Scenariusz zajęć

II etap edukacyjny

Temat: Czy zawsze można mierzyć własną miarą?

Treści kształcenia:

Uczeń:

1. Dostrzega różnorodność postaw i zachowań ludzi – etyka (IV),

2. Wyjaśnia prawdziwe znaczenie własnych zachowań oraz ich przyczyny i konsekwencje – etyka (2),

3. Zdobywa świadomość języka jako wartościowego i wielofunkcyjnego narzędzia

4. komunikacji – język polski (I),

5. Poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego – język polski (II),

6. Wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte) – język polski (I.1.7),

7. Odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym – język polski (II.3.1),

8. Odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w teksty kultury – język polski (II.4),

9. Dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością – historia i społeczeństwo (I),

10. Odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego – historia i społeczeństwo (II).

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Interpretuje metaforyczny tekst literacki,

• Ma świadomość, że własne doświadczenia i wiedza mogą być niedostateczne do zrozumienia pewnych zjawisk, które odbiegają od jego doświadczenia,

• Jest wrażliwy na nowe sytuacje poznawcze,

• Ma świadomość, że opis i ocena wyłącznie z jego osobistej perspektywy mogą przynieść komuś szkodę,

• Krytycznie podchodzi do powszechnie używanych słów, które mogą nieść ze sobą różne opinie i oceny, nie zawsze widoczne w potocznej komunikacji.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Poszukuje informacji i je selekcjonuje,

• Rozpoznaje związki przyczynowo‑skutkowe,

• Krytycznie analizuje tekst kultury,

• Publicznie prezentuje ułożony przez siebie tekst,

• Twórczo rozwiązuje problemy dzięki współpracy,

• Uczestniczy w dyskusji,

• Odróżnia perspektywę osobistą (subiektywną) od przedmiotowej (obiektywnej).

Środki dydaktyczne:

• Zasoby multimedialne: zadanie interaktywne Skąd się wzięło słowo…, karty pracy (Ptak jak należy, Dobra rada dla zwierzaka oraz Nazwy narodów),

• Karteczki z nazwami zwierząt,

• Arkusze papieru i pisaki lub tablica i kreda/pisak,

• Komputer z głośnikami/odtwarzacz multimedialny/tablica interaktywna.

Metody nauczania:

• Podające: rozmowa, wyjaśnienie,

• Problemowe: aktywizujące – dyskusja, zabawa w „dobre rady”,

• Programowana: z użyciem komputera,

• Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe.

Formy pracy:

• Zbiorowa,

• Grupowa,

• Indywidualna.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel wita uczniów i rozdaje karty pracy Ptak jak należy. Zaprasza dzieci do wspólnej lektury bajki Królewski gołąb Anthony’ego de Mello, której fragment znajduje się na karcie. Po odczytaniu tekstu prowadzący zajęcia dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedź na jedno pytanie z karty pracy, przy czym zadanie pierwsze – jako najtrudniejsze – powinno zostać przydzielone grupie uczniów uzdolnionych językowo, o dużych możliwościach intelektualnych. Po wykonaniu ćwiczenia dzieci prezentują swoje wypowiedzi – warto poprosić o to osoby mniej zaangażowane w wykonywanie zadania lub nieśmiałe, by w ten sposób mogły się uaktywnić. Nauczyciel, podsumowując rozważania związane z lekturą, zwraca uwagę, że bohater bajki mierzył sokoła „własną miarą”, czyli swoim ograniczonym doświadczeniem, brakiem wyobraźni.

2. Prowadzący zajęcia proponuje uczniom zabawę w „dobre rady” i rozdaje karty pracy pt. Dobra rada dla zwierzaka. Dzieci najpierw losują wcześniej przygotowane przez nauczyciela karteczki z nazwami różnych zwierząt, a następnie wykonują zadanie z karty pracy: układają adresowaną do wylosowanego zwierzęcia mowę, mającą na celu udzielenie mu dobrej rady w ważnej według uczniów sprawie. Klasa pracuje samodzielnie. Nauczyciel powinien zwrócić szczególną uwagę na osoby mające mniejsze zdolności lingwistyczne i – jeśli zajdzie taka potrzeba – udzielić im koniecznych wskazówek.

Ćwiczenie ma uświadomić dzieciom, z jaką łatwością przyjmuje się własną perspektywę, gdy zwracamy się do kogoś i oceniamy go, czy jak swobodnie narzucamy mu cele.

3. Uczniowie prezentują swoje „mowy”. Ważne, żeby nie były one zbyt długie, tak aby każde dziecko mogło zaprezentować swoją pracę. Wystąpieniom mogą towarzyszyć konkursy – na najlepiej skonstruowaną wypowiedź (pod względem literackim) oraz na najlepsze jej wygłoszenie – tu najbardziej będą się liczyły uzdolnienia aktorskie.

4. Po zakończeniu prezentacji nauczyciel zaprasza do dyskusji nad pytaniem, czy „mowy”

miały sens, czy nie, i dlaczego.

Następnie formułuje dodatkowe pytania, zwracając uwagę, że podobne „mowy” kierujemy często przede wszystkim do ludzi:

• Czy nasze doświadczenie – to, do czego sami jesteśmy przyzwyczajeni i co uważamy za „normalne” – ogranicza nas w patrzeniu na innych ludzi? Narzuca nam jakieś oceny?

• Czy w takim przypadku możemy kogoś niedokładnie – albo fałszywie – opisać lub ocenić?

• Co się dzieje, kiedy taki opis lub ocenę zaczynamy traktować jako „prawdę”? Czy nie stosujemy wtedy, „nożyc Nasruddina”? Co może być takimi nożycami?

5. Nauczyciel zaprasza uczniów do wykonania zadania interaktywnego Skąd się wzięło słowo…, w którym poznają etymologię nazw niektórych narodów (Polacy, Niemcy, Tatarzy). Dzieci otrzymują karty pracy Nazwy narodów i odpowiadają na następujące pytania:

• Które z podanych nazw narodów stworzone zostały za pomocą „nożyc Nasruddina”?

• Jak sądzisz, czy jeśli nie znamy źródła nazw, które powstały z ograniczonej i krzywdzącej perspektywy, to także „używamy nożyc”?

Uczniowie pracują w parach. Po zakończeniu zadania udzielone odpowiedzi są wspólnie omawiane.

6. Podsumowanie zajęć.

Prowadzący prosi uczniów o indywidualne odniesienie się do pytania zawartego w temacie zajęć. Dzieci udzielają po kolei zwięzłej, ale mającej uzasadnienie odpowiedzi.