Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
R1WefOpEx7guk1

Czas i mapa w historii

iStockphoto, tylko do użytku edukacyjnego

Jak mierzymy czas?

Rlnp1oMhEgIdd11
Kinga Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl, muzyka: istockphoto.com.

Pamiętasz historię Kingi z poprzedniej lekcji? A historie rodzin twoich kolegów i koleżanek?

Przypomnij sobie historię przygotowaną przez ciebie, a następnie rozwiąż poniższe zadania.

1
Ćwiczenie 1
R1DgyzMozx97o1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Odpowiedz na pytania:

  • Jakie wydarzenie było pierwsze w opowieści Kingi?

  • Co zdarzyło się potem?

  • Ile czasu minęło między pierwszym i ostatnim wydarzeniem, które Kinga umieściła na osi? Zanotujcie swoje odpowiedzi w zeszycie.

Przyjrzyj się, w jaki sposób wydarzenia zostały zamieszczone przez Kingę na osi. Czy są poukładane w jakimś porządku? A w jaki sposób ułożone są wydarzenia w twojej opowieści?

W historii ważne jest, aby wiedzieć, jakie wydarzenie zaistniało najpierw, a jakie miało miejsce później. Taka kolejność występowania po sobie wydarzeń lub zjawisk nazywa się chronologią. Np. jeśli ktoś prosi, aby ułożyć jakieś wydarzenia chronologicznie, to znaczy, że należy to zrobić, zaczynając od najdawniejszego do najnowszego.

1
Ćwiczenie 2
R1F0gdQB0ltKz1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tf5WgTXSYj_00000015

Wiek

Gdy poznajemy jakieś wydarzenia z przeszłości, musimy sobie postawić pytanie: kiedy to było? Mówimy więc na przykład, że coś wydarzyło się 1 lipca 2010 roku o godzinie 10:00. Możemy też powiedzieć inaczej, na przykład stwierdzając, że było to pięć lat temu. Do określania dalszej przeszłości potrzebne są większe jednostki czasu – wiek i era.

Wiek to okres stu lat, dlatego czasami używa się również określenia stulecie. Wiek zawsze zapisujemy za pomocą liczb rzymskich. Dziś żyjemy w XXI wieku, który rozpoczął się 1 stycznia 2001 i będzie trwał do roku 2100. Poprzedni wiek XX przypadł na lata 1901–2000, a na przykład wiek VIII trwał od roku 701 do roku 800. Cofając się jeszcze bardziej w przeszłość, dotrzemy do wieku pierwszego (lata 1–100). Czym jest era? O tym za chwilę.

1
Ćwiczenie 3
RVuxI2iNvJTGB1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 4
R14i1gzvbfmkg1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tf5WgTXSYj_0000001J

Era

A co było wcześniej – przed I wiekiem? W naszym kalendarzu lata i wieki liczymy od ważnego wydarzenia – momentu narodzin Jezusa Chrystusa. Wtedy zaczęła się nowa – nasza era (w skrócie: n.e.). Wszystko, co działo się wcześniej, wydarzyło się przed naszą erą (w skrócie: p.n.e.). Możemy też powiedzieć, że do jakiegoś wydarzenia doszło przed Chrystusem lub po Chrystusie. Lata i wieki przed naszą erą liczymy w odwrotnej kolejności, czyli na przykład wiek III p.n.e. był wcześniej niż wiek II p.n.e. Można to przedstawić na osi czasu.

Uwaga!

Nie było roku zerowego! Dlatego, jeśli obliczamy upływ czasu między erami (np. długość życia lub panowania), to dodajemy obie daty i od wyniku odejmujemy 1.

R1TDNLr0dmO9711
Contentplus.pl sp. z o.o.,
1
Ćwiczenie 5
R1UhQw6mp4i281
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 6
Rbl4ZG0QsfW841
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 7
R9bnNJMuofhYQ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 8
RMaK5FeHbE3Zs1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tf5WgTXSYj_0000002E

Czas

1
Ćwiczenie 9
R1GEDj6IO7GTM1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10

Czym różni się klepsydra od innych przyrządów do pomiaru czasu? Jak myślisz, do czego służyła? Czy może być użyteczna także dzisiaj? Podaj przynajmniej jedno zastosowanie.

uzupełnij treść
tf5WgTXSYj_0000002N

Mapa historyczna

Aby poznać przeszłość, trzeba wiedzieć nie tylko, kiedy coś się wydarzyło, ale także – gdzie. Dlatego ważnym narzędziem w pracy historyka jest mapa. Historyk może zaznaczyć na niej nieistniejące dziś miejscowości, miejsca dawnych bitew, odtworzyć ruchy wojsk i szlaki wędrówek albo zmiany granic państwowych.

Umiejscowienie wszystkich tych zjawisk na mapie pomaga lepiej je zrozumieć. Dzięki temu możemy się dowiedzieć na przykład, że nasi przodkowie, zakładając osady, szukali miejsc blisko wody, nad rzekami i jeziorami albo – jeśli bali się napadu – na trudnych do zdobycia wzgórzach. Analizując szlaki wędrówek ludów czy przemarszów armii, możemy się domyślić celu ich podróży, a także stwierdzić, jakie napotykali przeszkody i niebezpieczeństwa (np. wysokie góry, morza, rwące rzeki, niegościnnych mieszkańców). Ukazane na mapie zmiany granic mówią nam o stosunkach panujących między sąsiadującymi państwami, np. wojnach i  konfliktach.

RZwsuwRjmxE741
zadanie interaktywne
Jak czytać mapę
Contentplus.pl sp. z o.o., Krystian Chariza i zespół,
1
Ćwiczenie 11
R1Kh6zPyMvF3X1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 12
REtHXaTjowHIa1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tf5WgTXSYj_00000038

Praca z mapą

R1Q98D6rOkLjX1
Najstarsze uniwersytety w Europie
Krystian Chariza i zespół,
1
Ćwiczenie 13
RAnFpeGwcOVRa1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tf5WgTXSYj_0000003K

Czytanie mapy

RdeCfuMhz9OcT1
Europa w latach 1914–1918
Krystian Chariza i zespół,
1
Ćwiczenie 14
R1GJriKDiXVZO1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 15
R1S0SruMu3xh51
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tf5WgTXSYj_00000040

Podsumowanie

1
Ćwiczenie 16
R1bIN0yxpRCP31
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.