460 p.n.e. – rodzi się Hippokrates z Kosmbb2bfc96b5cc1eef_0000000000005Hippokrates z Kos, lekarz grecki i prekursor medycyny
IV w. p.n.e. – powstaje Corpus Hippocraticum, zbiór około 70 pism lekarskich stworzonych przez Hippokratesa
I w. n.e. – żyje i tworzy Celsusmbb2bfc96b5cc1eef_0000000000006Celsus, autor dzieła De medicina libri octo
23‑79 n.e. – żyje i tworzy Caius Plinius Secundusmbb2bfc96b5cc1eef_0000000000007Caius Plinius Secundus, autor dzieła Historia naturalis
129 n.e. – rodzi się Galenmbb2bfc96b5cc1eef_0000000000008Galen, najsłynniejszy lekarz starożytny obok Hippokratesa
mbb2bfc96b5cc1eef_0000000000005
grecki lekarz żyjący w latach 460‑377 p. n. e., założył szkołę lekarską na wyspie Kos i ułożył przysięgę, która była podstawą etyki lekarskiej. To właśnie Hippokratesowi przypisuje się autorstwo słynnego sformułowania, będącego określeniem podstawy działania lekarza: „Primum non nocere” – „Przede wszystkim nie szkodzić”.
mbb2bfc96b5cc1eef_0000000000006
żyjący w początkach pierwszego wieku encyklopedysta, który napisał dzieło „De medicina libri octo” i stworzył podstawy łacińskiej terminologii medycznej
mbb2bfc96b5cc1eef_0000000000007
żyjący w latach 23 do 79 n. e. twórca dzieła „Historia naturalis”, która była cennym źródłem wiadomości przyrodniczych i lekarskich dla przyszłych pokoleń
mbb2bfc96b5cc1eef_0000000000008
rzymski lekarz starożytny greckiego pochodzenia, żył w latach 129‑210 n. e., obalił teorię, że tętnice ludzkie wypełnione są powietrzem.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1YHIXuBuZbMQ
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
17) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
19) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową;
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
14. potrafi rozpoznać i poddać interpretacji w kontekście kultury greckiej i rzymskiej oraz kultur późniejszych następujące kluczowe zjawiska z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:
1) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym,
2) przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych.
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
5) dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
Nauczysz się
używać słownictwa związanego z ciałem ludzkim;
wskazywać części ludzkiego ciała w języku łacińskim;
Do łacińskich nazw części ciała dopasuj ich odpowiednik w języku polskim. Słowo: nasus Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: oculus Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: supercilium Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: collum Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: capilli Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: auris Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho
Do łacińskich nazw części ciała dopasuj ich odpowiednik w języku polskim. Słowo: nasus Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: oculus Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: supercilium Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: collum Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: capilli Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho. Słowo: auris Możliwe odpowiedzi: 1. włosy, 2. szyja, 3. oko, 4. brew, 5. nos, 6. ucho
Do łacińskich nazw części ciała dopasuj ich odpowiednik w języku polskim.
ucho, włosy, szyja, nos, brew, oko
nasus
oculus
supercilium
collum
capilli
auris
R1LoddKOVrtr3
Ćwiczenie 5
RKnJvGUPZ539o
Ćwiczenie 6
RfobTyx1bzm7n1
Ćwiczenie 7
Tekst do samodzielnego tłumaczenia
Polecenie 1
Przetłumacz poniższy tekst.
Corpus humanum
Corpus humanum quattuor membra habet: duo bracchia et duo crura. Bracchium membrum est et crus membrum est. In bracchio est manus, in crure pes. Duae manus et duo pedes in corpore humano sunt. In corpore unum caput est, non duo capita. In capite sunt oculi et aures, nasus et os. Super caput capillus est. Capillus virorum non tam longus est quam feminarum. Supra oculos frons est. Infra oculos genae sunt. Post frontem est cerebrum. Qui cerebum parvum habet stultus est. Os est inter duo labra. In ore lingua et dentes insunt. Dentes sunt albi ut margaritae. Lingua et labra rubra sunt ut rosae. Homines oculis vident et auribus audiunt. Homo qui oculos bonos habet bene videt, qui oculos malos habet male videt. Qui aures bonas habet bene audit, qui aures malas habet male audit. Syra male audit, ea enim aures malas habet.
Źródło: H. Orberg, Lingua latina per se illustrata. Pars I. Familia Romana, s. 77, Grenaa 2003
Ciało ludzkie ma cztery członki: dwie ręce (ramiona) i dwie nogi. Ręka jest członkiem (ciała) i noga jest członkiem (ciała). Częścią ręki jest dłoń, częścią nogi jest stopa. W ciele ludzkim są dwie dłonie i dwie stopy. W ciele jest jedna głowa, nie dwie głowy. W głowie są oczy i uszy, nos i usta. Powyżej głowy znajdują się włosy. Włosy mężczyzn nie są tak długie jak włosy kobiet. Powyżej oczu jest czoło. Poniżej oczu są policzki. Za czołem jest mózg. Kto ma mały mózg, jest głupi. Usta są pomiędzy dwoma wargami. W ustach znajdują się język i zęby. Zęby są białe jak perły. Język i wargi są czerwone jak róże. Ludzie widzą oczami i słyszą uszami. Człowiek, który ma dobre oczy, widzi dobrze, który ma złe oczy, widzi źle. Kto ma dobre uszy, słyszy dobrze, kto ma złe uszy, słyszy źle. Syra źle słyszy, ma ona bowiem złe uszy.
Tłumaczenie: Autor opracowania
Słowniki
Słownik pojęć
pulmonologia
pulmonologia
dział medycyny zajmujący się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką chorób układu oddechowego, od łac. pulmo, onis – płuco.
okulistyka
okulistyka
dział medycyny zajmujący się leczeniem chorób oczu, od łac. oculus, i – oko.
manualny
manualny
dotyczący ręki, wykonywany ręką, od. łac. manus, us – ręka.
dentysta
dentysta
lekarz zajmujący się chorobami zębów, od łac. dens, dentis – ząb.
Słownik łacińsko‑polski
R1RHcOM9XYJFH1
Galeria dzieł sztuki
RyDVZmiQvtnrK
RVHaBdwGo85lx
R1TjrGYfRlpVv
RZzanzgSwUbPl
R1Sb5B5eUSqqD
Bibliografia
A. Kołodziej, S. Kołodziej, Lingua Latina medicinalis, Warszawa 2006.
H. Orberg, Lingua latina per se illustrata. Pars I. Familia Romana, Grenaa 2003.
W. Popiak, Rudimenta linguae Latinae medicinalis, Warszawa 1975
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2013