Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Spadkobiercy wojennej traumy. Dialog z tradycją

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • definiuje pojęcia: żałoba, trauma, melancholia;

  • wskazuje przykłady różnych sposobów zmagania się z wojenną traumą we współczesnej literaturze i filmie polskim,

  • opisuje kreację świata przedstawionego we fragmecie powieści Jacka Dehnela Lala, rozumie rolę ironii zastosowanej przez autora.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Spadkobiercy wojennej traumy”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią materiału przed lekcją i – w parach lub w grupach – przygotowują prezentację, w której znajdą się odpowiedzi na pytania zawarte w sekcji „Przeczytaj”:
    – Przypomnij utwory literackie poruszające problem zmagania człowieka z historią i takimi dramatycznymi wydarzeniami, jak wojna czy powstanie. W jaki sposób ukazywany jest w nich świat?
    – Omów postawy, które przyjmowali bohaterowie tych dzieł literackich.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jakie konsekwencje dla społeczeństwa może mieć nieodbyta żałoba?

Faza realizacyjna:

  1. Prezentacje uczniów. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy przed lekcją. Wspólne omówienie prezentacji pod kierunkiem nauczyciela.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie odczytują polecenie: 1 oraz 2 i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

  3. Uczniowie wykonują indywidualnie następujące ćwiczenia z sekcji „Słuchowisko”: 1, 2, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 3 z sekcji „Słuchowisko”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich pracę.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np.
    – Jakie konsekwencje może mieć dla społeczeństwa nieodbyta żałoba?
    – W jaki sposób sztuka wspomaga pracę żałoby?

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 4 z sekcji „Słuchowisko”.

Materiały pomocnicze:

  • M. Stachura (red.), Psychologia boju na przestrzeni dziejów. Człowiek w doświadczeniu granicznym, Kraków 2017;

  • Paweł Nowak, Izabela Łucka, Młody Polak po doświadczeniach wojennych. Siła transgeneracyjnej transmisji traumy, w: „Psychiatria i psychologia kliniczna”, 2014, 14 (2), s. 84–88;
    Przemysław P. Grzybowski, Śmiech życia i śmiech śmierci. Od osobistych historii po edukację do pamięci o okupacji, gettach i obozach koncentracyjnych, Bydgoszcz 2019.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Słuchowisko