Czy Jan Sobieski był inteligentny?
Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny
Temat: Czy Jan Sobieski był inteligentny?
Treści kształcenia:
Wyjaśnianie prawdziwego znaczenia własnych zachowań oraz ich przyczyn i konsekwencji – etyka (2),
Człowiek jako osoba; godność człowieka – etyka (3),
Uczestnictwo w grupie, porozumiewanie się z innymi – etyka (6),
Uczeń szanuje prawo innych do odmiennego zdania, sposobu zachowania, obyczajów i przekonań – historia i społeczeństwo (5).
Cele operacyjne:
Uczeń:
Zna 8 rodzajów inteligencji wg H. Gardnera,
Potrafi wskazać sytuacje, w których poszczególne rodzaje inteligencji się aktywizują,
Wie, że poszczególne rodzaje inteligencji można rozwijać i potrafi wskazać działania temu służące,
Tworzy obraz całości zjawiska na podstawie informacji szczegółowych.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
Rozpoznaje u siebie oraz innych słabe i mocne strony (z wykorzystaniem wiedzy o różnych rodzajach inteligencji),
Rozpoznaje związki przyczynowo‑skutkowe (pomiędzy działaniem i potencjałem inteligencji oraz pomiędzy deficytem w potencjale inteligencji a sposobami rozwoju),
Pracuje w zespole,
Uczestniczy w dyskusji.
Środki dydaktyczne:
Zasoby multimedialne: słuchowisko Księżniczka i smok (wg Beaty Krupskiej), karta pracy Inteligentne bestie, plansza Inteligencja wieloraka według Howarda Gardnera,
Arkusze papieru, pisaki,
Tablica, kreda/pisak,
Komputer z głośnikami/tablica interaktywna/odtwarzacz multimedialny.
Metody nauczania:
Podawcze: pogadanka, wyjaśnienia,
Eksponujące: słuchowisko,
Praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe,
Problemowe: aktywizujące – tworzenie profilów inteligencji, formułowanie wskazówek rozwojowych.
Formy pracy:
Z całą klasą, jednolita,
W grupach, zróżnicowana,
Indywidualna.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel wita uczniów. Zajęcia rozpoczynają się od przypomnienia, o czym była mowa na poprzednich zajęciach (o inteligencji – scenariusz Być jak Jan Sobieski).
Prowadzący pyta:
Czy według was wszyscy są tak samo inteligentni?
Jak sądzicie, czy mogą być różne rodzaje inteligencji?
A jeśli tak, to ile ich może być?
2. Nauczyciel czyni krótkie wprowadzenie do teorii inteligencji wielorakiej H. Gardnera, wskazując przede wszystkim, że ten psycholog sprzeciwił się jednostronnemu ujmowaniu inteligencji, które obejmowało tylko dwa jej rodzaje, najbardziej widoczne w szkolnym nauczaniu: matematyczną i językową. Wskazał, że rodzajów inteligencji jest wiele (stąd nazwa „inteligencja wieloraka”), że u jednego człowieka występują wszystkie, choć mogą być w różnym stopniu rozwinięte (można przywołać analogię z sokiem wieloowocowym, w którym są różne proporcje składników). W zależności od tego, co robimy, czym się zajmujemy – określone rodzaje inteligencji okazują się bardziej lub mniej ważne (tak jak np. do herbaty zimą bardziej pasuje sok malinowy niż jabłkowy, a z kolei sok z cytryny lepiej leczy przeziębienie niż sok gruszkowy). Bardzo ważne jest odkrycie naukowca, że poszczególne rodzaje inteligencji można w ciągu życia rozwijać (czyli możemy „docisnąć sobie soków z poszczególnych owoców”), poprzez zaangażowanie się w działania, które wymuszają na nas korzystanie z pewnego rodzaju inteligencji.
3. Nauczyciel prezentuje planszę Inteligencja wieloraka według Howarda Gardnera oraz komentuje ją (może dodatkowo wesprzeć się materiałami dostępnymi na stronie http://www.ppp1lodz.pl/index.php/koncepcja‑inteligencji‑wielorakich).
Prosi uczniów chętnych, aby powiedzieli, kim chcą być w przyszłości, a następnie odnaleźli na planszy rodzaj inteligencji, który jest szczególnie przydatny w danym zawodzie. Należy rozdać uczniom kopie planszy, by mogli z niej korzystać przy następnym zadaniu.
4. Nauczyciel dzieli klasę na 8 grup i rozdaje im karty pracy Inteligentne bestie (inna wersja dla każdej grupy). Prosi, aby wszyscy przeczytali polecenie. Następnie zaprasza uczniów do wysłuchania nagrania Księżniczka i smok.
Uczniom z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami w skupieniu się można wręczyć wydruk z treścią słuchowiska, tak aby w trakcie odtwarzania materiału mogli w razie potrzeby jednocześnie śledzić tekst.
Po wysłuchaniu nagrania uczniowie w poszczególnych grupach pracują najpierw indywidualnie, następnie wspólnie konsultują swoje wyniki. Zadanie wykonują według karty pracy Inteligentne bestie. Jeśli uczniowie wyrażą taką potrzebę – nagranie można odtworzyć dwukrotnie. Następnie wyniki prac grup są prezentowane na forum klasy i wzajemnie komentowane. W przypadku wyboru tych samych czynności, zachowań przez różne grupy, nauczyciel może wskazywać na łączenie się różnych inteligencji, ich „współpracę”.
5. Na zakończenie uczniowie mogą wspólnie określić, np. w formie plakatów, „profil inteligencji bohaterów”, wskazując na rodzaj (rodzaje) inteligencji, który u Smoka, Księżniczki i Rycerza dominuje, zalecić określone ćwiczenia na rozwój tych inteligencji, którymi bohaterowie się nie wykazywali.
6. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nawiązujące do poprzedniej lekcji), odpowiedź na pytanie: Czy Jan Sobieski był inteligentny? (uczniowie mogą odnieść się tylko do informacji zawartych w nagraniu i kartach pracy z poprzedniej lekcji, uczniowie z zainteresowaniami historycznymi mogą rozszerzyć swoją odpowiedź o dane historyczne na temat Jana Sobieskiego).
Uwagi:
Scenariusz tych zajęć jest drugą częścią w cyklu: 1) Być jak Jan Sobieski; 2) Czy Jan Sobieski był inteligentny?; 3) Czy historia należy do królów?
Tekst słuchowiska do wydrukowania dla uczniów z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami w skupieniu się.
Beata Krupska Księżniczka i smok (antybaśń)
Z pewnością nikt wam nigdy nie mówił, że na świecie żyje jeszcze jeden smok. Jest bardzo stary i znudzony życiem, cierpi na reumatyzm i od dawna już nie porywa żadnych księżniczek. Nie porywa ich dlatego, że po pierwsze: bardzo trudno dziś o księżniczki, a po drugie: uważa, że smoki w jego wieku nie powinny zajmować się podobnymi szaleństwami. Ale pewnego dnia, gdy siedział w swoim zamku, popijając kakao i grzejąc łapy przy kominku, naszły go wspomnienia młodości i zapragnął raz jeszcze, po raz ostatni, porwać jakąś księżniczkę. Nałożył kalosze i nauszniki i poszedł przed siebie, a szedł tak długo, aż spotkał księżniczkę. Obejrzał ją krytycznie i zapytał:
– Księżniczka?
– Pewnie.
Była bardzo ładna, ponieważ księżniczki mają obowiązek być ładne, a ta była szczególnie obowiązkowa.
– To ja cię porwę – zadecydował smok.
– Dobrze – zgodziła się księżniczka i oczy jej rozbłysły. – To będzie zupełnie jak w bajce! A nie zapomniałeś jeszcze, jak to się robi?
– Wielka mi sztuka porwać księżniczkę! Bierze się ją pod pachę i niesie – burknął smok. Następnie wziął księżniczkę pod pachę i zaniósł do swojego zamku.
– Gdzie chcesz być zamknięta, w lochu czy w klatce w sali rycerskiej? – zapytał, stawiając ją na posadzce.
– Wolę w sali rycerskiej. W lochu ciemno, nic nie widać i pełno myszy. A ja myszy jakoś nigdy nie mogłam polubić, choć parę razy już próbowałam – powiedziała księżniczka.
– Ja też myszy nie lubię – skrzywił się smok. – To takie bezcelowe stworzenie. Nie wiadomo, czemu ma służyć. Nawet mój kot ich nie lubi i dusi każdą, która mu się nawinie między łapy.
Zamknął księżniczkę w klatce, a potem zjadł zupę ogórkową na obiad. Księżniczka zjadła naleśniki z serem, uważając, że zupa ogórkowa jest zbyt pospolitym jedzeniem dla księżniczki. Potem grali w karty. Księżniczka ciągle wygrywała, więc smok się obraził, zamknął ją znowu w klatce i poszedł spać. Chrapał bardzo głośno, więc księżniczka nie zmrużyła oka przez całą noc i rano miała bardzo zły humor.
– Czemu jesteś taka zła? – zapytał smok, który wyspał się znakomicie i był przyjaźnie usposobiony do całego świata.
– Jak mogę być w dobrym humorze, kiedy zostałam porwana przez smoka i nie wiem, co ze mną będzie! – krzyknęła księżniczka.
– E tam, nie przesadzaj. Wiesz, co z tobą będzie. Uratuje cię jakiś dzielny rycerz, wyjdziesz za niego za mąż i urodzisz dużo dziwnych dzieci.
– Dlaczego dziwnych? – zainteresowała się księżniczka.
– No bo jak dzieci rycerza mogą nie być dziwne? Będą nosiły zbroje, strusie kity na hełmach i będą napadały na Bogu ducha winne smoki.
– Masz rację – zgodziła się księżniczka. – Jestem bardzo ładna, więc z pewnością ktoś mnie uratuje. A potem będę gotowała obiady rycerzowi i dziwnym dzieciom, będę gotowała, gotowała, aż się zestarzeję i zbrzydnę. Ale wtedy właściwie uroda nie będzie mi potrzebna, bo będę już miała męża.
– Trochę urody zawsze się przyda – sprzeciwił się smok. – Spójrz na mnie. Jestem stary, ale ciągle dość przystojny. Dbam o siebie, dobrze się odżywiam, dużo śpię i na noc zawsze smaruję pysk kremem poziomkowym. No i jestem kawalerem. To najlepiej robi na urodę.
Następnego dnia do zamku przyjechał rycerz.
– Hej, księżniczko! – zawołał.
– Co ty tu robisz? – zawołała księżniczka. – To jest prywatny zamek i nie wolno tu wchodzić obcym.
– Ja nie jestem obcy. Jestem dzielnym, szlachetnym rycerzem, który przybył, aby ciebie uratować – zaprotestował rycerz.
– Nie mam teraz czasu. Muszę ugotować zupę ogórkową dla smoka. Poszedł do pracy, a że dziś akurat miał w planie straszenie okolicznej ludności, więc z pewnością wróci głodny i zmęczony. Nie jest już przecież taki młody – wytłumaczyła księżniczka.
– To ja poczekam – powiedział rycerz. – Ja też bardzo lubię zupę ogórkową.
Smok wrócił z pracy i zdenerwował się bardzo, zobaczywszy rycerza.
– Mam nadzieję, że nie przyszło ci do głowy ze mną walczyć. Jestem taki zmęczony, że z pewnością bez żadnego wysiłku rozprułbyś mi brzuch swoją kopiąIndeks górny 11 zaburczał.
– Ależ skąd! – zaprzeczył rycerz. – Jeśli dasz mi trochę zupy i księżniczkę, to zaraz sobie pójdę.
– Proszę bardzo – odparł smok – ale muszę ci powiedzieć, że ci dzisiejsi rycerze są zupełnie pozbawieni romantyzmu. Ale cóż, jak być romantycznym, kiedy nad głową latają samoloty, rakiety i dzikie kaczki, a okoliczna ludność bardziej się boi podatków niż smoka.
Księżniczka jednak odmawiała uznania intencji rycerza za szlachetne, waląc chochlą w stół i krzycząc, że nie będzie całe życie gotować i hodować chmary dzieci ze strusimi kitami na hełmach.
Dopiero gdy rycerz obiecał jadać obiady w restauracji przynajmniej dwa razy w tygodniu, kiedy powiedział, że dzieci wcale nie muszą chodzić w hełmach, może tylko w niedzielę, i kiedy przyrzekł kupić księżniczce psa, kota, dwie gąsienice i rudą kurę znoszącą złote jajka, zgodziła się zostać jego żoną.
Odjechali wraz z rycerzem na jego koniu, który również miał hełm ze strusią kitą, a smok machał chusteczką i wołał, żeby koniecznie przyjechali do niego w niedzielę na zupę ogórkową.
Gdy został sam, zrobił sobie kakao, a potem usiadł przed kominkiem, grzejąc łapy i rozmyślając. Potem stwierdził, że porywanie księżniczek znakomicie wpływa na apetyt, zjadł więc dwa rogale, drożdżówkę i cztery śliwki i poszedł spać. Nad zamkiem rozległo się głośne chrapanie.