Dla nauczyciela
Autor: Dorota Czarny
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie
Temat: Charakterystyka systemu partyjnego w Polsce
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
II. Społeczeństwo obywatelskie.
Uczeń:
4) przedstawia cechy konstytutywne partii politycznych; wymienia partie polityczne, które w ostatnich wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przekroczyły próg niezbędny do uzyskania dotacji budżetowej, i nazwiska ich liderów; przedstawia podstawowe założenia programowe tych ugrupowań;
9) interpretuje wyniki badań opinii publicznej; porównuje wyniki sondaży z rzeczywistymi postawami lub zachowaniami (np. sondaży przedwyborczych oraz rezultatów wyborów), formułuje hipotezy dotyczące przyczyn różnic przekraczających wartość błędu statystycznego.
III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.
Uczeń:
6) przedstawia kompetencje Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej; wymienia podstawowe działy administracji rządowej i zadania wojewody; wyjaśnia rolę prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej; przedstawia procedury powoływania i odwoływania rządu, używając określeń: wotum zaufania, konstruktywne wotum nieufności, wotum nieufności wobec ministra, dymisja (w tym w wyniku skrócenia kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej).
Zakres rozszerzony
V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.
Uczeń:
11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej;
12) analizuje zjawisko populizmu obecne we współczesnej polityce i jego konsekwencje;
13) charakteryzuje główne fazy kształtowania się demokracji i upowszechniania praw wyborczych;
16) przedstawia – na wybranych przykładach – różne modele demokratyzacji; rozważa, na ile polska demokratyzacja przełomu lat 80. i 90. XX wieku miała charakter reformy, a na ile – rewolucji.
VI. Społeczeństwo obywatelskie i kultura polityczna.
Uczeń:
8) wyjaśnia, czym jest kultura polityczna społeczeństwa; charakteryzuje jej typy w ujęciu klasycznym;
9) analizuje – z wykorzystaniem wyników badań opinii publicznej – postawy społeczeństwa polskiego wobec instytucji publicznych i polityków;
11) analizuje – z wykorzystaniem danych o frekwencji wyborczej – problem absencji wyborczej; wyjaśnia przyczyny tego zjawiska; wyjaśnia, jakie czynniki wpływają na zmianę preferencji politycznych wyborców w Rzeczypospolitej Polskiej.
VII. Rywalizacja o władzę.
Uczeń:
1) przedstawia proces ewolucji instytucjonalnej i ideologicznej partii politycznych; charakteryzuje funkcje partii politycznych;
2) wyjaśnia związki między partiami politycznymi a społeczeństwem; rozważa na wybranych przykładach zjawisko kryzysu partii politycznych i trafność kategorii „polityki bez ideologii”;
3) dokonuje charakterystyki partii politycznych działających współcześnie w Rzeczypospolitej Polskiej z punktu widzenia ideologii (np. poprzez zastosowanie „kompasu politycznego”);
6) charakteryzuje etapy rozwoju systemu partyjnego w Rzeczypospolitej Polskiej;
10) porównuje typy systemów wyborczych i analizuje ich wpływ na systemy partyjne; porównuje systemy wyborcze obowiązujące w wyborach w Rzeczypospolitej Polskiej;
11) wyjaśnia cele i przedstawia formy marketingu politycznego.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne:
Uczeń:
analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących systemu partyjnego w Polsce;
charakteryzuje system partyjny w Polsce;
ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
mapa mentalna;
analiza tekstu źródłowego;
wzajemne odpytywanie się;
odpowiadam za ciebie;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
kostka mentalna.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
flipcharty i markery;
kartki z cyframi (tyle kartek ile grup).
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Uczniowie mają za zadanie zapoznać się z e‑materiałem w celu aktywnego uczestnictwa w lekcji podsumowującej charakterystykę systemu partyjnego w Polsce.
2. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
3. Uczniowie przypominają sobie partie i ich przedstawicieli, których znają z mediów. Odpowiedzi uczniów zapisywane są na tablicy.
4. Nauczyciel dzieli klasę na grupy 4–5‑osobowe.
Faza realizacyjna
1. Każda grupa ma przydzielony numer, aby w późniejszej fazie lekcji można było wskazać, kto ma odpowiadać lub zadawać pytanie. Grupy otrzymują także kartki i markery.
2. Nauczyciel wyznacza czas, w którym grupy pracują na treściach e‑materiału: wiadomościach, tekstach źródłowych i linii chronologicznej, wyjaśniając i tłumacząc sobie wzajemnie utrwalany materiał i układając pytania dla grup przeciwnych (w zależności od klasy do 3 pytań).
3. Podczas pracy uczniów nauczyciel przygotowuje tabelę, na której będzie zapisywać punktację poszczególnych grup.
4. Po wyznaczonym czasie nauczyciel wspólnie z uczniami ustala kryterium oceniania za udzielone odpowiedzi, jak i zasady, według których będą odpowiadać. Grupa, która zadaje pytanie, wybiera osobę do odpowiedzi. Jeśli wskazana osoba będzie miała problem z odpowiedzią, może wybrać sobie z grupy osobę do pomocy. Po udzieleniu odpowiedzi następuje przyznanie punktów przez grupę, która zadaje pytanie. Każdorazowo grupa musi uzasadnić, dlaczego przyznaje tyle punktów.
Podczas pracy uczniów nauczyciel jest tylko koordynatorem działań i obserwatorem. W razie konieczności wyjaśnia sporne kwestie.
5. Gdy grupy wyczerpią wszystkie przygotowane pytania, następuje podsumowanie.
6. Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach wykonali ćwiczenie 1 w sekcji „Linia chronologiczna”, następnie chętne lub wybrane osoby przedstawiają swoje odpowiedzi.
Faza podsumowująca
1. Jako podsumowanie lekcji rzucamy kostkę do jednego z uczniów i prosimy go o jej złapanie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, które przyporządkowane jest do numeru widniejącego na kostce.
Pytania na ściankach kostki:
1 – Czego jeszcze chcesz się dowiedzieć podczas dzisiejszej lekcji?
2 – Jak, twoim zdaniem, najlepiej nauczyć kogoś tego materiału?
3 – Co z tej lekcji jest dla ciebie ważne?
4 – Co zaskoczyło Cię podczas dzisiejszej lekcji?
5 – Co z tej lekcji powinniśmy zapamiętać?
6 – Znak zapytania.
Jeśli wypadnie znak zapytania, uczeń sam wybiera pytanie, na które chce odpowiedzieć. Następnie uczeń odrzuca kostkę do następnej osoby.
2. Nauczyciel ocenia uczniów według ustalonego wspólnie kryterium. Uczniowie jako podsumowanie lekcji wykonują wybrane ćwiczenia przez nauczyciela – jako sprawdzenie ich wiedzy na temat rodziny i grup społecznych, które wspólnie omawiają.
3. Osoby lub grupy najaktywniejsze na lekcji otrzymują oceny.
Praca domowa:
Wykonaj samodzielnie pozostałe ćwiczenia w e‑materiale.
Napisz w zeszycie 2 wnioski do dzisiejszej lekcji.
Materiały pomocnicze:
Joanna Kurek‑Bąk, Transformacja polskiego systemu partyjnego po 1989 roku, cejsh.icm.edu.pl.
Państwowa Komisja Wyborcza, Wykaz partii wpisanych do ewidencji partii politycznych, pkw.gov.pl.
Partie polityczne na arenie wyborczej i gabinetowej, [w:] Wojciech Sokół, Współczesne partie i systemy partyjne, Lublin 2005.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Multimedium można wykorzystać do przygotowania przez uczniów prezentacji multimedialnej dotyczącej wybranych przez nich prezesów Rady Ministrów i ich partii politycznych, którą zaprezentują jako część wiodąca lekcji lub podsumowanie.