Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1f1IpX9lgCDH1
Ilustracja przedstawia zbliżenie na otwartą księgę. Księga zawiera zaznaczone na niebiesko treści.

Dē Ariadnae fīlō (verba anomala 1: volo, eo, fero i ich złożenia – indicativus futuri I activi et passivi)

Ważne daty

II tysiąclecie p.n.e. (XX‑XVI w. p.n.e.) – rozkwit cywilizacji minojskiej na Krecie, prawdopodobna jej dominacja polityczna sięgająca Aten (zachowana w mitologii pamięć o wysyłaniu na Kretę danin z tego, co najcenniejsze).

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

RjEGoJ9fZI5Yf1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
l) formy czasowników nieregularnych:
– esse i wybrane composita (possum, prosum, adsum, absum),
– volo, nolo,
– eo i wybrane composita (abeo, redeo, obeo),
– fero i wybrane composita (affero, aufero, differo),
– tollo,
– fio,
– verba defectiva: odi, memini, coepi,
– verba deponentia i semideponentia.

Nauczysz się

tworzyć formy czasu przyszłego omawianych czasowników;

rozpoznać w tekście łacińskim formy czasu przyszłego i je tłumaczyć;

tworzyć własne proste wypowiedzi z użyciem form czasu przyszłego omawianych czasowników;

wykonywać zadania związane ze zrozumieniem tekstu w języku łacińskim i znajomością mitologii klasycznej;

przedstawiać piosenkę łacińską i rozumieć jej tekst.

Prezentacja zagadnienia

Indicativus futuri I czasownik ferō tworzy według koniugacji III, do której należy,
czasownik volō również według koniugacji III,
czasownik natomiast z wykorzystaniem cechy –b–, a zatem wbrew przypisywanej mu przynależności do koniugacji IV:

RBzioTdSuwVFK
Pierwszy rząd: 1. czasownik. 2. ind. futuri I activi. 3. ind. futuri I passivi. Drugi rząd: 1. eō, īre. 2. ībō, ībis, ībit… itd. 3. ībitur ( w passivum eō tworzy formy 3 osoby singularis). Trzeci rząd: 1. vōlō, velle. 2. volam, volēs, volet… itd. 3. nie tworzy strony biernej. Czwarty rząd: 1. ferō, ferre. 2. feram, ferēs, feret… itd. 3. ferar, ferēs,feret... itd.
Rf9VbbyEiFJST
Ćwiczenie 1
Stwórz podane czasowniki w indikatiwie futuri I, nie zmieniając osoby, liczby ani strony: eunt, refertur, non vis, offero, redit.
Rt8Wha1qFasDb
Ćwiczenie 2
Stwórz formy podstawowe (w 1. osobie indicativus praesentis activi) podanych czasowników: auferam, exibis, potero, volent.
RtRJzWUPnK5j0
Ćwiczenie 3
Każdy z czasowników przyporządkuj do odpowiedniego czasu. ind. praesentis Możliwe odpowiedzi: 1. possumus, 2. vis, 3. affert, 4. poterō, 5. abībitis ind. futuri I  Możliwe odpowiedzi: 1. possumus, 2. vis, 3. affert, 4. poterō, 5. abībitis
R1esz3xURTDnu
Ćwiczenie 4
Każdy z czasowników przyporządkuj do odpowiedniego czasu. ind. imperfecti Możliwe odpowiedzi: 1. offerēbātur, 2. nōlēbant, 3. transtulī, 4. māluit, 5. sublātum est ind. perfecti Możliwe odpowiedzi: 1. offerēbātur, 2. nōlēbant, 3. transtulī, 4. māluit, 5. sublātum est

Tekst i Ilustracje

Athēniensēs quotannīs septem puerōs septemque puellās mittēbant Mīnōtaurō, quī in labyrinthō vīvēbat, hominēs edens. Thēseus, rēgis Athēniensis fīlius, ipse inter illōs in Crētam iit, monstrum occīdere volens. Ibi Ariadna, Mīnōis fīlia, prōdesse eī voluit.

Thēseus: Ex labyrinthō exīre nēmō potuit. Quōmodo ego poterō?

Ariadna: Tū exībis, nōlī timēre. Auxilium tibi offeram. Ecce fīlum, quod tēcum ferēs et in labyrinthum iniens ēvolvēs. Quando redīre volēs, fīlum rursus ad exitum tē feret.

Thēseus: O Ariadna, grātēs tibi habeō.

Ariadna: Grātēs mihi referēs postea. Tum enim pater certē mē pūnīre volet.

Thēseus: Nēmō tē pūniet. Ex Crētā tē auferam, ūnā Athēnās ībimus et uxor mea eris.

Rhd7o8uwIHQLh1
Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę „Tezeusz” autorstwa Antonio Canovy. Marmurowa rzeźba przedstawia muskularną postać Tezeusza obalającego Minotaura. Tezeusz spogląda na pokonanego przeciwnika. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Oto przyjechali z Krety od króla Minosa posłowie z żądaniem dorocznego haraczu. Straszny to był haracz. Siedem dziewcząt i siedmiu chłopców wybierano losem z rodzin obywatelskich, aby ich zawieźć na żer dla kreteńskiego potwora o byczej głowie, Minotaura. Tezeusz oświadczył, że pojedzie zabić owo krwi chciwe monstrum.
Antonio Canova, „Tezeusz”, 1782, Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R19AC82pV88u01
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Ariadna i Tezeusz” autorstwa Nicolò Bambiniego. Obraz ukazuje dwie kobiety oraz mężczyznę. Ariadna, przekazuje mężczyźnie w hełmie czyli Tezeuszowi, ubranemu w hełm oraz czerwoną szatę, kłębek nici. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Minotaur żył we wspaniałym gmachu, zwanym labiryntem. Było tam tyle pokoi, przejść, sieni, schodów i krużganków, że ktokolwiek wszedł, już drogi powrotnej znaleźć nie mógł.
Nicolò Bambini, „Ariadna i Tezeusz”, XVIII w., kolekcja prywatna, wikimedia.com, domena publiczna
REBG2aY5qtkUF1
Ilustracja interaktywna przedstawia malowidło zdobiące wazę „Walka Tezeusza z Minotaurem”. Ukazuje ono Tezeusza zadającego Minotaurowi śmiertelny cios. Minotaur brodząc krwią, pada na ziemię. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Lecz Ariadna dała pięknemu Ateńczykowi kłębek nici i pouczyła, co ma robić. Tezeusz przywiązał nić u wejścia do labiryntu i w miarę, jak się zapuszczał w zawrotną głąb gmachu, rozsnuwał kłębek.
Walka Tezeusza z Minotaurem – attyckie malowidło wazowe z V w. p.n.e., Stare Muzeum w Berlinie, wikimedia.org, CC BY 3.0
RQuWn7kkDKwgj1
Ilustracja interaktywna przedstawia mozaikę „Walka Tezeusza z Minotaurem” znajdującą się w Muzeum Archeologicznym w Neapolu. Mozaika ukazuje Tezeusza pokonującego Minotaura. W tle widać zebrane postacie obserwujące całą scenę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wreszcie spotkał Minotaura, zabił go i wyszedł tą samą drogą, nawijając nici na kłębek.
„Walka Tezeusza z Minotaurem” , mozaika, Chieti, Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC BY 3.0
RU4An5nEyTjga1
Ilustracja interaktywna przedstawia mozaikę „Walka Tezeusza z Minotaurem” znajdującą się w Muzeum Archeologicznym w Neapolu. Mozaika ukazuje cztery postacie. Wśród nich w centrum kompozycji znajduje się Tezeusz unoszący jedną z rąk do góry z zamiarem zadania ciosu Minotaurowi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Po czym wsiadł na okręt i odpłynął. A z nim Ariadna. Kochali się bardzo, coś jednak musiało się po drodze odmienić, gdyż Tezeusz kazał wynieść śpiącą Ariadnę i zostawić ją na wyspie Naksos. Jan Parandowski, Mitologia, Londyn 1992, s. 132.
Mozaika z czasów rzymskich z Nea Pafos na Cyprze, online-skills, CC BY 3.0
RUirK9KN1uekp
Ćwiczenie 5
Które zapowiedzi z przeczytanego dialogu spełniły się później? Na podstawie swojej znajomości mitu o Tezeuszu i Ariadnie wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Thēseus ē labyrintho exībit., 2. Thēseus Ariadnam ex Crētā auferet., 3. Thēseus et Ariadna ūnā Atēnās ībunt.
RT5qMX0ZS8brh
Ćwiczenie 6
W poniższym dialogu zastąp czasowniki polskie łacińskimi. Sī (będziesz chciała) Tu uzupełnij, hīc manēre tibi licebit. Sī autem (nie będę chciała)Tu uzupełnij? (Odejdziesz) Tu uzupełnij. Sed quō (pójdziesz) Tu uzupełnij? Quō via mē (zaprowadzi) Tu uzupełnij.
RvMjQEf5AFtp3
Ćwiczenie 7
W poniższym dialogu zastąp czasowniki polskie łacińskimi. Sī (będziesz chciała) Tu uzupełnij, hīc manēre tibi licebit. Sī autem (nie będę chciała) Tu uzupełnij? (Odejdziesz) Tu uzupełnij. Sed quō (pójdziesz) Tu uzupełnij? Quō via mē (zaprowadzi) Tu uzupełnij.
Polecenie 1
Przetłumacz tekst piosenki:

Eia, currum parā iam,
ventus enim feret pluviam.
Spīcās flāvās tolle, spīcās flāvās tolle!
Przetłumacz tekst piosenki:

Eia, currum parā iam,
ventus enim feret pluviam.
Spīcās flāvās tolle, spīcās flāvās tolle!
Polecenie 2
Ułóż dwa pytania na kartkówkę związane z materiałem tej lekcji.
Ułóż dwa pytania na kartkówkę związane z materiałem tej lekcji.

Słowniki

Słownik pojęć

Kanon
Kanon

utwór muzyczny wykonywany na kilka głosów w taki sposób, że wszystkie głosy śpiewają tę samą melodię, ale zaczynają w różnych, ściśle określonych momentach; kanon zamieszczony w tym ćwiczeniu jest przeznaczony na 3 głosy, głos 2. zaczyna śpiewać, gdy głos 1. zaczyna drugą linijkę tekstu, głos 3. z tym samym opóźnieniem do głosu 2.

Słownik łacińsko‑polski

RqjeWiY121jrt
Słownik łacińsko-polski.

Galeria dzieł sztuki

mb711a4ebd85b3833_0000000000150

Bibliografia

J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.

H. Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.

Jan Parandowski, Mitologia, Londyn 1992.