2‑8 n.e. – Owidiusz tworzy swoje największe dzieło – Metamorfozy
23 marca 2018 – Międzynarodowe czytanie Metamorfoz Owidiusza w ramach Festival Europeen Latin Grece Métamorphoses 2018!
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RzMBWmbSmv39i1
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: h) formy strony czynnej i biernej czasowników regularnych koniugacji I – IV w trybie orzekającym (indicativus) i łączącym (coniunctivus) w następujących czasach: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, futurum I oraz formy trybu rozkazującego w czasie teraźniejszym w stronie czynnej (imperativus praesentis activi); 8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii: h) odmienia czasowniki regularne koniugacji I–IV w trybie orzekającym (indicativus) i łączącym (coniunctivus) w następujących czasach: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, futurum I oraz tworzy formy trybu rozkazującego w czasie teraźniejszym w stronie czynnej (imperativus praesentis activi).
Nauczysz się
opowiadać historię mitu o Arachne;
charakteryzować dzieła sztuki związane z kulturą antyczną;
wykonywać zadania związane z tworzeniem form coniūnctīvu perfectī āctīvī et passīvī.
Tekst interaktywny
Przeczytaj fragment tekstu o Arachne. Dowiesz się z niego, kim była Arachne, jakie miała zdolności oraz kto ją odwiedził przybierając postać staruszki.
R1OJpYPZAkiK61
Arachnē
Arachnē fēmina fuit, quae artem9cce83b304619a9a_0000000000006arte suā nōbilissima erat: saepe enim nymphaem9cce83b304619a9a_0000000000007nymphae ipsae silvāsm9cce83b304619a9a_0000000000008silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābiliam9cce83b304619a9a_0000000000009mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceretm9cce83b304619a9a_0000000000010aspiceret. Omnēs dēlectābantur cum eam acūm9cce83b304619a9a_0000000000011acūvestēsm9cce83b304619a9a_0000000000012vestēspingentemm9cce83b304619a9a_0000000000013pingentem spectārent, eamque ūnō ōre laudābant dīcentēs 'Minervam ipsam eius fuisse magistram'. Tanta vērō erat Arachnēs superbiam9cce83b304619a9a_0000000000014superbia, ut, vimm9cce83b304619a9a_0000000000015vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret.
Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidām9cce83b304619a9a_0000000000016sordidā veste indūtam9cce83b304619a9a_0000000000017indūta, cānōsm9cce83b304619a9a_0000000000018cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculōm9cce83b304619a9a_0000000000019baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuīm9cce83b304619a9a_0000000000020anuī similis esset. Quae, Arachnēs domum ingressam9cce83b304619a9a_0000000000021ingressa, eam salvēre iussit et 'Nē cōnsilium meum contempserīsm9cce83b304619a9a_0000000000022contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus, et iam saepe vīdī quōmodo deī superbōs hominēs pūnīverintm9cce83b304619a9a_0000000000023pūnīverint. Veniam igitur ā deā pete propter verba tua temerāriam9cce83b304619a9a_0000000000024temerāria: illa veniam dabit.' Cui vērō Arachnē, īrāta: 'Nōn opus mihi est cōnsiliīs tuīs, ō stultam9cce83b304619a9a_0000000000025stulta anus!' inquit, fronte contractā, 'Bene sciō quid dīxerim, et in meā sententiā maneōm9cce83b304619a9a_0000000000026maneō: cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!
Źródło: Luigi Miraglia, Fabulae Syrae – Graecorum Romanorumque fabulae ad usum discipulorum Latine narratae Rzym: Vivarium Novum, 2010, Arachne s. 83, w. 60 – 81.
Tekst o Arachne, który właśnie przeczytałeś oparty jest na micie przekazanym nam przez Owidiusza w Metamorfozach. Zapoznaj się z przekładem odpowiedniego fragmentu Metamorfoz – sprawdź, czy dobrze zrozumiałeś główną myśl tekstu łacińskiego:
Pallada⁰ słucha z uwagą, chwali pieśń i uznaje słuszność gniewu. - To mało chwalić – mówi – sami dbajmy o własną chwałę. Nie pozwólmy, by ktoś bezkarnie bóstwem naszym gardził. Mówiąc to, miała na myśli Arachne, mieszkankę Meonii¹. Słyszała o tym, że w sztuce prząśniczej nikomu nie przyznaje pierwszeństwa przed sobą. Zresztą ani miejscem urodzenia, ani rodem, jedynie swoją sztuką się wsławiła. Ojcem jej był Idmon z Kolofonu², który miękką wełnę barwił focejskim szkarłatemFocyjski szkarłatfocejskim szkarłatem. Matka umarła, lecz i ona jak jej mąż pochodziła z ludu. Arachne jednak gorliwą pracą zdobyła rozgłos we wszystkich miastach Lidii, choć z ubogiego domu i małej mieściny zwanej Hypepa³. Aby podziwiać kunszt jej, często nimfy schodziły z winnic Tmolu, rzeczne nimfy Paktolu⁴ wychodziły z wody. Nie tylko zachwycały tkaniny Arachne, lecz sama sztuka jej budziła zachwyt, sama praca. Czy gdy wełnę surową na kądzielKądzielkądziel nakłada, palcami formuje runoRunoruno i wygładza rozciągając je jak obłok mglisty, zręcznym palcem wartkie obraca wrzeciono, igłą maluje czary, myślałbyś patrząc, że uczyła ją Pallada. Lecz ona temu przeczy, nie przyznaje się nawet do takiej mistrzyni. - Niech się ze mną zmierzy – powiada – ustąpię tylko wtedy, jeśli mnie pokona. Bogini przybiera postać staruszki, z siwym włosem na skroniach, wsparta na lasce. I mówi: - Wiek późny nie tylko to, co złe przynosi, sędziwe lata dają doświadczenie. Nie gardź moją radą: ciesz się sławą najlepszej tkaczki pośród ludzi. Ustąp bogini nieśmiertelnej, proś pokornie, by ci zuchwałe słowa wybaczyła. Kto prosi o łąskę, otrzyma. Spojrzała dziko, nić wysnutą wypuściła i zaledwie powstrzymuje rękę, z gniewem widocznym na twarzy takimi słowami karci Pelladę, ukrytą pod postacią staruszki: - Krótki twój rozum, chociaż długie życie. Ale czasami niedobrze żyć za długo. Jeśli masz synową lub córkę, niechaj słuchają rad twoich. Ja sama wiem, co robię, daremne twoje upomnienia. Ja obstaję przy swoim. Dlaczego bogini sama nie przybyła? Czemu współzawodnictwa unika? - Przybyła! – rzecze Pallada, odrzucając pozór staruchy i objawia się w boskiej postaci.
Przypisy Pallada⁰ - Pallas (od gr. pallein wywijać włócznią) Pallada, przydomek Ateny jako bogini wojny. Meonia¹ - Meonia (gr. Majonia, łac. Maeonia) kraina w Azji Mniejszej, na lewym brzegu rzeki Hermus, stanowiła część Lidii. Kolofon² - (gr. Kohfin, łac. Colophon) jedno z największych miast Jonii, położone na północo- zachód od Efezu, w pobliżu ujścia Kaystros. Hypepa³ - miasto w Lidii, na południowym stoku góry Tmolus. Paktol⁴ - złotonośna rzeka, której źródło znajdowało się u stóp Tmolu.
Źródło: Owidiusz, Metamorfozy, przekład Anna Kamieńska i Stanisław Stabryła, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1995 r., k. VI, w. 1 - 44
R1dmrCOmeRsBo
Ćwiczenie 2
Teraz już wiesz, czy dobrze zrozumiałeś łaciński tekst o Arachne. Twoim zadaniem jest połączyć w pary fragmenty przekładu Metamorfoz Owidiusza z odpowiadającymi im pod względem treści zdaniami łacińskimi: Aby podziwiać kunszt jej, często nimfy schodziły z winnic Tmolu, rzeczne nimfy Paktolu wychodziły z wody. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Lecz ona temu przeczy, nie przyznaje się nawet do takiej mistrzyni. - Niech się ze mną zmierzy – powiada – ustąpię tylko wtedy, jeśli mnie pokona. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Bogini przybiera postać staruszki, z siwym włosem na skroniach, wsparta na lasce. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Wiek późny nie tylko to, co złe przynosi, sędziwe lata dają doświadczenie. Nie gardź moją radą. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Dlaczego bogini sama nie przybyła? Czemu współzawodnictwa unika? Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset.
Teraz już wiesz, czy dobrze zrozumiałeś łaciński tekst o Arachne. Twoim zadaniem jest połączyć w pary fragmenty przekładu Metamorfoz Owidiusza z odpowiadającymi im pod względem treści zdaniami łacińskimi: Aby podziwiać kunszt jej, często nimfy schodziły z winnic Tmolu, rzeczne nimfy Paktolu wychodziły z wody. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Lecz ona temu przeczy, nie przyznaje się nawet do takiej mistrzyni. - Niech się ze mną zmierzy – powiada – ustąpię tylko wtedy, jeśli mnie pokona. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Bogini przybiera postać staruszki, z siwym włosem na skroniach, wsparta na lasce. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Wiek późny nie tylko to, co złe przynosi, sędziwe lata dają doświadczenie. Nie gardź moją radą. Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset. Dlaczego bogini sama nie przybyła? Czemu współzawodnictwa unika? Możliwe odpowiedzi: 1. 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., 2. saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret., 3. Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 4. cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, 5. Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset.
Teraz już wiesz, czy dobrze zrozumiałeś łaciński tekst o Arachne. Twoim zadaniem jest połączyć w pary fragmenty przekładu Metamorfoz Owidiusza z odpowiadającymi im pod względem treści zdaniami łacińskimi:
Tanta vērō erat Arachnēs superbia, ut, vim deae contemnēns, 'ā sē Minerva facile arte vincī posse' dīcere audēret., 'Nē cōnsilium meum contempserīs, ō Arachnē:' inquit, 'ego enim sum ānus., Minerva igitur, postquam tālia audīvit, sordidā veste indūta, cānōs sibi ipsa fēcit capillōs et baculō invalida membra ita sustinēbat, ut plānē anuī similis esset., cūr nōn ipsa Minerva hūc venit, ut mē ipsa reprehenderet? Novī quae sit causā: timet nē artē ā mē vincātur!, saepe enim nymphae ipsae silvās et flūminis aquās relinquēbant, ut mīrābilia opera ab eā cōnfecta aspiceret.
Aby podziwiać kunszt jej, często nimfy schodziły z winnic Tmolu, rzeczne nimfy Paktolu wychodziły z wody.
Lecz ona temu przeczy, nie przyznaje się nawet do takiej mistrzyni. - Niech się ze mną zmierzy – powiada – ustąpię tylko wtedy, jeśli mnie pokona.
Bogini przybiera postać staruszki, z siwym włosem na skroniach, wsparta na lasce.
Wiek późny nie tylko to, co złe przynosi, sędziwe lata dają doświadczenie. Nie gardź moją radą.
Dlaczego bogini sama nie przybyła? Czemu współzawodnictwa unika?
Zwróć uwagę na czasowniki z tekstu łacińskiego - contempserīs, pūnīverint, dīxerim. To formy czasownikowe Coniūnctīvus perfectī āctīvī .
Czasowniki z tekstu łacińskiego takie jak: contempserīs, pūnīverint, dīxerim. To formy czasownikowe Coniūnctīvus perfectī āctīvī .
Spójrz, jak utworzyć coniūnctīvus perfectī āctīvī we wszystkich czterech koniugacjach:
Participium perfectī passīvī + sim sīmus sis sītis sit sint
zostałbym pokochany
zostałbym ukarany
zostałbym zlekceważony
amātus, - a, - um sim
pūnītus, - a, - um sim
contemptus, - a, - um sim
amātus, - a, - um sis
pūnītus, - a, - um sis
contemptus, - a, - um sis
amātus, - a, - um sit
pūnītus, - a, - um sit
contemptus, - a, - um sit
amātī, - ae, - a sīmus
pūnītī, - ae, - a sīmus
contemptī, - ae, - a sīmus
amātī, - ae, - a sītis
pūnītī, - ae, - a sītis
contemptī, - ae, - a sītis
amātī, - ae, - a sint
pūnītī, - ae, - a sint
contemptī, - ae, - a sint
R1F3vhmDEMQYs
Ćwiczenie 3
Czasowniki podane w indicativus perfecti połącz z odpowiadającymi im w osobie, liczbie i rodzaju czasownikami podanymi w coniunctivus perfecti. Lista czasowników do przyporządkowania: Aspexit. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspecta est. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspexistī. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspectī sunt. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspexērunt. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint
Czasowniki podane w indicativus perfecti połącz z odpowiadającymi im w osobie, liczbie i rodzaju czasownikami podanymi w coniunctivus perfecti. Lista czasowników do przyporządkowania: Aspexit. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspecta est. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspexistī. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspectī sunt. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint. Aspexērunt. Możliwe odpowiedzi: 1. aspexeris, 2. aspexerit, 3. aspexerint, 4. aspecta sit, 5. aspectī sint
Połącz formy:
aspexerint, aspexeris, aspectī sint, aspexerit, aspecta sit
aspexit
aspecta est
aspexistī
aspectī sunt
aspexērunt
R1639EWkdbNYE
Ćwiczenie 4
m9cce83b304619a9a_0000000000005
Arachne była kobietą, która była bardzo znana dzięki swojej sztuce: często nawet same nimfy porzucały lasy oraz wody rzek, aby podziwiać stworzone przez nią cudowne dzieła. Wszyscy zachwycali się, gdy oglądali ją podczas wyszywania szat, i chwalili ją jednogłośnie, mówiąc, że jej nauczycielką musiała być sama Minerwa. Pycha Arachne była jednak tak wielka, że, szydząc z mocy bogini, miała czelność mówić, że bez trudu mogłaby pokonać Minerwę.
Tak oto Minerwa, usłyszawszy te słowa, odziała się w brudne szaty, oprószyła swoje włosy siwizną i oparła swoje zniedołężniałe ciało na lasce w taki sposób, że naprawdę stała się podobna do staruszki. Gdy weszła do domu Arachne, kazała się pozdrowić i powiedziała: „Nie gardź moją radą, Arachne - jestem bowiem już stara i często widywałam, w jaki sposób bogowie karzą chełpiących się ludzi. Proś więc boginię o litość za swoje lekkomyślne słowa, a ona zlituje się nad tobą.” Zdenerwowana Arachne zmarszczyła czoło i odpowiedziała: „Nie potrzebuję twoich rad, głupia starucho! Dobrze wiem, co powiedziałam, i będę obstawać przy swoim. Dlaczego sama Minerwa tu nie przyjdzie, aby mnie ukarać? Wiem, jaka jest tego przyczyna: boi się, że zostanie przeze mnie pokonana w zawodach!
m9cce83b304619a9a_0000000000006
ars, - tīs f. – ars mea = id quod facere possum
RwNmB23b9B4Z01
m9cce83b304619a9a_0000000000007
nymphae, - ārum f. pl = deae minōrēs quae silvās, montēs, flūmina incolunt.
m9cce83b304619a9a_0000000000008
silva, - ae f. –
RVQ1niu3tf50w1
m9cce83b304619a9a_0000000000009
mīrābilis, -e - < mīrārī – cudowny, niesamowity
m9cce83b304619a9a_0000000000010
aspiciō, - ere, - spexī, - spectum - oglądać
m9cce83b304619a9a_0000000000011
acus, - ūs f. –
RH7GXCZkNjamZ1
m9cce83b304619a9a_0000000000012
vestis, - is f. = vestīmentum
RmAu9CmOQJbCe1
m9cce83b304619a9a_0000000000013
pingō, - ere, pīnxī, pictum = imāginibus ōrnāre
m9cce83b304619a9a_0000000000014
superbia, - ae f. < superbus, -a, - um - quī aliōs contemnit
Imię owej lidyjskiej dziewczyny jest jedną z form greckiego wyrazu oznaczającego ‘pająka’ (także arachnes i arachnos; arachnion zaś to ‘pajęczyna’). Ojciec jej, Idmon, był w Kolofonie farbnikiem. Arachne zasłynęła mistrzostwem w tkaniu i haftowaniu. Zbiegały się nimfy z okolicy, żeby jej dziełom się przyglądać. Mogłaby uważać się za prawą uczennicę Ateny, lecz wolała się pysznić, że nawet boginię pokona, jeśli ta zechce stanąć z nią w zawody. Zaiste, zjawiła się bogini pod postacią staruszki, łagodnie przywołując Arachne do skromności. Lecz dziewczyna obrzuciła staruszkę obelgami.
Atena więc odsłoniła swoją boską postać. Zasiadły obie u krosien. Bogini swoją tkaninę ozdobiła wizerunkami dwunastu bogów olimpijskich, jaśniejących mocą, a w czterech rogach, aby ostrzec lekkomyślną współzawodniczkę, ukazała przykłady kar, jakie ponieśli śmiertelni, którzy wezwali bogów do współzawodnictwa. Arachne zaś haftowała obrazy związków bogów z wybranymi przez nich śmiertelniczkami. Wcale nie gorsza była jej praca od dzieła bogini. Wtedy rozgniewała się Atena, rozdarła tkaninę obrazującą występki bogów, a czółenkiem tkackim jęła bić Arachne w czoło. Dumna prządka nie może znieść hańby, zakłada sobie stryczek na szyję, wiesza się, lecz już ze sznura odcina ją Atena, pożałowawszy swego gwałtownego gniewu. Żyj – rzekła bogini – ale ciągle, niecnoto, bądź zawieszona! Ta kara spada na twój ród i na późne wnuki! I z ziół, jakimi włada bogini Hekate, czyli Hadesowych, wyciska sok na Arachne: jad zdziera skórę, głowa się zmniejsza, zmienia się cała postać, kończynami są teraz nogi bardzo cienkie, największy jest brzuch, z którego biedna snuje nić jako pająk.
Źródło: Zygmunt Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Świat Książki, Warszawa 1997, s. 230.
R1BbaO6GWpSoQ
Ćwiczenie 5
RnJGThDGSIMnz
Ćwiczenie 6
Przeczytaj fragment Metamorfoz Owidiusza, w którym poeta opisuje, co Arachne przedstawiła na płótnie podczas pojedynku z Ateną.
Arachne wyobraża porwanie Europy przez Jowisza, który przybrał postać byka. Byk jest jak żywy, woda - jak prawdziwa. Europa ogląda się na brzeg pozostawiony, przyzywa przyjaciółki, boi się dotknięcia fali, cofa trwożnie stopy. Przedstawia Jowisza, gdy jako orzeł piękną Aterię⁰ porywa, jak skrzydłami łabędzie tuli Ledę, jak w postaci Satyra śliczną Antiopę¹ obdarza bliźniętami, w przebraniu Amfitriona płodzi Herkulesa, jako złoty deszcz uwodzi Danae, jako ogień zdobywa Eginę², jako pasterz – Mnemozynę³, Prozerpinę⁴ jako wąż różnobarwny.
Przypisy Ateria⁰ - córka tytana Ceusza i Feby, uwiedziona przez Jowisza, który przybrał postać orła, zamieniona w przepiórkę rzuciła się w morze. Antiopa¹ - córka króla Beocji Nykteusa, uwiedziona przez Zeusa w postaci Satyra, urodziła Zetosa i Amfiona, budowniczych Teb. Egina² - córka boga rzeki Asopos; Jowisz uwiódł ją w postaci ognia i spłodził z nią Eola, później króla wyspy Eginy w Zatoce Sarońskiej. Mnemozyne³ - tytanka, córka Uranosa i Gai, Jowisz uwiódł ją przybierając postać pasterza. Prozerpina⁴ - córka Demeter, uwiedziona przez Jowisza w postaci węża.
Źródło: Owidiusz, Metamorfozy, przekład Anna Kamieńska i Stanisław Stabryła, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1995, k. VI, w. 109 – 114
RpFddosHwYD6L
Ćwiczenie 7
m9cce83b304619a9a_0000000000266
Słowniki
Słownik pojęć
Arachnofobia
Arachnofobia
(gr. arachne – pająk) lęk przed pająkami.
Focyjski szkarłat
Focyjski szkarłat
barwnik z miasta Focea (Fokaja) na jońskim wybrzeżu Azji Mniejszej, sławnego z połowu ślimaków służących do wyrobu purpury.
Kądziel
Kądziel
pęk włókna lnianego, konopnego lub wełnianego umieszczony na kołowrotku i przygotowany do przędzenia.
Runo
Runo
okrywa włosowa owiec zestrzyżona w całości po osiągnięciu pełnego odrostu.
Słownik łacińsko‑polski
RMMBKUN1STz6W1
m9cce83b304619a9a_0000000000277
Galeria dzieł sztuki
RdbS00W8XEZiw1
R1agtTlXYSjpj1
R1CMrfWkTHcLq1
R1VZwwMf5J8ke1
m9cce83b304619a9a_0000000000283
Bibliografia
Owidiusz, Metamorfozy, przekład Anna Kamieńska i Stanisław Stabryła, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1995
Oryginalna azetka; Encyklopedia PWN, Warszawa 2016.
Zygmunt Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, .Warszawa 1997.
Luigi Miraglia, Fabulae Syrae – Graecorum Romanorumque fabulae ad usum discipulorum Latine narratae, Rzym 2010.
Jan Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1978.