1750 – lata życia Jana Sebastiana Bacha
1685‑1759 – lata życia Jerzego Fryderyka Haendela
1730 – Antonio Vivaldi wydaje Cztery Pory Roku
1756‑1791 – lata życia Wolfganga Amadeusza Mozarta, jednego z trzech Klasyków Wiedeńskich
1770‑1827 – lata życia Ludwiga van Beethovena, jednego z trzech Klasyków Wiedeńskich
1797 – powstaje Mazurek Dąbrowskiego
1810‑1849 – lata życia Fryderyka Chopina
1819‑1872 – lata życia Stanisława Moniuszki
1858 – Stanisław Moniuszko wystawia Halkę
1862‑1918 – lata życia Claude'a Debussy'ego
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RH50oSxovCjpZ
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności);
2) rozpoznaje ze słuchu:
a) brzmienie instrumentów muzycznych.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
1) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (pięciolinia, klucz, nuta, pauza, wartość rytmiczna, dźwięk, gama, akord, akompaniament) oraz zależności między nimi;
2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).
Nauczysz się
wymieniać najważniejsze informacje dotyczące epok w historii muzyki;
określać elementy dzieła muzycznego;
przedstawiać wiadomości dotyczące elementów dzieła muzycznego;
rozróżniać instrumenty muzyczne i zespoły wykonawcze;
przedstawiać zasady notacji muzycznej.
Musette
Powtórzenie elementów dzieła muzycznego na przykładzie utworu Musette Jana Sebastiana Bacha. Wysłuchaj utworu z partyturą, wymień i opisz elementy z których składa się utwór.
R1czAppoVt5Xf1
Zapis nutowy krótkiego utworu Jana Sebastiana Bacha pt Musette. Utwór przeznaczony na instrument klawiszowy. Prawa ręka gra melodię, lewa akompaniament lub wykonuje tę samą melodię co prawa ale oktawę niżej. W melodii zmienia się artykulacja np. pierwsze dwa takty mają być zagrane legato a następne dwa takty mają być zagrane staccato. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis Musette D-dur BWV 126, autorstwa Jana Sebastiana Bacha. Wykonawca: Muzyk z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu krótki, dość szybki, niezbyt trudny utwór wykonany na fortepianie. Pierwsza fraza powtarza się dwa razy za pierwszym razem zagrana jest forte, za drugim piano. Kiedy lewa ręka gra akompaniament gra ósemki wykonane staccato. Inne wartości w lewej ręce pojawiają się wtedy kiedy dubluje ona melodię. Melodia w prawej ręce oparta jest na kilku motywach rytmicznych są to między innymi: takt ćwierćnuta, cztery szesnastki lub takt dwie szesnastki ósemka, dwie ósemki. Zdarzają się też takty złożone z samych szesnastek lub z samych ósemek.
Zapis nutowy krótkiego utworu Jana Sebastiana Bacha pt Musette. Utwór przeznaczony na instrument klawiszowy. Prawa ręka gra melodię, lewa akompaniament lub wykonuje tę samą melodię co prawa ale oktawę niżej. W melodii zmienia się artykulacja np. pierwsze dwa takty mają być zagrane legato a następne dwa takty mają być zagrane staccato. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis Musette D-dur BWV 126, autorstwa Jana Sebastiana Bacha. Wykonawca: Muzyk z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu krótki, dość szybki, niezbyt trudny utwór wykonany na fortepianie. Pierwsza fraza powtarza się dwa razy za pierwszym razem zagrana jest forte, za drugim piano. Kiedy lewa ręka gra akompaniament gra ósemki wykonane staccato. Inne wartości w lewej ręce pojawiają się wtedy kiedy dubluje ona melodię. Melodia w prawej ręce oparta jest na kilku motywach rytmicznych są to między innymi: takt ćwierćnuta, cztery szesnastki lub takt dwie szesnastki ósemka, dwie ósemki. Zdarzają się też takty złożone z samych szesnastek lub z samych ósemek.
1
1. Musette w D-dur BWV 126, autorstwa Jana Sebastiana Bacha Wykonawca: Muzyk z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy {audio}
Jan Sebastian Bach, „Musette”, AMFN, CC BY 3.0
Elementami z których składa się utwór muzyczny są:
agogikaAgogikaagogika (element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości) tempo utworu kompozytor określił jako allegretto czyli dość żywo, określenie tempa, szybszego niż moderato, wolniejszego niż allegro
artykulacjaArtykulacjaartykulacja (sposób wydobywania dźwięku, na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato) artykulacja zastosowana w utworze to legato zapisane za pomocą łuku i staccato zapisane za pomocą kropek pod nutami
dynamikaDynamikadynamika (reguluje natężenie dźwięku, jego głośność) na przestrzeni utworu zapisana została dynamika forte (głośno), piano (cicho), crescendo (coraz głośniej), diminuendo/decrescendo (coraz ciszej)
harmonikaHarmonikaharmonika (porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze, harmonika nadaje muzyce określony charakter i nastrój) nastrój tej kompozycji możemy określić jako wesoły, pogodny, (tonacja D‑dur)
melodykaMelodykamelodyka (następstwo dźwięków mających różną wysokość) melodyka w tym utworze ma szeroki zakres obejmuje, dźwięki: a2, g2, gis2, fis2, e2, d2, dis2, cis2, h1, a1, gis1,g1, fis1, e1, d1, cis1,h, a, g, fis, e, d, cis, A, E, D
kolorystykaKolorystykakolorystyka (element muzyczny związany z barwą dźwięku, zależy ona od rodzaju głosu lub instrumentu) w kompozycji usłyszymy barwę dźwięku fortepianu
rytmikaRytmikarytmika (porządkuje materiał dźwiękowy w czasie) rytm utworu składa się dzięków i pauz, wartości rytmiczne w utworze to: ćwierćnuty, ósemki, szesnastki; metrum 2/4
RsapZ3uiJmtXL1
Ćwiczenie 1
Połącz definicję elementu muzycznego z jego nazwą. 1. element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 2. porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 3. element związany z barwą dźwięku Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 4. reguluje natężenie dźwięku, jego głośność Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 5. sposób wydobywanie dźwięku na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato) Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 6. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 7. następstwo dźwięków mających różną wysokość Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika.
Połącz definicję elementu muzycznego z jego nazwą. 1. element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 2. porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 3. element związany z barwą dźwięku Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 4. reguluje natężenie dźwięku, jego głośność Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 5. sposób wydobywanie dźwięku na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato) Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 6. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika. 7. następstwo dźwięków mających różną wysokość Możliwe odpowiedzi: melodyka, rytmika, agogika, kolorystyka, harmonika, artykulacja, dynamika.
Połącz nazwę elementu dzieła muzycznego z jego definicją.
sposób wydobywania dźwięku, na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato), element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości, porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze, element muzyki związany z barwą dźwięku, reguluje natężenie dźwięku, jego głośność, następstwo dźwięków mających różną wysokość, porządkuje materiał dźwiękowy w czasie
agogika
dynamika
artykulacja
kolorystyka
melodyka
rytmika
harmonika
Źródło: Dorota Ornoch.
Krótka historia muzyki
Przeczytaj informacje na temat poszczególnych epok w muzyce, przypomnij sobie charakterystyczne dla tej epoki: instrumenty, kompozytorów i formy muzyczne, posłuchaj utworu pochodzącego z tej epoki.
Muzyka średniowieczna
W tej epoce szczególnie szanowana była muzyka religijna. Były to przede wszystkim dzieła wokalne przeznaczone na chór a cappella. Powstał chorał gregoriańskiChorał gregoriańskichorał gregoriański – zbiór jednogłosowych śpiewów kościelnych. Twórcy nie dbali o upamiętnianie swych nazwisk, dlatego większość kompozycji jest anonimowa.
Instrumenty: harfa, lira, lutnia, fidel, flety, organy, trąby i rogi.
Posłuchaj: Bogurodzica – najstarszy średniowieczny zabytek muzyki polskiej.
R1NtVlp0Jn5qf
Obraz Józefa Brandta "Bogurodzica". Na obrazie rycerstwo na koniach, stoi w polu nad nim powiewają chorągwie. Pierwsze postaci widać wyraźnie pozostałe znajdują się we mgle. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Utwór: Bogurodzica, Wykonawca: Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu głosy męskie wykonują jednogłosowo, unisono, a cappella tekst w dawnym języku polskim. W melodii występują melizmaty - czyli wykonywanie wielu dźwięków na jednej sylabie. Melodia jest spokojna, modlitewna.
Obraz Józefa Brandta "Bogurodzica". Na obrazie rycerstwo na koniach, stoi w polu nad nim powiewają chorągwie. Pierwsze postaci widać wyraźnie pozostałe znajdują się we mgle. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Utwór: Bogurodzica, Wykonawca: Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu głosy męskie wykonują jednogłosowo, unisono, a cappella tekst w dawnym języku polskim. W melodii występują melizmaty - czyli wykonywanie wielu dźwięków na jednej sylabie. Melodia jest spokojna, modlitewna.
Józef Brandt „Bogurodzica” - wojska polsko-litewskie przed bitwą wspólnie śpiewają hymn, 1909, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja) Autor nieznany, „Bogurodzica”, 1407, AMFN, CC BY 3.0
Renesans
W tym okresie komponowano bardziej skomplikowane utwory polifonicznePolifoniapolifoniczne. Jednocześnie coraz więcej powstawało utworów świeckich przeznaczonych do śpiewania, słuchania, tańczenia i rozrywki. Kompozytorzy chętnie tworzyli utwory ilustracyjne.
Formy muzyczne: motetMotetmotet, madrygałMadrygałmadrygał, msza, chanson.
Kompozytorzy: Orlando di Lasso, Mikołaj Gomółka.
Posłuchaj: Mikołaja Gomółki, Nieście chwałę mocarze.
R10VkewTr3YmK
Na nagraniu psalm Nieście chwałę mocarze Mikołaja Gomółki z tekstem Jana Kochanowskiego w wykonaniu zespołu wokalnego, czterogłosowego. Kobiety i mężczyźni wykonują wesoły, rytmiczny, skoczny utwór w metrum cztery czwarte. Wszystkie cztery głosy śpiewają w tej samej rytmice i bez zbędnych komplikacji.
Na nagraniu psalm Nieście chwałę mocarze Mikołaja Gomółki z tekstem Jana Kochanowskiego w wykonaniu zespołu wokalnego, czterogłosowego. Kobiety i mężczyźni wykonują wesoły, rytmiczny, skoczny utwór w metrum cztery czwarte. Wszystkie cztery głosy śpiewają w tej samej rytmice i bez zbędnych komplikacji.
Mikołaj Gomółka, „Nieście chwałę mocarze”, AMFN, CC BY 3.0
Mikołaj Gomółka, „Nieście chwałę mocarze”, AMFN, CC BY 3.0
Na nagraniu psalm Nieście chwałę mocarze Mikołaja Gomółki z tekstem Jana Kochanowskiego w wykonaniu zespołu wokalnego, czterogłosowego. Kobiety i mężczyźni wykonują wesoły, rytmiczny, skoczny utwór w metrum cztery czwarte. Wszystkie cztery głosy śpiewają w tej samej rytmice i bez zbędnych komplikacji.
Barok
Cechami tej epoki był przepych, zamiłowanie do mocnych efektów i kontrastów. Kompozytorzy chętnie stosowali kontrasty dynamiczne. Bardzo rozpowszechniła się muzyka instrumentalna. W tym okresie powstał i zyskał popularność nowy rodzaj widowiska muzycznego – opera.
Formy muzyczne: suitaSuitasuita, sonataSonatasonata, koncertKoncertkoncert.
Kompozytorzy: Antonio Vivaldi, Jan Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel.
Posłuchaj: Antonio Vivaldi, Cztery Pory roku, Wiosna.
RPbPonLhYoVPX
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Antonio Vivaldiego . Mężczyzna ma perukę sięgającą do ramion. Białą nie zapiętą pod szyją koszulę. Na portrecie ma duże ciemne oczy, zgrabny nos i usta. W lewej dłoni trzyma skrzypce, w prawej gęsie pióro. Przed nim leży papier nutowy. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Koncert nr 1 E-dur (Wiosna) RV 269 cz. I Allegro z cyklu Cztery pory roku autorstwa Antonio Vivaldiego wykonawca: Natalia Walewska (skrzypce) i Cappella Gedanensis oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu radosny, pogodny utwór wykonywany przez skrzypka i orkiestrę smyczkową. Instrumenty tworzą sielankowy obrazek, słychać między innymi śpiew ptaków, szum strumienia.
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Antonio Vivaldiego . Mężczyzna ma perukę sięgającą do ramion. Białą nie zapiętą pod szyją koszulę. Na portrecie ma duże ciemne oczy, zgrabny nos i usta. W lewej dłoni trzyma skrzypce, w prawej gęsie pióro. Przed nim leży papier nutowy. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Koncert nr 1 E-dur (Wiosna) RV 269 cz. I Allegro z cyklu Cztery pory roku autorstwa Antonio Vivaldiego wykonawca: Natalia Walewska (skrzypce) i Cappella Gedanensis oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu radosny, pogodny utwór wykonywany przez skrzypka i orkiestrę smyczkową. Instrumenty tworzą sielankowy obrazek, słychać między innymi śpiew ptaków, szum strumienia.
Malarz nieznany, „portret Antonio Vivaldiego”, 1723, Międzynarodowe Muzeum i Biblioteka Muzyczna, Bolonia, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja) Antonio Vivaldi, „Wiosna”, z cyklu „Cztery pory roku”, online-skills, CC BY 3.0
Klasycyzm
To czas udoskonalenia wielu gatunków i form muzycznych. Zaniechano tworzenia skomplikowany polifonicznych utworów. Dzieła zbudowane były symetrycznie i dzieliły się na okresy.
Formy muzyczne: symfonieSymfoniasymfonie, rondoRondorondo, wariacje, allegro sonatoweAllegro sonatoweallegro sonatowe.
Kompozytorzy: Józef Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven.
Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jaka organizacja używa Ody do radości jako hymnu?
Odpowiedz na pytanie: Jaka organizacja używa Ody do radości jako hymnu?
Odpowiedz na pytanie: Jaka organizacja używa Ody do radości jako hymnu?
Posłuchaj poniższego fragmentu utworu. Określ co to za utwór (podaj jego polską nazwę). Wskaż organizację, która użyła tego fragmentu jako hymnu.
R121UYTWMr3v4
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Ludwiga van Beethovena”, autorstwa Josepha Karla Stielera. Na olejnym obrazie ukazany jest mężczyzna w ciemnym stroju z widocznym białym, kołnierzem koszuli oraz zawiązanym pod nim, czerwonym halsztukiem (chusta). Kompozytor ma siwe, falowane włosy, w lewej dłoni trzyma zeszyt nutowy. Prawa ręka, trzymająca ołówek, zawieszona jest nad stroną zeszytu. Twarz Beethovena wyraża skupienie, usta są zaciśnięte, oczy spoglądają w dal. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetli się napis: Fragment finału IX Symfonii, Ode an die Freude, autorstwa Ludwiga van Beethovena wykonawca: Berliner Philharmoniker, dyr. Herbert von Karajan oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu końcowa część IX Symfonii. Chór z ognistym akompaniamentem instrumentów głośno i dobitnie wykonuje Odę do radości. Chór śpiewa po niemiecku.
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Ludwiga van Beethovena”, autorstwa Josepha Karla Stielera. Na olejnym obrazie ukazany jest mężczyzna w ciemnym stroju z widocznym białym, kołnierzem koszuli oraz zawiązanym pod nim, czerwonym halsztukiem (chusta). Kompozytor ma siwe, falowane włosy, w lewej dłoni trzyma zeszyt nutowy. Prawa ręka, trzymająca ołówek, zawieszona jest nad stroną zeszytu. Twarz Beethovena wyraża skupienie, usta są zaciśnięte, oczy spoglądają w dal. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetli się napis: Fragment finału IX Symfonii, Ode an die Freude, autorstwa Ludwiga van Beethovena wykonawca: Berliner Philharmoniker, dyr. Herbert von Karajan oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu końcowa część IX Symfonii. Chór z ognistym akompaniamentem instrumentów głośno i dobitnie wykonuje Odę do radości. Chór śpiewa po niemiecku.
Karl Stieler, „portret Ludwiga van Beethovena”, 1820, Beethoven-Haus, Lipsk, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Ludwig van Beethoven, „Finał IX Symfonii”, online-skills, CC BY 3.0
R19AQEgdxUAOX
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Romantyzm
Kompozytorzy za najważniejsze w swoich dziełach uważali wyrażanie swych uczuć i emocji. Wiele dzieł nosiło tytuł określający treść literacką. Kompozytorzy chętnie wykorzystywali elementy muzyki ludowej. Obok opery i symfonii ogromne znaczenie zyskała pieśń i miniatura instrumentalna.
Kompozytorzy: Franciszek Schubert, Fryderyk Chopin, Giuseppe Verdi, Stanisław Moniuszko, Henryk Wieniawski, Piotr Czajkowski.
Posłuchaj: Fryderyk Chopin, Etiuda c‑moll op. 10 nr 12 Rewolucyjna.
RGvg0J4EUvb0j
Ilustracja przedstawia fotografię Fryderyka Chopina. Kompozytor siedzi, ręce ma skrzyżowane na udach. Patrzy na wprost. Ma dłuższe ciemne włosy zakrywające ucho. Niewielkie ciemne oczy, dość wyraźne brwi. Duży nos i średnie usta. Jest smutny bądź zamyślony. Ubrany jest w białą koszulę i jasny płaszcz. Pod szyją ma zawiązaną ciemną apaszkę. Fotografia jest czarno-biała. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Fryderyk Chopin Etiuda c-moll opus dziesiąte numer 12 wykonawca Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu bardzo dynamiczny utwór, dźwięki imitują wzburzenie i gniew. Etiuda przeznaczona jest wykonana na fortepianie.
Ilustracja przedstawia fotografię Fryderyka Chopina. Kompozytor siedzi, ręce ma skrzyżowane na udach. Patrzy na wprost. Ma dłuższe ciemne włosy zakrywające ucho. Niewielkie ciemne oczy, dość wyraźne brwi. Duży nos i średnie usta. Jest smutny bądź zamyślony. Ubrany jest w białą koszulę i jasny płaszcz. Pod szyją ma zawiązaną ciemną apaszkę. Fotografia jest czarno-biała. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Fryderyk Chopin Etiuda c-moll opus dziesiąte numer 12 wykonawca Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu bardzo dynamiczny utwór, dźwięki imitują wzburzenie i gniew. Etiuda przeznaczona jest wykonana na fortepianie.
Louis-Auguste Bisson, fotografia Fryderyka Chopina, 1849, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Fryderyk Chopin, „Etiuda c-moll op. 10 nr 12 Rewolucyjna”, AMFN, CC BY 3.0
Muzyka XX wieku
Cechą charakterystyczną jest ciągłe poszukiwanie nowości i inności, łamanie zasad. Często źródłem inspiracji był folklor muzyczny. Wykształciły się nowe kierunki: impresjonizm i ekspresjonizm. Powstały nowe muzyczne koncepcje: dodekafoniaDodekafoniadodekafonia, serializmSerializmserializm.
Kompozytorzy: Ryszard Strauss, Gustav Mahler, Karol Szymanowski, Béla Bartók, Igor Strawiński, Claude Debussy, Sergiusz Prokofiew, John Cage, Arnold Schoenberg.
Posłuchaj: Claude Debussy, Claire de lune – utwór impresjonistyczny.
R1ele8zZO4t2v
Zdjęcie Claude Debussy’ego. Kompozytor przedstawiony jest na zdjęciu jako dość potężny mężczyzna, z kędzierzawymi włosami, wąsami i brodą. Ubrany jest elegancko w białą koszulę, surdut, pod szyją ma muchę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Latvian Philharmonic Chamber Orchestra, Imar Lapinsch oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu aranżacja utworu “Claire de Lune” na orkiestrę symfoniczną. Utwór jest pogodny, malowniczy, spokojny, łagodny, utrzymany w dynamice piano.
Zdjęcie Claude Debussy’ego. Kompozytor przedstawiony jest na zdjęciu jako dość potężny mężczyzna, z kędzierzawymi włosami, wąsami i brodą. Ubrany jest elegancko w białą koszulę, surdut, pod szyją ma muchę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Latvian Philharmonic Chamber Orchestra, Imar Lapinsch oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu aranżacja utworu “Claire de Lune” na orkiestrę symfoniczną. Utwór jest pogodny, malowniczy, spokojny, łagodny, utrzymany w dynamice piano.
Nadar, Claude Debussy na fotografii, ok. 1908, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Claude Debussy, „Claire de lune”, online-skills, CC BY 3.0
R7RNoDc5nCiOy
Ćwiczenie 2
Uszereguj epoki chronologicznie. Elementy do uszeregowania: 1. barok, 2. średniowiecze, 3. muzyka XX wieku, 4. renesans, 5. romantyzm, 6. klasycyzm
Uszereguj epoki chronologicznie. Elementy do uszeregowania: 1. barok, 2. średniowiecze, 3. muzyka XX wieku, 4. renesans, 5. romantyzm, 6. klasycyzm
Uszereguj epoki chronologicznie.
barok
muzyka XX wieku
średniowiecze
romantyzm
renesans
klasycyzm
Familijny Blues
Powtórzenie zasad notacji muzycznej na podstawie piosenki Familijny blues.
RkPlp942nl7My1
Zapis nutowy piosenki familijny blues. Piosenka w tonacji G-dur w metrum cztery czwarte. Utwór rozpoczyna się przedtaktem składającym się z trzech ósemek.
Notacja muzyczna piosenki „Familijny blues”, online-skills, CC BY 3.0
podpisz nazwy dźwięków
RL0rCD0TKuZ7E1
Zapis nutowy piosenki familijny blues. Piosenka w tonacji G-dur w metrum cztery czwarte. Utwór rozpoczyna się przedtaktem składającym się z trzech ósemek. Pod nutami podpisano nazwy dźwięków są to: d e d g g g d e d g, d e d g g g d e d g, g a g b a g g a g b a g g a g h d e g h ais a gis e g e g e g e e fis d fis d fis d, dis e g e g a g g.
Notacja muzyczna piosenki „Familijny blues”, online-skills, CC BY 3.0
określ wartości rytmiczne nut i pauz ćwierćnuty i ósemki, pauza ćwierćnutowa i pauzy ósemkowe
powtórz działanie znaków chromatycznych: - bemol obniża wysokość dźwięku o pół tonu, w piosence występuję przy dźwięku hIndeks górny 11 zmieniając go na bIndeks górny 11 - krzyżyk (podwyższa wysokość dźwięku o pół tonu, w piosence występuję przy dźwięku aIndeks górny 11 zmieniając go na aisIndeks górny 11, gIndeks górny 11 zmieniając na gisIndeks górny 11oraz dIndeks górny 11 zmieniając na disIndeks górny 11, - kasownik przywraca zwykłą wysokość dźwięku, likwiduje działanie wcześniej pojawiającego się bemola lub krzyżyka
zaśpiewaj piosenkę
ROIthSwmOGFyO
Na nagraniu melodia piosenki Familijny blues zagrana na pianinie. Piosenka jest wesoła, rytmiczna, w melodii wyróżniają się dźwięki b, które są obniżone i nietypowe dla tonacji, w której jest piosenka.
Na nagraniu melodia piosenki Familijny blues zagrana na pianinie. Piosenka jest wesoła, rytmiczna, w melodii wyróżniają się dźwięki b, które są obniżone i nietypowe dla tonacji, w której jest piosenka.
M-111-OK8
T. Gummersson, „Familijny blues”, online-skills, CC BY 3.0
T. Gummersson, „Familijny blues”, online-skills, CC BY 3.0
Na nagraniu melodia piosenki Familijny blues zagrana na pianinie. Piosenka jest wesoła, rytmiczna, w melodii wyróżniają się dźwięki b, które są obniżone i nietypowe dla tonacji, w której jest piosenka.
RrN5Bn1T3Pjju
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytania: 1. Jak nazywa się dźwięk c z krzyżykiem? 2. Jak nazywa się dźwięk h z bemolem? 3. Jak nazywa się dźwięk d z bemolem? 4. Jak nazywa się dźwięk g z krzyżykiem?
Odpowiedz na pytania: 1. Jak nazywa się dźwięk c z krzyżykiem? 2. Jak nazywa się dźwięk h z bemolem? 3. Jak nazywa się dźwięk d z bemolem? 4. Jak nazywa się dźwięk g z krzyżykiem?
Przyporządkuj tytuły kompozycji do nazwy epoki, w której powstała: 1. Ludwig van Beethoven, IX Symfonia Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm. 2. Mikołaj Gomółka, Nieście chwałę mocarze Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 3. Bogurodzica Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 4. Antonio Vivaldi, Cztery Pory Roku Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 5. Fryderyk Chopin, Etiuda c-moll opus dziesiąte nr 12 Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm.
Przyporządkuj tytuły kompozycji do nazwy epoki, w której powstała: 1. Ludwig van Beethoven, IX Symfonia Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm. 2. Mikołaj Gomółka, Nieście chwałę mocarze Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 3. Bogurodzica Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 4. Antonio Vivaldi, Cztery Pory Roku Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm 5. Fryderyk Chopin, Etiuda c-moll opus dziesiąte nr 12 Możliwe odpowiedzi: średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm.
Połącz kompozycję z nazwą epoki, w której powstała:
Odpowiedz na pytania: 1. Czy w średniowieczu większe znaczenie miała muzyka religijna czy muzyka świecka? 2. Dla której epoki charakterystyczne jest zamiłowanie do przepychu, mocnych efektów i kontrastów? 3. W którym wieku powstały nowe muzyczne koncepcje: dodekafonia i serializm?
Odpowiedz na pytania: 1. Czy w średniowieczu większe znaczenie miała muzyka religijna czy muzyka świecka? 2. Dla której epoki charakterystyczne jest zamiłowanie do przepychu, mocnych efektów i kontrastów? 3. W którym wieku powstały nowe muzyczne koncepcje: dodekafonia i serializm?
Uzupełnij tekst właściwymi wyrażeniami:
W epoce średniowiecza najbardziej szanowana była muzyka .................. . (religijna/świecka)
W epoce renesansu kompozytorzy chętnie tworzyli utwory ........................ . (programowe/ilustracyjne)
Przepych, zamiłowanie do mocnych efektów i kontrastów to cechy epoki ............ . (baroku/romantyzmu)
Kompozytorzy w epoce .................... za najważniejsze w swoich dziełach uważali wyrażanie uczuć i emocji. (romantyzmu/średniowiecza)
W ............ wieku wykształciły się nowe muzyczne koncepcje: dodekafonia oraz serializm. (XVII/XX)
Źródło: Dorota Ornoch.
R1Iq7nqOcnuts
Ćwiczenie 7
Zaznacz zdania, które są prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Bemol podwyższa wysokość dźwięku o pół tonu., 2. W takcie 4/4 mieście się 8 ósemek., 3. Metrum to regularne następstwo akcentów, porządkujące rytm., 4. Wolfgang Amadeusz Mozart, Józef Haydn i Ludwig van Beethoven to kompozytorzy epoki baroku., 5. Jednym z najstarszych zabytków muzyki średniowiecznej jest Bogurodzica., 6. Rytmika porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze.
Zaznacz zdania, które są prawdziwe.
Bemol podwyższa wysokość dźwięku o pół tonu.
W takcie 4/4 mieście się 8 ósemek.
Metrum to regularne następstwo akcentów, porządkujące rytm.
Wolfgang Amadeusz Mozart, Józef Haydn i Ludwig van Beethoven to kompozytorzy epoki baroku.
Jednym z najstarszych zabytków muzyki średniowiecznej jest Bogurodzica.
Rytmika porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze.
Słownik pojęć
Agogika
Agogika
element muzyki, który odnosi się do jej tempa, czyli szybkości.
Allegro sonatowe
Allegro sonatowe
określenie tytułowe samodzielnego utworu instrumentalnego lub jednej części utworu, np. pierwszej części sonaty, symfonii, kwartetu, koncertu itp., utrzymanej w szybkim tempie allegro.
Artykulacja
Artykulacja
sposób wydobywania dźwięku, na przykład krótko i ostro (staccato) lub płynnie przechodząc od jednego dźwięku do drugiego (legato).
Ballada
Ballada
Utwór wokalny o charakterze epicko‑dramatycznym, zwykle na głos z towarzyszeniem instrumentalnym; szczególnie popularna w okresie romantyzmu; (...) utwór instrumentalny, najczęściej na fortepian.
Chorał gregoriański
Chorał gregoriański
liturgiczny śpiew w kościele rzymskokatolickim, melodie śpiewane jednogłosowo bez instrumentalnego akompaniamentu.
Dodekafonia
Dodekafonia
technika kompozytorska stworzona przez austriackiego kompozytora Arnolda Schönberga. Zamiast 7‑dźwiękowych skal durowych i molowych stosowano 12‑dźwiękową serię.
Dynamika
Dynamika
reguluje natężenie dźwięku, jego głośność.
Fantazja
Fantazja
utwór muzyczny skomponowany swobodnie, bez zastosowania ścisłej formy.
Harmonika
Harmonika
porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze.
Kolorystyka
Kolorystyka
element muzyczny związany z barwą dźwięku.
Koncert
Koncert
forma muzyczna, której istotą jest współzawodnictwo. Udział w nim biorą kontrastujące partie – solowa i partia zespołu.
Madrygał
Madrygał
utwór kilkugłosowy, zwykle bez akompaniamentu instrumentów.
Melodyka
Melodyka
następstwo dźwięków mających różną wysokość.
Metrum
Metrum
regularne następstwo akcentów, porządkujące rytm, cyfry mówią „ile” (górna cyfra) „czego” (dolna) jest w każdym takcie.
Motet
Motet
wokalny utwór muzyczny popularny w średniowieczu, składał się z tenoru – głosu głównego i dodatkowych głosów.
Nokturn
Nokturn
spokojny, liryczny utwór instrumentalny popularny w XIX wieku.
Poemat symfoniczny
Poemat symfoniczny
utwór orkiestrowy, zwykle oparty był na konkretnej historii, pozamuzycznym programie.
Polifonia
Polifonia
jednoczesne prowadzenie dwóch lub więcej równorzędnych, samodzielnych wobec siebie melodii.
Rondo
Rondo
utwór instrumentalny, w którym główny temat nazywany refrenem przeplata się z kontrastującymi tematami pobocznymi nazywanymi kupletami.
Rytmika
Rytmika
porządkuje materiał dźwiękowy w czasie.
Serializm
Serializm
kierunek w muzyce dwudziestego wieku, pochodzący od muzyki dodekafonicznej.
Sonata
Sonata
utwór muzyczny przeznaczony na instrument solowy lub instrument solowy z akompaniamentem, składający się z trzech lub czterech części.
Suita
Suita
1. utwór instrumentalny składający się z kilku części o charakterze tanecznym; naprzemiennie ułożone szybkie i wolne części taneczne, zazwyczaj: preludium, allemande, courante, sarabande, gigue. 2. miniatury muzyczne połączone treścią programową lub grupa elementów muzycznych pochodzących z opery lub baletu.
Symfonia
Symfonia
jedna z głównych wielkich form orkiestrowych, wykształcona pod koniec XVIII w. między innymi przez wielkich klasyków wiedeńskich tj. J. Haydna, W.A. Mozarta L. van Beethovena. Budowa symfonii oparta jest na zasadzie cyklu sonatowego
Takt
Takt
odcinek muzyki zapisany pomiędzy kreskami taktowymi.
Źródła:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
mcc7de6488f0d9752_0000000000374
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, PWN, Warszawa 1995
