Katsuhiro Otomo, „Akira, t. 1: Wypadek Tetsuo”, J.P.F. Comics, Olecko 1999 (fragment), s. 76–77, UMK, CC BY 3.0
m1ac1db38395c54ba_0000000000016
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RFaUVDWBC3RpW1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills.
m1ac1db38395c54ba_0000000000019
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);
6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.
m1ac1db38395c54ba_0000000000024
Nauczysz się
rozróżniać gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych, w tym funkcję karykatury;
stosować różnorodne wypowiedzi, zwłaszcza odnoszące się do sztuki komiksu;
dostrzegać związki występujące pomiędzy różnymi dziedzinami sztuk plastycznych i sztuką komiksu.
m1ac1db38395c54ba_0000000000070
Znaczenie obrazu w komiksie
E‑materiał jest kontynuacją tematu Komiks cz. I.
Komiks jest rodzajem opowieści, w których historie są opowiadane za pomocą obrazów i tekstu. Jednak w komiksie to obraz przekazuje więcej informacji niż tekst, który ma charakter jedynie dopełniający. To na obrazach spoczywa główny ciężar opowieści, co dobrze pokazuje poniższa ilustracja. Zauważ, w jaki sposób bez użycia słów umieszczonych w dymkach komiksowychDymek komiksowydymkach komiksowych została ukazana atmosfera niepokoju towarzysząca bohaterowi komiksu.
RX6hjSbARZudy1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu Andreasa „Rork. Koziorożec”. Ilustracja zawiera osiem rysunków. Pierwsze cztery ukazują mężczyznę przy biurku, który najpierw uważnie przygląda się rozrzuconym na stole kartkom, następnie gasi światło. Na kolejnych czterech polach widać ciemności i tylko spoglądające oczy. Za oknem skrada się postać.
Andreas, „Rork. Koziorożec”, Wydawnictwo Motopol – Twój Komiks, Tarnowskie Góry 2003, s. 27, UMK, CC BY 3.0
Dominujące znaczenie obrazu w komiksie czyni go podobnym do filmu. W filmie również stosuje się określony układ kadrów budujących opowieść. Poniżej przedstawiono kilka planów najczęściej stosowanych zarówno w filmie, jak i komiksie. Plan (lub ujęcie) to zatrzymany w kadrzeKadrkadrze filmowym lub komiksowym fragment narracji ukazanej z jednego punktu widzenia, w określonym czasie i miejscu.
Kliknij na punkty wskazane na ilustracjach, a dowiesz się, jakie plany tam zastosowano.
RDLv5KuXDOiP11
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Grzegorza Rosińskiego z komiksu Jeana Van Hamme'a „Thorgal. Wyspa wśród lodów”. Ukazuje ujęty z góry widok na przybrzeżną osadę oraz pejzaż. Na wzgórzu stoją dwie osoby. Kobieta wypowiada słowa: "Aaricio, Czas wracać! Pora na ucztę!" W dole do brzegu dopływają statki. Na lądzie znajdują się zabudowania osady. W dali rozciąga się górski pejzaż. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Plan ogólny w komiksie – pozwala na przedstawienie pełnego obrazu miejsca akcji komiksu, z rozbudowanym tłem.
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Grzegorza Rosińskiego z komiksu Jeana Van Hamme'a „Thorgal. Wyspa wśród lodów”. Ukazuje ujęty z góry widok na przybrzeżną osadę oraz pejzaż. Na wzgórzu stoją dwie osoby. Kobieta wypowiada słowa: "Aaricio, Czas wracać! Pora na ucztę!" W dole do brzegu dopływają statki. Na lądzie znajdują się zabudowania osady. W dali rozciąga się górski pejzaż. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Plan ogólny w komiksie – pozwala na przedstawienie pełnego obrazu miejsca akcji komiksu, z rozbudowanym tłem.
Grzegorz Rosiński (rys.), Jean Van Hamme (scen.), „Thorgal. Wyspa wśród lodów”, Wydawnictwo Korona, Warszawa 1991, s. 3, UMK, CC BY 3.0
R1VnYRctpXqn51
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunki Grzegorza Rosińskiego z komiksu Jeana Van Hamme'a „Thorgal. Wyspa wśród lodów”. Na pierwszym ukazana jest twarz rudowłosej kobiety chwytającej strzałę, która utkwiła w jej piersi. Przy niej znajduje się dymek z tekstem: "Jak one... Jak te orły...". Druga przedstawia leżącą kobietę ze strzałą w piersi i pochylającego się nad nią mężczyznę ubranego w futrzaną kamizelę. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Plan pełny – ukazuje postacie ludzkie od stóp do głów, tło nadal jest ważne, ale uwaga czytelnika skupia się bardziej na bohaterach.
Punkt 2: Zbliżenie, czyli wielki plan – sytuacja, kiedy twarz postaci zajmuje większą część kadru; w ten sposób można komunikować jej emocje.
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunki Grzegorza Rosińskiego z komiksu Jeana Van Hamme'a „Thorgal. Wyspa wśród lodów”. Na pierwszym ukazana jest twarz rudowłosej kobiety chwytającej strzałę, która utkwiła w jej piersi. Przy niej znajduje się dymek z tekstem: "Jak one... Jak te orły...". Druga przedstawia leżącą kobietę ze strzałą w piersi i pochylającego się nad nią mężczyznę ubranego w futrzaną kamizelę. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Plan pełny – ukazuje postacie ludzkie od stóp do głów, tło nadal jest ważne, ale uwaga czytelnika skupia się bardziej na bohaterach.
Punkt 2: Zbliżenie, czyli wielki plan – sytuacja, kiedy twarz postaci zajmuje większą część kadru; w ten sposób można komunikować jej emocje.
Grzegorz Rosiński (rys.), Jean Van Hamme (scen.), „Thorgal. Wyspa wśród lodów”, Wydawnictwo Korona, Warszawa 1991, s. 38, UMK, CC BY 3.0
RQELp7Qy0zSzW1
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment komiksu „Thorgal. Wyspa wśród lodów”. Ukazuje trzy rysunki ustawione obok siebie. Znajduje się na nich para: mężczyzna z długimi, czarnymi włosami oraz kobieta o blond włosach. Na pierwszym rysunku postacie przytulają się, mężczyzna mówi: "Aaricio ukochana, żyjesz? Co za szczęście.", a kobieta odpowiada: "Thorgalu najdroższy, ty tutaj!" Na drugim patrzą sobie w oczy, mężczyzna zadaje pytania:" "Ocalałeś? Nikt cię nie skrzywdził?" Kobieta odpowiada: "Ależ nie! Któż by!" Na trzecim mężczyzna obejmuje kobietę i spoglądają przed siebie, on wypowiada słowa: "Oczywiście władcy ci, którzy porwali ciebie i mieszkają w tym dziwnym pałacu", a kobieta odpowiada: "Nie wiem o kim mówisz Thorgalu. Tu nikt nie mieszka. Nikt." Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Plan amerykański – ukazuje postać do kolan, dzięki czemu czytelnicy mogą lepiej śledzić wzajemne relacje między bohaterami; w takim układzie tło staje się mało istotne.
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment komiksu „Thorgal. Wyspa wśród lodów”. Ukazuje trzy rysunki ustawione obok siebie. Znajduje się na nich para: mężczyzna z długimi, czarnymi włosami oraz kobieta o blond włosach. Na pierwszym rysunku postacie przytulają się, mężczyzna mówi: "Aaricio ukochana, żyjesz? Co za szczęście.", a kobieta odpowiada: "Thorgalu najdroższy, ty tutaj!" Na drugim patrzą sobie w oczy, mężczyzna zadaje pytania:" "Ocalałeś? Nikt cię nie skrzywdził?" Kobieta odpowiada: "Ależ nie! Któż by!" Na trzecim mężczyzna obejmuje kobietę i spoglądają przed siebie, on wypowiada słowa: "Oczywiście władcy ci, którzy porwali ciebie i mieszkają w tym dziwnym pałacu", a kobieta odpowiada: "Nie wiem o kim mówisz Thorgalu. Tu nikt nie mieszka. Nikt." Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Plan amerykański – ukazuje postać do kolan, dzięki czemu czytelnicy mogą lepiej śledzić wzajemne relacje między bohaterami; w takim układzie tło staje się mało istotne.
Grzegorz Rosiński (rys.), Jean Van Hamme (scen.), „Thorgal. Wyspa wśród lodów”, Wydawnictwo Korona, Warszawa 1991, s. 44, UMK, CC BY 3.0
R1UAP6m3yEh731
Ilustracja interaktywna przedstawia ilustrację z komiksu „Thorgal. Władca gór". Ukazuje dłoń trzymającą pierścionek z motywem węża. Przy dłoni znajdują się dymki z dialogiem. Po lewej - pytanie: "Pierścień z dziwnego metalu... Twój?", a po prawej - odpowiedź: "Nie." Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Duże zbliżenie, czyli detal – pozwala ukazać szczegół postaci lub powiększenie atrybutu bądź innego przedmiotu po to, aby zwrócić na niego uwagę czytelnika.
Ilustracja interaktywna przedstawia ilustrację z komiksu „Thorgal. Władca gór". Ukazuje dłoń trzymającą pierścionek z motywem węża. Przy dłoni znajdują się dymki z dialogiem. Po lewej - pytanie: "Pierścień z dziwnego metalu... Twój?", a po prawej - odpowiedź: "Nie." Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1:
Duże zbliżenie, czyli detal – pozwala ukazać szczegół postaci lub powiększenie atrybutu bądź innego przedmiotu po to, aby zwrócić na niego uwagę czytelnika.
Grzegorz Rosiński (rys.), Jean Van Hamme (scen.), „Thorgal. Władca gór”, Wydawnictwo Orbita, Warszawa 1990, s. 9 (fragment), UMK, CC BY 3.0
Poniżej przedstawiono stronę z komiksu Grzegorza Rosińskiego i Jeana Van Hamme’a z serii Thorgal. Przyjrzyj się jej, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.
RHobobwzptLbE1
Ilustracja przedstawia stronę z komiksu „Thorgal. Zdradzona czarodziejka”. Ukazuje sześć rysunków. Na pierwszym znajduje się zapłakana kobieta o blond włosach która wypowiada imię Thorgala. Drugi przedstawia śnieżycę. Na trzecim, na tle śnieżycy są trzy ujęcia bohaterów: zakrwawionego Thorgala, zapłakanych oczu, i ponownie Thorgala wypowiadającego imię dziewczyny Aaricia. Kolejna jest zbliżeniem na padający śnieg. Na przedostatniej ukazany jest widok z góry na latające mewy. Ostatnia ukazuje klęczącego Thorgala ze związanymi z tyłu rękoma, wypowiadającego słowa: Na pierścienie Mitgarda! Zbyt głupio tak zginąć!
Grzegorz Rosiński (rys.), Jean Van Hamme (scen.), „Thorgal. Zdradzona czarodziejka”, Wydawnictwo Korona, Warszawa 1991, s. 5, UMK, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 1
R3s7b104LjT0x1
Wymień znane Ci rodzaje planów.
Wymień znane Ci rodzaje planów.
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 1
Do każdego kadru planszy komiksowej przyporządkuj właściwy rodzaj planu. Przeciągnij hasła w odpowiednie miejsca.
R1AQ9e1uaNzRi1
W zadaniu została wykorzystana grafika z komiksu, która przedstawia stronę z komiksu Thorgal. Na ilustracji widoczna jest scena rozmowy kobiety z mężczyzną. Oboje znajdują się na dworze, gdzie panuje śnieżyca. Mężczyzna jest zanurzony po kolana w lodowatej wodzie. W oczach kobiety widoczne są łzy.
Odpowiedzi: A - zbliżenie B - plan ogólny C - zbliżenie D - duże zbliżenie E - plan ogólny F - duże zbliżenie G - plan amerykański H - plan ogólny I - plan ogólny
Polecenie do zadania brzmi: Do każdego kadru planszy komiksowej przyporządkuj właściwy rodzaj planu. Poniżej polecenia znajduje się kadr z komiksu, na którym zaznaczone są cyframi plany od 1 do 9, pod nimi znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu została wykorzystana grafika z komiksu, która przedstawia stronę z komiksu Thorgal. Na ilustracji widoczna jest scena rozmowy kobiety z mężczyzną. Oboje znajdują się na dworze, gdzie panuje śnieżyca. Mężczyzna jest zanurzony po kolana w lodowatej wodzie. W oczach kobiety widoczne są łzy.
Polecenie do zadania brzmi: Do każdego kadru planszy komiksowej przyporządkuj właściwy rodzaj planu. Poniżej polecenia znajduje się kadr z komiksu, na którym zaznaczone są cyframi plany od 1 do 9, pod nimi znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu została wykorzystana grafika z komiksu, która przedstawia stronę z komiksu Thorgal. Na ilustracji widoczna jest scena rozmowy kobiety z mężczyzną. Oboje znajdują się na dworze, gdzie panuje śnieżyca. Mężczyzna jest zanurzony po kolana w lodowatej wodzie. W oczach kobiety widoczne są łzy.
Źródło: online skills, cc0.
m1ac1db38395c54ba_0000000000005
m1ac1db38395c54ba_0000000000005
Do każdego kadru planszy komiksowej przyporządkuj właściwy rodzaj planu. Przeciągnij hasła w odpowiednie miejsca.
RcVja8v9Zy5Rz1
W zadaniu została wykorzystana grafika z komiksu, która przedstawia stronę z komiksu Thorgal. Na ilustracji widoczna jest scena rozmowy kobiety z mężczyzną. Oboje znajdują się na dworze, gdzie panuje śnieżyca. Mężczyzna jest zanurzony po kolana w lodowatej wodzie. W oczach kobiety widoczne są łzy.
Odpowiedzi: A - zbliżenie B - plan ogólny C - plan ogólny D - duże zbliżenie E - duże zbliżenie F - zbliżenie G - plan amerykański H - plan ogólny I - plan ogólny
W opowiadaniu obrazem bardzo ważne jest takie umieszczanie kadrów obok siebie, aby narracja była spójna. Chodzi o to, żeby czytelnik, analizując akcję komiksu kadr po kadrze, potrafił zrozumieć następstwo kolejnych zdarzeń. Czasami autorzy komiksów potrafią czynić to w oryginalny sposób. W prezentowanej poniżej planszy z komiksu z cyklu Koziorożec Andreasa elementem łączącym poszczególne kadry w opowieść była zarysowana kartka papieru, która – „wędrując” poprzez kolejne kadry – łączyła je w spójną całość.
RwrJ8ivAjsLqd1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Rork. Koziorożec”. Ukazuje piętnaście rysunków, po pięć w rzędzie. W pierwszym rzędzie znajduje się sekwencja zamalowania na kartce białych kratek szachownicy na czerwono, po czym dłoń wyrzuca ją przez okno. W rzędzie drugim ukazany jest upadek kartki na chodnik, która miota się pod stopami przechodniów, wpada pod koła samochodu i ląduje w kałuży. W trzecim rzędzie kartka podniesiona jest przez mężczyznę, który udaje się do mieszkania, którego ściana jest pomalowana w motywie znajdującym się na kartce.
Andreas, „Rork. Koziorożec”, Wydawnictwo Motopol – Twój Komiks, Tarnowskie Góry 2003, s. 26, UMK, CC BY 3.0
Jednak niekiedy twórcy komiksów zupełnie nie dbają o logikę narracji. Pozostawiają czytelnikom duże pole do własnej interpretacji zdarzeń. Tak jak w prezentowanej poniżej planszy. Trudno w niej doszukać się logicznego przebiegu zdarzeń.
R10ppEtrfcbrV1
Ilustracja przedstawia stronę z komiksu „Rozdział 5. Maligna. Do wewnątrz". Ukazuje opowieść kobiety o przygodzie, która ją spotkała. Wypowiada ona słowa: "Spotkałam pewną dziewczynkę. Cierpiała. Uścisnęłam ją. Był tam mężczyzna, który widzi tęczę, i drugi, który widzi małych chłopców o krwawiących sercach, oraz pani, która ma czarodziejskie dzieci, i piszący człowiek". Jeden ze stojących tyłem funkcjonariuszy mówi: ""Wygląda na to, że przeżyłaś niezłą przygodę." Drugi z nich wypowiada słowa:
"Wygląda na to, że chyba mogła." Postać w kolejnym kadrze mówi: "Może spotkało ją coś złego, skarbie. Chodź, położymy cię do łóżka". Kobieta pyta ją: "Ta dziewczynka, mamo, czemu tak cierpiała?". Następny kadr ukazuje zacienioną, pochyloną postać dziewczyny, wypowiadającej słowa: "Już dość czasu tam spędziłam". Następne ujęcie to kobiece stopy z pomalowanymi na czerwono paznokciami i leżąca przy nich na podłodze prążkowana, czarno-pomarańczowa rybka. Na rysunku pojawia się tekst: "Skończyłam z tym". Kolejny kadr to otwarte dłonie, na których znajduje się rybka oraz tekst: "Jestem wolna". Kolejny rysunek przedstawia moment wyrzucenia rybki przez okno. Widoczne jest fioletowe okno, dłonie i rybka. Scenie towarzyszy zimowa pogoda, pada śnieg. Kolejne kadry ukazują rybkę, która zmienia się w ptaka i odlatuje. Ostatni rysunek zawiera wyjaśnienie znaczenia historii. Na rysunku ukazującym wylatującego z okna ptaka pozostawiającego za sobą tęczę, znajduje się komentarz: Usłyszałem język apokalipsy, teraz zaś powitam ciszę.
Bill Sienkiewicz (rys.), Neil Gaiman (scen.), „Rozdział 5. Maligna. Do wewnątrz”, [w:] Neil Gaiman, „Sandman. Noce nieskończone”, Wydawnictwo Egmont Polska, Warszawa 2006 (fragment), s. 119, UMK, CC BY 3.0
m1ac1db38395c54ba_0000000000123
Dymki komiksowe
Opowiadanie obrazem nie oznacza, że tekst w komiksie nie jest ważny. Przeciwnie – dopełnia to, czego nie można wyrazić obrazem. Miejscem, w które wpisuje się komentarz słowny, jest dymek komiksowyDymek komiksowydymek komiksowy.
Dymki mają przede wszystkim funkcje komunikacyjne. Umieszcza się w nich tekst będący wypowiedzią bohatera lub bohaterów opowieści. Ilustruje to poniższy kadrKadrkadr z komiksu Grzegorza Rosińskiego Władca gór.
R8CfJ9tZvVAuU1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Skąd się bierze woda sodowa. I nie tylko”. Ukazuje dwóch mężczyzn. Mężczyzna po lewej ubrany jest w futro z kapturem i stoi tyłem do widza. Mężczyzna z prawej o długich, czarnych włosach. ubrany jest w łachmany. Pochyla się przed drugą postacią, przyglądając się jego ręce. Cała scena utrzymana jest w kolorystyce różu i fioletu. Przy postaciach znajdują się dymki. Mężczyzna z lewej mówi: Rana otworzyła się, kiedy starałem się schować przed tobą! Postać z prawej odpowiada: Twoje palce są już stracone, trzeba je obciąć. Jeżeli natychmiast nie wypali się tej rany, to możesz stracić całą rękę.
Tadeusz Baranowski (rys., scen.), „Skąd się bierze woda sodowa. I nie tylko”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1982, s. 15 (fragment), UMK, CC BY 3.0
Informacje komunikuje nie tylko tekst we wnętrzu dymka, ale także jego kształt. Mogą to być dodatkowe dane o charakterze wypowiedzi, np.: czy jest ona głośna czy cicha, czy jest spokojna czy nerwowa, naturalna czy przetworzona przez jakieś urządzenie. Na niżej zamieszczonej ilustracji przedstawiono najczęściej spotykane wzory dymków komiksowych. Kliknij w poszczególne dymki, a dowiesz się, co komunikuje dany kształt.
Rh2hTY1rqL3FM1
Ilustracja interaktywna przedstawia różne typy dymków komiksowych. Na ilustracji ukazane są trzy kontury dymków, umieszczone jeden pod drugim. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Dymek owalny lub okrągły stosuje się do naturalnych, zwykłych wypowiedzi.
Punkt 2: Dymek, którego końcówkę stanowią kształty przypominające znaki dymne, oznacza, że bohater myśli o tym, co jest w dymku odnotowane, ale nie wypowiada tego na głos.
Punkt 3: Dymek kanciasty, przypominający gwiazdę, oznacza krzyk, gniew, wyraża emocje.
Ilustracja interaktywna przedstawia różne typy dymków komiksowych. Na ilustracji ukazane są trzy kontury dymków, umieszczone jeden pod drugim. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacjami:
Punkt 1: Dymek owalny lub okrągły stosuje się do naturalnych, zwykłych wypowiedzi.
Punkt 2: Dymek, którego końcówkę stanowią kształty przypominające znaki dymne, oznacza, że bohater myśli o tym, co jest w dymku odnotowane, ale nie wypowiada tego na głos.
Punkt 3: Dymek kanciasty, przypominający gwiazdę, oznacza krzyk, gniew, wyraża emocje.
Rodzaje dymków, wikimedia.org, CC BY 3.0
Najbardziej zróżnicowane są dymki o nieregularnym kształcie. Dymek na poniższej ilustracji ukazuje ogromne wzburzenie bohatera komiksowego.
RpfcZ1JA0l0nm1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Asterix. Obeliks i spółka”. Ukazuje łysiejącego, przerażonego mężczyznę na żółtym tle, wskazującego przed siebie drżącym palcem. Jego usta są szeroko otwarte, a z jego skroni kapie pot. Obok niego znajduje się kanciasty dymek z tekstem: Gaga... Gagaga...
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix. Obeliks i spółka”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1995, s. 47, UMK, CC BY 3.0
Co innego komunikują dymki ukazane w poniższej ilustracji. Ich nietypowy kształt i barwa informują czytelnika, że bohaterowie są postaciami baśniowymi lub fantastycznymi.
RREedTQKPZx5i1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Pora mgieł. Rozdział 6”. Ukazuje mężczyznę o białej twarzy trzymającego złotą czaszkę z fragmentem kręgosłupa. Bohater ubrany jest w fioletowy płaszcz z wysokim kołnierzem. Tło jest błękitne z białą poświatą znajdującą się za bohaterem. Na ilustracji znajdują się dwa dymki z tekstem. Pierwszy: Robimy to, co musimy, Lucienie. Drugi: Czasem możemy wybrać własną ścieżkę. Czasem ktoś inny dokonuje wyboru.
Neil Gaiman (secn.), P. Craig Russel (rys.) „Pora mgieł. Rozdział 6”, [w:] Neil Gaiman (secn.), Kelley Jones, Matt Wagner, Mike Dringenberg, Malcolm Jones III, George Pratt i Dick Giordano (rys.), „Sandman. Pora mgieł cześć II”, Wydawnictwo Eg, UMK, CC BY 3.0
Z kolei w tym kadrze, przez odpowiednio „rozczłonkowany” kształt dymka, przekazano czytelnikowi informacje o zgodnym zdumieniu centuriona i jego legionistów.
R1bzmS4arjp0u1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Asterix. Róża i miecz”. Ukazuje dwa oddziały wojowników z dowódcami na czele. Żołnierze idą ku sobie w szyku. Dowódca lewego oddziału podnosi wyprostowaną rękę. Od niego unosi się dymek ze słowem: Stać!. Nad prawym oddziałem oraz jego dowódcą unosi się dymek ze zwielokrotnionym znakiem zapytania. W tle widoczna jest drewniany mur obronny z bramą i wierzą strażniczą. Nad nim rozciąga się błękitne niebo z chmurami.
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix. Róża i miecz”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1997, s. 27, UMK, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 2
R1IY2LuG7hlTS1
Powiedz, czym jest dymek komiksowy.
Powiedz, czym jest dymek komiksowy.
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 2
Przeanalizuj kształt dymków, w których wpisano dialog pomiędzy postaciami z komiksu z serii Asterix . Na tej podstawie odgadnij jakie relacje panują pomiędzy bohaterkami komiksu. Dokończ zdanie wybierając odpowiednie hasło z listy.
R3jKPa4KaF2n21
W zadaniu wykorzystano rysunek przedstawiające dwie kobiety, w blond włosach. Kobiety rozmawiają, w dymkach przedstawione są wypowiedzi.
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: Kształt dymka komiksowego obrazuje ................ .
Odpowiedzi: A - obojętne relacje B - przyjazne relacje C - nieprzyjazne relacje
1‑C
classicmobile
Ćwiczenie 3
RrO04EM1aj3fg1
Odpowiedz na pytanie. Jaki rodzaj dymku należy zastosować w komiksie, aby przedstawić myśli bohatera?
Odpowiedz na pytanie. Jaki rodzaj dymku należy zastosować w komiksie, aby przedstawić myśli bohatera?
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 3
Zinterpretuj kształt dymka umieszczonego u dołu kadru i zastanów się, co jest źródłem tego dźwięku. Dokończ zdanie wybierając odpowiednie hasło z listy.
R1UKUxWmpzaf81
W zadaniu zostały wykorzystany fragment komiksu.
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: Źródłem dźwięku, który obrazuje dymek komiksowy, jest ................ .
Odpowiedzi: A - krótkofalówka B - odbiornik telewizyjny C - naturalny głos człowieka
1‑A
m1ac1db38395c54ba_0000000000176
Onomatopeje
W przeciwieństwie do sztuki filmowej komiks określa się jako sztukę niemą. Zadaniem rysownika jest wizualne ukazanie nie tylko wypowiedzi postaci, lecz także wielu innych informacji na temat przedstawianego świata, np. występujących tam dźwięków.
Do komunikowania dźwięków służą w komiksie onomatopejeOnomatopejaonomatopeje, czyli wyrazy dźwiękonaśladowcze. Są to opracowane graficznie wyrazy imitujące swym brzmieniem określone zjawisko albo dźwięki wydawane przez jakiś przedmiot. W komiksie onomatopeje mają za zadanie pomóc czytelnikowi lepiej wyobrazić sobie ukazywaną sytuację lub nastrój sceny.
RfW7RCfHVLpg21
Ilustracja interaktywny przedstawia fragment komiksu „Kapitan Żbik. Zapalniczka z pozytywką”. Ukazuje dwóch mężczyzn podczas bijatyki. Mężczyzna z lewej strony wpada z impetem w drugiego, który strzela z pistoletu. Nad nimi znajduje się żółty wyraz BANG! Tło jest czerwone. Pod ilustracją znajduje się plik dźwiękowy przedstawiający odgłos wystrzału z pistoletu.
Ilustracja interaktywny przedstawia fragment komiksu „Kapitan Żbik. Zapalniczka z pozytywką”. Ukazuje dwóch mężczyzn podczas bijatyki. Mężczyzna z lewej strony wpada z impetem w drugiego, który strzela z pistoletu. Nad nimi znajduje się żółty wyraz BANG! Tło jest czerwone. Pod ilustracją znajduje się plik dźwiękowy przedstawiający odgłos wystrzału z pistoletu.
Grzegorz Rosiński (rys.), Władysław Krupka (scen.), „Kapitan Żbik. Zapalniczka z pozytywką”, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1970, s. 29, UMK, CC BY 3.0
Autorzy komiksów, dążąc do sugestywnego oddania świata, w którym dźwięki następują bardzo szybko jedne po drugich, stosują liczne i zróżnicowane onomatopeje. Poniżej przedstawiono dwie stronice z komiksu Akira japońskiego rysownika Katsuhiro Otomo, które dobrze to obrazują. Zwróć uwagę, że za każdym razem japoński rysownik, interpretując wizualnie określony dźwięk, szukał odmiennego rozwiązania graficznego dla stosowanej onomatopei. Inaczej zilustrował dźwięk zderzenia samochodu ze ścianą, inaczej gwałtownie rozsuwanych drzwi furgonetki, a jeszcze w odmienny sposób odgłos szybkiego „szorowania” opon samochodowych po nawierzchni drogi.
Przyjrzyj się wymienionym onomatopejom i rozwiąż ćwiczenia interaktywne.
RchdocjUhdwzS1
Ilustracja przedstawia rysunki z komiksu „Akira, t. 1: Wypadek Tetsuo”, w których znajdują się wyrazy dźwiękonaśladowcze, a w dymkach wypowiedzi bohaterów. Pojawiają się onomatopeje: odgłos silnika samochodu „KRIIIII” oraz szorowanie opon po jezdni „RAAK”, uderzenie stopy o pedał hamulca „POUTCH”, dźwięk zderzenia samochodu ze ścianą „KLAN”, odgłos gwałtownie otwieranych drzwi furgonetki „SRAAK”. W dymkach natomiast znajdują się: słowa kierowcy „NO TO JAZDA” oraz „ODWAL SIĘ” i „WSIADAĆ”, a także wyrażające przerażenie mężczyzny „OOO”, okrzyk kobiety otwierającej drzwi furgonetki „NO SZYBCIEJ!”, czy okrzyk jednego z mężczyzn „STRZELAĆ!” Kadry ułożone są nieregularnie, oddają w ten sposób dynamikę scen.
Katsuhiro Otomo, „Akira, t. 1: Wypadek Tetsuo”, J.P.F. Comics, Olecko 1999 (fragment), s. 76–77, UMK, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 4
RxltIu802lLEF1
Odpowiedz na pytanie. Jak określa się wyraz naśladujący dźwięki? Możliwe odpowiedzi: 1. Przenośnia, 2. Wykrzyknienie, 3. Onomatopeja, 4. Epitet.
Odpowiedz na pytanie. Jak określa się wyraz naśladujący dźwięki? Możliwe odpowiedzi: 1. Przenośnia, 2. Wykrzyknienie, 3. Onomatopeja, 4. Epitet.
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 4
Przyjrzyj się kadrom z komiksu Akira i znajdź sceny: zderzenia samochodu ze ścianą, gwałtownie rozsuwanych drzwi furgonetki, szorowania opon po jezdni. Do każdej z nich dopasuj onomatopeję, za pomocą której autor zinterpretował wizualnie określony dźwięk.
RgqSLQDWVmXhd1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, cc0.
1 - zderzenie samochodu ze ścianą 2 - szorowanie opon po jezdni 3 - gwałtownie rozsuwane drzwi furgonetki
B‑1,C‑2,A‑3
Zobacz także
Inna wersja zadania
ReqHcOQTDBKmHm1ac1db38395c54ba_00000000000061
Ćwiczenie 5
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się kadrom z komiksu Akira i znajdź sceny: zderzenia samochodu ze ścianą, gwałtownie rozsuwanych drzwi furgonetki, szorowania opon po jezdni. Do każdej z nich dopasuj onomatopeję, za pomocą której autor zinterpretował wizualnie określony dźwięk. Poniżej polecenia znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się kadrom z komiksu Akira i znajdź sceny: zderzenia samochodu ze ścianą, gwałtownie rozsuwanych drzwi furgonetki, szorowania opon po jezdni. Do każdej z nich dopasuj onomatopeję, za pomocą której autor zinterpretował wizualnie określony dźwięk. Poniżej polecenia znajdują się listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Przyjrzyj się kadrom z komiksu Akira i znajdź sceny: zderzenia samochodu ze ścianą, gwałtownie rozsuwanych drzwi furgonetki, szorowania opon po jezdni. Do każdej z nich dopasuj onomatopeję, za pomocą której autor zinterpretował wizualnie określony dźwięk.
gwałtownie rozsuwane drzwi furgonetki, szorowanie opon po jezdni, szorowanie opon po jezdni, zderzenie samochodu ze ścianą, zderzenie samochodu ze ścianą, gwałtownie rozsuwane drzwi furgonetki
Odpowiedz na pytanie. Jakim terminem określa się najmniejszą część narracji komiksowej w postaci pojedynczego obrazka?
Odpowiedz na pytanie. Jakim terminem określa się najmniejszą część narracji komiksowej w postaci pojedynczego obrazka?
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 6
Zastanów się, jakie dodatkowe informacje zawarł autor w kadrze z komiksu Sin City za pomocą zastosowanej onomatopei. Wybierz jedną z proponowanych odpowiedzi i wpisz ją w odpowiednie miejsce tak, aby dokończyć umieszczone poniżej zdanie.
R1Ax40YAKefRS1
W zadaniu wykorzystano scenę z komiksu, która przedstawia kobietę w długich włosach za kierownicą samochodu, której udało się wykonać gwałtowny skręt. Mężczyznę, którego kobieta uminęła wypowiada Ufff....
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: W prezentowanym fragmencie komiksu użyta onomatopeja pozwoliła przekazać dodatkowe informacje na temat ................ .
Odpowiedzi: A - tematyki komiksu B - prędkości samochodu C - kierunku jazdy samochodu
1‑C
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1acgnrYHRQwOm1ac1db38395c54ba_00000000000071
Polecenie do zadania brzmi: Zastanów się, jakie dodatkowe informacje zawarł autor w kadrze z komiksu Sin City za pomocą zastosowanej onomatopei. Wybierz jedną z proponowanych odpowiedzi i wybierz ją z listy rozwijalnej. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano scenę z komiksu, która przedstawia kobietę w długich włosach za kierownicą samochodu, której udało się wykonać gwałtowny skręt. Mężczyznę, którego kobieta uminęła wypowiada Ufff....
Polecenie do zadania brzmi: Zastanów się, jakie dodatkowe informacje zawarł autor w kadrze z komiksu Sin City za pomocą zastosowanej onomatopei. Wybierz jedną z proponowanych odpowiedzi i wybierz ją z listy rozwijalnej. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano scenę z komiksu, która przedstawia kobietę w długich włosach za kierownicą samochodu, której udało się wykonać gwałtowny skręt. Mężczyznę, którego kobieta uminęła wypowiada Ufff....
Źródło: online skills, cc0.
m1ac1db38395c54ba_0000000000006
m1ac1db38395c54ba_0000000000006
Przyjrzyj się kadrom z komiksu Akira i znajdź sceny: zderzenia samochodu ze ścianą, gwałtownie rozsuwanych drzwi furgonetki, szorowania opon po jezdni. Do każdej z nich dopasuj onomatopeję, za pomocą której autor zinterpretował wizualnie określony dźwięk.
Odpowiedzi: A - gwałtownie rozsuwane drzwi furgonetki B - zderzenie samochodu ze ścianą C - szorowanie opon po jezdni
Rozwiązanie: 1‑B 2‑A 3‑C
m1ac1db38395c54ba_0000000000007
m1ac1db38395c54ba_0000000000007
Zastanów się, jakie dodatkowe informacje zawarł autor w kadrze z komiksu Sin City za pomocą zastosowanej onomatopei. Wybierz jedną z proponowanych odpowiedzi i wpisz ją w odpowiednie miejsce tak, aby dokończyć umieszczone poniżej zdanie.
RiWnJ3PxtrFrg1
W zadaniu wykorzystano scenę z komiksu, która przedstawia kobietę w długich włosach za kierownicą samochodu, której udało się wykonać gwałtowny skręt. Mężczyznę, którego kobieta uminęła wypowiada Ufff....
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: W prezentowanym fragmencie komiksu użyta onomatopeja pozwoliła przekazać dodatkowe informacje na temat ................ .
Odpowiedzi: A - prędkości samochodu B - tematyki komiksu C - kierunku jazdy samochodu
Rozwiązanie: 1‑C
m1ac1db38395c54ba_0000000000212
Komiksy jako rebusy
Komiksy nazywa się rebusami, ponieważ czasami przypominają graficzne zagadki do rozwiązania. Niektórzy rysownicy, chcąc uatrakcyjnić swoje opowieści, próbują zaskoczyć czytelników oryginalnymi pomysłami.
Takie myślenie o opowieściach obrazkowych zapoczątkował jeden z prekursorów komiksu, francuski grafik, Gustaw Doré. W swoim dziele graficznym Dzieje świętej Rusi jako pierwszy zastosował tzw. eliptyczne pominięcie – zabieg, który polega na tym, aby nie pokazywać czytelnikowi kluczowego zdarzenia i tym samym zachęcić go do domyślenia się, co w opowieści się wydarzyło. Tak, jak na prezentowanej poniżej ilustracji.
RS1MVL7o8rGAb1
Ilustracja przedstawia historyjkę obrazkową, na której widzimy wojsko wyprawiające się na Konstantynopol z trzema różnymi władcami, którzy po powrocie umierali.
Gustaw Doré, „Dzieje świętej Rusi”, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2003, s. 11 (fragment), UMK, CC BY 3.0
Na pierwszym obrazku przedstawiono ruskich wojów prowadzonych przez władcę na podbój Konstantynopola. Na drugim obrazku widać już ich, kiedy wracają pobici przez wroga. Sytuacja powtarzała się jeszcze dwa razy. Można powiedzieć, że punkt kulminacyjny nieudanej wyprawy rozgrywał się gdzieś pomiędzy jednym a drugim obrazkiem. Eliptyczne pominięcie służyło do wywoływania efektu komicznego. Była to przestrzeń zostawiona przez autora dla wyobraźni czytelnika.
Ten sam zabieg zastosował belgijski rysownik Morris, autor komiksu z serii „Lucky Luke”. Również w tym wypadku czytelnik nie widział momentu pojmania bandytów w banku. Był zachęcany do tego, aby to sobie wyobrazić.
RLdT10eMVQYwL1
Ilustracja przedstawia historyjkę z komiksu, na której trzej mężczyzn ucieka krzycząc „Ratunku!”, na drugim obrazku widnieje dymek z napisem: „Dawaj kasę! Szybko!”, a na trzecim widzimy schwytanych mężczyzn na lasso.
Morris (rys.), René Goscinny (scen.), „Lucky Luke. Daisy Town”, Wydawnictwo Egmont Polska, Warszawa 1999, s. 8 (fragment), UMK, CC BY 3.0
Swoistymi rebusami w komiksie są także znaki ikoniczneZnaki ikoniczneznaki ikoniczne. Poniżej przedstawiono kadr z komiksu z serii Asterix. Wypowiedź starożytnego Egipcjanina, który „mówi hieroglifami”, została zapisana znakami ikonicznymi, które wyjaśnia tłumacz.
Rk1NYsCAQwbpN1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Asterix legionista”. Ukazuje grupę osób. Po lewej stronie Egipcjanin, używając skomplikowanego kodu językowego, różnego od tego, którym posługują się inni rozmówcy, dyktuje tekst zapisywany dłutem na tablicy przez skrybę, siedzącego przy stoliku. W dymku znajdują się znaki ikoniczne: kwiatek, dwie wieże, łyżka i widelec oraz kieliszek i widelec. Mężczyzna tłumaczy Rzymianinowi: "Pyta, czy to na pewno jest oberża", na co wojownik odpowiada: "Powiedz mu, że tak i niech poda swoje imię do rejestru".
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix legionista”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1999, s. 26, UMK, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 7
R14jHKwkuoQwH1
Odpowiedz na pytanie. Dlaczego komiksy często nazywane są rebusami?
Odpowiedz na pytanie. Dlaczego komiksy często nazywane są rebusami?
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 7
Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Imię przenieś kursorem w pusty dymek tłumacza, korzystając z zamieszczonych poniżej propozycji odpowiedzi.
R1DMeRX6WyGkX1
W zadaniu została wykorzystana historyjka z komiksu, przedstawia gladiatorów, jeden z nich ma w chmurce wymarzony tor tenisowy, drugi mężczyzna pustą chmurkę, a trzeci młot w ręce, nad którym opisany jest odgłos: stuk, stuk, stuk.
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: 1 - ................
Odpowiedzi: A - Siatkonis B - Ramzes C - Kortenis
1‑C
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1WlwZfjLr2A9m1ac1db38395c54ba_00000000000081
Polecenie do zadania brzmi: Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Poniżej polecenia znajduje się scena z komiksu oraz lista rozwijalna, z której należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu została wykorzystana historyjka z komiksu, przedstawia gladiatorów, jeden z nich ma w chmurce wymarzony tor tenisowy, drugi mężczyzna pustą chmurkę, a trzeci młot w ręce, nad którym opisany jest odgłos: stuk, stuk, stuk.
Polecenie do zadania brzmi: Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Poniżej polecenia znajduje się scena z komiksu oraz lista rozwijalna, z której należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu została wykorzystana historyjka z komiksu, przedstawia gladiatorów, jeden z nich ma w chmurce wymarzony tor tenisowy, drugi mężczyzna pustą chmurkę, a trzeci młot w ręce, nad którym opisany jest odgłos: stuk, stuk, stuk.
Źródło: online skills, cc0.
m1ac1db38395c54ba_0000000000008
m1ac1db38395c54ba_0000000000008
Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Imię przenieś kursorem w pusty dymek tłumacza, korzystając z zamieszczonych poniżej propozycji odpowiedzi.
R1AHhXIaIs0q91
W zadaniu została wykorzystana historyjka z komiksu, przedstawia gladiatorów, jeden z nich ma w chmurce wymarzony tor tenisowy, drugi mężczyzna pustą chmurkę, a trzeci młot w ręce, nad którym opisany jest odgłos: stuk, stuk, stuk.
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: 1 - ................
Odpowiedzi: A - Siatkonis B - Ramzes C - Kortenis
Rozwiązanie: 1‑C
m1ac1db38395c54ba_0000000000255
Znaki ikoniczne
Czytelnicy zachęcani są również do tego, aby – interpretując znaki ikoniczne w komiksie – samodzielnie odczytywali emocje, które wyrażają postacie. Przeanalizuj znaki ikoniczne z komiksowych kadrów zamieszczonych w galerii, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.
Rcya7eFzpiWQD1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu "Asterix legionista". Ukazuje jednego z bohaterów o krągłych rysach twarzy z zaplecionymi warkoczami, nad którym pojawiają się wykrzyknik i znak zapytania, wyrażające dezorientację. Stan bohatera podkreśla unoszący się hełm ze skrzydełkami.
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix legionista”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1999, s. 21, UMK, CC BY 3.0
RrK1WnHZY8S171
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Kajko i Kokosz. Festiwal czarownic”. Ukazuje tupiącego ze złości wojownika, ubranego w zbroję i płaszcz. Nad nim w chmurce zamiast napisów znajdują się znaki ikoniczne: miecz, piorun, topór, gwiazdy, trupia czaszka.
Janusz Christa, „Kajko i Kokosz. Festiwal czarownic”, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984, s. 13, UMK, CC BY 3.0
RJdDua9DhzLFW1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu "Asterix. Wróżbita". Ukazuje tłum ludzi (po lewej kobiety, po prawej mężczyźni) prowadzących spór. Przed nimi stoi odwrócony tyłem do widza Asterix, nad którym unosi się jego hełm ze skrzydełkami. Nad bohaterem znajduje się dymek, w którym zamiast tekstu jest wykrzyknik.
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix. Wróżbita”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1994, s. 44, UMK, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 8
R133AlThWBLHa1
Odpowiedz na pytanie. Czym jest znak ikoniczny? Możliwe odpowiedzi: 1. znak pozwalający na odczytanie znaczenia imion osób świętych, 2. znak będący podpisem na obrazie, 3. znak pozwalający w umowny sposób, w graficznej formie przekazać czytelnikowi dodatkowe informacje.
Odpowiedz na pytanie. Czym jest znak ikoniczny? Możliwe odpowiedzi: 1. znak pozwalający na odczytanie znaczenia imion osób świętych, 2. znak będący podpisem na obrazie, 3. znak pozwalający w umowny sposób, w graficznej formie przekazać czytelnikowi dodatkowe informacje.
Źródło: online skills.
static
Ćwiczenie 8
Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Imię przenieś kursorem w pusty dymek tłumacza, korzystając z zamieszczonych poniżej propozycji odpowiedzi.
RK5mURDlLlFzz1
W zadaniu zostało wykorzystanych pięć grafik, które przedstawiają kobietę całującą psa, gladiatora w warkoczach z uniesioną czapką, zdziwionego łysego mężczyznę z dużą brodą, walkę wzrokową między kobietami i mężczyznami oraz biegnącego mężczyznę w zbroi.
Odpowiedzi: A - złość B - zauroczenie C - zdumienie D - ironia E - rozczarowanie
1‑B 2‑C 3‑D 4‑E 5‑A
Zobacz także
Inna wersja zadania
RuSLUI7GnVmYFm1ac1db38395c54ba_00000000000091
Polecenie do zadania brzmi: Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Poniżej polecenia znajdują się zdjęcia oraz listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu zostało wykorzystanych pięć grafik, które przedstawiają kobietę całującą psa, gladiatora w warkoczach z uniesioną czapką, zdziwionego łysego mężczyznę z dużą brodą, walkę wzrokową między kobietami i mężczyznami oraz biegnącego mężczyznę w zbroi.
Polecenie do zadania brzmi: Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Poniżej polecenia znajdują się zdjęcia oraz listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu zostało wykorzystanych pięć grafik, które przedstawiają kobietę całującą psa, gladiatora w warkoczach z uniesioną czapką, zdziwionego łysego mężczyznę z dużą brodą, walkę wzrokową między kobietami i mężczyznami oraz biegnącego mężczyznę w zbroi.
Źródło: online skills, cc0.
Najkrótszą formą komiksową jest tzw. pasek komiksowy. Zazwyczaj składa się z trzech lub czterech kadrów. W tych kadrach zawiera się cała historyjka i zazwyczaj kończy się zabawną puentą. Przyjrzyj się zamieszczonemu niżej przykładowi takiej opowieści.
Re3Tli2NEmgfL1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Z archiwum Jerzego Wróblewskiego, t. 4. Przygody szeregowca Kromki”. Ukazuje żołnierza który wyraża swoje niezadowolenie z leżącego na ziemi kapelusza i kopie go. Pod kapeluszem znajdowała się cegła i żołnierz chwyta się za stopę, wykrzykując OUCH! Wyrzuca cegłę za mur. Na ostatnim rysunku ukazano żołnierza uciekającego przed mężczyzną, którego cegła uderzyła w głowę. Widać, że ma guza na głowie.
Jerzy Wróblewski, „Z archiwum Jerzego Wróblewskiego, t. 4. Przygody szeregowca Kromki”, Wydawnictwo Ongrys – Leszek Kaczanowski, Bydgoszcz 2014, s. 16, UMK, CC BY 3.0
Polecenie 1
Używając ołówka, kredek lub pisaków narysuj własny pasek komiksowy. Pamiętaj, aby wymyślić bohatera opowiastki, zachować jej sekwencyjny charakter. Spróbuj także zastosować dymki komiksowe, onomatopeje i znaki ikoniczne.
Więcej na temat komiksu możesz dowiedzieć się z kolejnych e‑materiałów:
Przedstawianie ruchu w komiksie,
Przedstawianie upływu czasu w komiksie.
m1ac1db38395c54ba_0000000000009
m1ac1db38395c54ba_0000000000009
Przeanalizuj znak ikoniczny umieszczony w dymku Egipcjanina i spróbuj odczytać, jakim imieniem się przedstawił. Imię przenieś kursorem w pusty dymek tłumacza, korzystając z zamieszczonych poniżej propozycji odpowiedzi.
RONUdzXhhqnjW1
W zadaniu zostało wykorzystanych pięć grafik, które przedstawiają kobietę całującą psa, gladiatora w warkoczach z uniesioną czapką, zdziwionego łysego mężczyznę z dużą brodą, walkę wzrokową między kobietami i mężczyznami oraz biegnącego mężczyznę w zbroi.
Odpowiedzi: A - zauroczenie B - ironia C - złość D - zdumienie E - rozczarowanie
Rozwiązanie: 1‑A 2‑D 3‑B 4‑E 5‑C
m1ac1db38395c54ba_0000000000271
Słownik pojęć
Dymek komiksowy
Dymek komiksowy
pole, w którym w kadrze komiksowym umieszcza się tekst wypowiadany lub pomyślany przez bohaterów komiksu.
Kadr
Kadr
w komiksie to najmniejsza część narracji komiksowej w postaci pojedynczego obrazka.
Onomatopeja
Onomatopeja
wyraz lub ciąg wyrazów naśladujących swym brzmieniem dźwięki naturalne.
Znaki ikoniczne
Znaki ikoniczne
to konwencjonalne znaki umieszczane w narracji komiksowej i pozwalające w umowny sposób, w graficznej formie przekazać czytelnikowi dodatkowe informacje m.in. na temat stanów psychicznych postaci. Na przykład gniew symbolizują błyskawice, a zamroczenie – gwiazdki unoszące się wokół głowy itd.
Źródło:
Krzysztof Teodor Toeplitz, Sztuka komiksu. Próba definicji nowego gatunku artystycznego, Czytelnik, Warszawa 1985
encyklopedia.pwn.pl, Internetowe wydanie encyklopedii PWN
m1ac1db38395c54ba_0000000000306
Galeria ilustracji
RX6hjSbARZudy1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu Andreasa „Rork. Koziorożec”. Ilustracja zawiera osiem rysunków. Pierwsze cztery ukazują mężczyznę przy biurku, który najpierw uważnie przygląda się rozrzuconym na stole kartkom, następnie gasi światło. Na kolejnych czterech polach widać ciemności i tylko spoglądające oczy. Za oknem skrada się postać.
Andreas, „Rork. Koziorożec”, Wydawnictwo Motopol – Twój Komiks, Tarnowskie Góry 2003, s. 27, UMK, CC BY 3.0
RHobobwzptLbE1
Ilustracja przedstawia stronę z komiksu „Thorgal. Zdradzona czarodziejka”. Ukazuje sześć rysunków. Na pierwszym znajduje się zapłakana kobieta o blond włosach która wypowiada imię Thorgala. Drugi przedstawia śnieżycę. Na trzecim, na tle śnieżycy są trzy ujęcia bohaterów: zakrwawionego Thorgala, zapłakanych oczu, i ponownie Thorgala wypowiadającego imię dziewczyny Aaricia. Kolejna jest zbliżeniem na padający śnieg. Na przedostatniej ukazany jest widok z góry na latające mewy. Ostatnia ukazuje klęczącego Thorgala ze związanymi z tyłu rękoma, wypowiadającego słowa: Na pierścienie Mitgarda! Zbyt głupio tak zginąć!
Grzegorz Rosiński (rys.), Jean Van Hamme (scen.), „Thorgal. Zdradzona czarodziejka”, Wydawnictwo Korona, Warszawa 1991, s. 5, UMK, CC BY 3.0
RwrJ8ivAjsLqd1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Rork. Koziorożec”. Ukazuje piętnaście rysunków, po pięć w rzędzie. W pierwszym rzędzie znajduje się sekwencja zamalowania na kartce białych kratek szachownicy na czerwono, po czym dłoń wyrzuca ją przez okno. W rzędzie drugim ukazany jest upadek kartki na chodnik, która miota się pod stopami przechodniów, wpada pod koła samochodu i ląduje w kałuży. W trzecim rzędzie kartka podniesiona jest przez mężczyznę, który udaje się do mieszkania, którego ściana jest pomalowana w motywie znajdującym się na kartce.
Andreas, „Rork. Koziorożec”, Wydawnictwo Motopol – Twój Komiks, Tarnowskie Góry 2003, s. 26, UMK, CC BY 3.0
R10ppEtrfcbrV1
Ilustracja przedstawia stronę z komiksu „Rozdział 5. Maligna. Do wewnątrz". Ukazuje opowieść kobiety o przygodzie, która ją spotkała. Wypowiada ona słowa: "Spotkałam pewną dziewczynkę. Cierpiała. Uścisnęłam ją. Był tam mężczyzna, który widzi tęczę, i drugi, który widzi małych chłopców o krwawiących sercach, oraz pani, która ma czarodziejskie dzieci, i piszący człowiek". Jeden ze stojących tyłem funkcjonariuszy mówi: ""Wygląda na to, że przeżyłaś niezłą przygodę." Drugi z nich wypowiada słowa:
"Wygląda na to, że chyba mogła." Postać w kolejnym kadrze mówi: "Może spotkało ją coś złego, skarbie. Chodź, położymy cię do łóżka". Kobieta pyta ją: "Ta dziewczynka, mamo, czemu tak cierpiała?". Następny kadr ukazuje zacienioną, pochyloną postać dziewczyny, wypowiadającej słowa: "Już dość czasu tam spędziłam". Następne ujęcie to kobiece stopy z pomalowanymi na czerwono paznokciami i leżąca przy nich na podłodze prążkowana, czarno-pomarańczowa rybka. Na rysunku pojawia się tekst: "Skończyłam z tym". Kolejny kadr to otwarte dłonie, na których znajduje się rybka oraz tekst: "Jestem wolna". Kolejny rysunek przedstawia moment wyrzucenia rybki przez okno. Widoczne jest fioletowe okno, dłonie i rybka. Scenie towarzyszy zimowa pogoda, pada śnieg. Kolejne kadry ukazują rybkę, która zmienia się w ptaka i odlatuje. Ostatni rysunek zawiera wyjaśnienie znaczenia historii. Na rysunku ukazującym wylatującego z okna ptaka pozostawiającego za sobą tęczę, znajduje się komentarz: Usłyszałem język apokalipsy, teraz zaś powitam ciszę.
Bill Sienkiewicz (rys.), Neil Gaiman (scen.), „Rozdział 5. Maligna. Do wewnątrz”, [w:] Neil Gaiman, „Sandman. Noce nieskończone”, Wydawnictwo Egmont Polska, Warszawa 2006 (fragment), s. 119, UMK, CC BY 3.0
R8CfJ9tZvVAuU1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Skąd się bierze woda sodowa. I nie tylko”. Ukazuje dwóch mężczyzn. Mężczyzna po lewej ubrany jest w futro z kapturem i stoi tyłem do widza. Mężczyzna z prawej o długich, czarnych włosach. ubrany jest w łachmany. Pochyla się przed drugą postacią, przyglądając się jego ręce. Cała scena utrzymana jest w kolorystyce różu i fioletu. Przy postaciach znajdują się dymki. Mężczyzna z lewej mówi: Rana otworzyła się, kiedy starałem się schować przed tobą! Postać z prawej odpowiada: Twoje palce są już stracone, trzeba je obciąć. Jeżeli natychmiast nie wypali się tej rany, to możesz stracić całą rękę.
Tadeusz Baranowski (rys., scen.), „Skąd się bierze woda sodowa. I nie tylko”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1982, s. 15 (fragment), UMK, CC BY 3.0
RpfcZ1JA0l0nm1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Asterix. Obeliks i spółka”. Ukazuje łysiejącego, przerażonego mężczyznę na żółtym tle, wskazującego przed siebie drżącym palcem. Jego usta są szeroko otwarte, a z jego skroni kapie pot. Obok niego znajduje się kanciasty dymek z tekstem: Gaga... Gagaga...
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix. Obeliks i spółka”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1995, s. 47, UMK, CC BY 3.0
RREedTQKPZx5i1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Pora mgieł. Rozdział 6”. Ukazuje mężczyznę o białej twarzy trzymającego złotą czaszkę z fragmentem kręgosłupa. Bohater ubrany jest w fioletowy płaszcz z wysokim kołnierzem. Tło jest błękitne z białą poświatą znajdującą się za bohaterem. Na ilustracji znajdują się dwa dymki z tekstem. Pierwszy: Robimy to, co musimy, Lucienie. Drugi: Czasem możemy wybrać własną ścieżkę. Czasem ktoś inny dokonuje wyboru.
Neil Gaiman (secn.), P. Craig Russel (rys.) „Pora mgieł. Rozdział 6”, [w:] Neil Gaiman (secn.), Kelley Jones, Matt Wagner, Mike Dringenberg, Malcolm Jones III, George Pratt i Dick Giordano (rys.), „Sandman. Pora mgieł cześć II”, Wydawnictwo Eg, UMK, CC BY 3.0
R1bzmS4arjp0u1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Asterix. Róża i miecz”. Ukazuje dwa oddziały wojowników z dowódcami na czele. Żołnierze idą ku sobie w szyku. Dowódca lewego oddziału podnosi wyprostowaną rękę. Od niego unosi się dymek ze słowem: Stać!. Nad prawym oddziałem oraz jego dowódcą unosi się dymek ze zwielokrotnionym znakiem zapytania. W tle widoczna jest drewniany mur obronny z bramą i wierzą strażniczą. Nad nim rozciąga się błękitne niebo z chmurami.
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix. Róża i miecz”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1997, s. 27, UMK, CC BY 3.0
RS1MVL7o8rGAb1
Ilustracja przedstawia historyjkę obrazkową, na której widzimy wojsko wyprawiające się na Konstantynopol z trzema różnymi władcami, którzy po powrocie umierali.
Gustaw Doré, „Dzieje świętej Rusi”, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2003, s. 11 (fragment), UMK, CC BY 3.0
RLdT10eMVQYwL1
Ilustracja przedstawia historyjkę z komiksu, na której trzej mężczyzn ucieka krzycząc „Ratunku!”, na drugim obrazku widnieje dymek z napisem: „Dawaj kasę! Szybko!”, a na trzecim widzimy schwytanych mężczyzn na lasso.
Morris (rys.), René Goscinny (scen.), „Lucky Luke. Daisy Town”, Wydawnictwo Egmont Polska, Warszawa 1999, s. 8 (fragment), UMK, CC BY 3.0
Rk1NYsCAQwbpN1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Asterix legionista”. Ukazuje grupę osób. Po lewej stronie Egipcjanin, używając skomplikowanego kodu językowego, różnego od tego, którym posługują się inni rozmówcy, dyktuje tekst zapisywany dłutem na tablicy przez skrybę, siedzącego przy stoliku. W dymku znajdują się znaki ikoniczne: kwiatek, dwie wieże, łyżka i widelec oraz kieliszek i widelec. Mężczyzna tłumaczy Rzymianinowi: "Pyta, czy to na pewno jest oberża", na co wojownik odpowiada: "Powiedz mu, że tak i niech poda swoje imię do rejestru".
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix legionista”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1999, s. 26, UMK, CC BY 3.0
Rcya7eFzpiWQD1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu "Asterix legionista". Ukazuje jednego z bohaterów o krągłych rysach twarzy z zaplecionymi warkoczami, nad którym pojawiają się wykrzyknik i znak zapytania, wyrażające dezorientację. Stan bohatera podkreśla unoszący się hełm ze skrzydełkami.
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix legionista”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1999, s. 21, UMK, CC BY 3.0
RrK1WnHZY8S171
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Kajko i Kokosz. Festiwal czarownic”. Ukazuje tupiącego ze złości wojownika, ubranego w zbroję i płaszcz. Nad nim w chmurce zamiast napisów znajdują się znaki ikoniczne: miecz, piorun, topór, gwiazdy, trupia czaszka.
Janusz Christa, „Kajko i Kokosz. Festiwal czarownic”, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984, s. 13, UMK, CC BY 3.0
RJdDua9DhzLFW1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu "Asterix. Wróżbita". Ukazuje tłum ludzi (po lewej kobiety, po prawej mężczyźni) prowadzących spór. Przed nimi stoi odwrócony tyłem do widza Asterix, nad którym unosi się jego hełm ze skrzydełkami. Nad bohaterem znajduje się dymek, w którym zamiast tekstu jest wykrzyknik.
Albert Uderzo (rys.), René Goscinny (scen.), „Asterix. Wróżbita”, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1994, s. 44, UMK, CC BY 3.0
RchdocjUhdwzS1
Ilustracja przedstawia rysunki z komiksu „Akira, t. 1: Wypadek Tetsuo”, w których znajdują się wyrazy dźwiękonaśladowcze, a w dymkach wypowiedzi bohaterów. Pojawiają się onomatopeje: odgłos silnika samochodu „KRIIIII” oraz szorowanie opon po jezdni „RAAK”, uderzenie stopy o pedał hamulca „POUTCH”, dźwięk zderzenia samochodu ze ścianą „KLAN”, odgłos gwałtownie otwieranych drzwi furgonetki „SRAAK”. W dymkach natomiast znajdują się: słowa kierowcy „NO TO JAZDA” oraz „ODWAL SIĘ” i „WSIADAĆ”, a także wyrażające przerażenie mężczyzny „OOO”, okrzyk kobiety otwierającej drzwi furgonetki „NO SZYBCIEJ!”, czy okrzyk jednego z mężczyzn „STRZELAĆ!” Kadry ułożone są nieregularnie, oddają w ten sposób dynamikę scen.
Katsuhiro Otomo, „Akira, t. 1: Wypadek Tetsuo”, J.P.F. Comics, Olecko 1999 (fragment), s. 76–77, UMK, CC BY 3.0
Re3Tli2NEmgfL1
Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Z archiwum Jerzego Wróblewskiego, t. 4. Przygody szeregowca Kromki”. Ukazuje żołnierza który wyraża swoje niezadowolenie z leżącego na ziemi kapelusza i kopie go. Pod kapeluszem znajdowała się cegła i żołnierz chwyta się za stopę, wykrzykując OUCH! Wyrzuca cegłę za mur. Na ostatnim rysunku ukazano żołnierza uciekającego przed mężczyzną, którego cegła uderzyła w głowę. Widać, że ma guza na głowie.
Jerzy Wróblewski, „Z archiwum Jerzego Wróblewskiego, t. 4. Przygody szeregowca Kromki”, Wydawnictwo Ongrys – Leszek Kaczanowski, Bydgoszcz 2014, s. 16, UMK, CC BY 3.0
m1ac1db38395c54ba_0000000000322
Bibliografia
encyklopedia.pwn.pl, Internetowe wydanie encyklopedii PWN
Andreas, Rork. Koziorożec, Wydawnictwo Motopol – Twój Komiks, Tarnowskie Góry 2003.
Gustaw Doré, Dzieje świętej Rusi, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2003.
Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Festiwal czarownic, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984.
Jean Van Hamme, Thorgal. Zdradzona czarodziejka, Wydawnictwo Korona, Warszawa 1991.
Jerzy Wróblewski, Z archiwum Jerzego Wróblewskiego, t. 4. Przygody szeregowca Kromki, Wydawnictwo Ongrys – Leszek Kaczanowski, Bydgoszcz 2014.
