Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Kurs logiki: lekcja 24. Uzasadnienie bezpośrednie: introspekcja

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zrozumiesz istotę introspekcji.

• Poddasz badaniu logiczną wartość powoływania się na owoce introspekcji.

• Poćwiczysz rozpoznawanie uzasadnień introspekcyjnych.

• Pofilozofujesz z Michelem de Montaigne’em i Kartezjuszem na temat doświadczenia pewności tego, co przeżywamy w naszych myślach.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia istotę introspekcji;

• poddaje badaniu logiczną wartość powoływania się na rezultaty introspekcji;

• rozpoznaje uzasadnienia introspekcyjne;

• dyskutuje na temat doświadczenia pewności tego, co przeżywamy w naszych myślach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• z użyciem e‑podręcznika;

• rozmowa kierowana;

• animacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wymyślenie przed lekcją różnego rodzaju uzasadnień jakichś twierdzeń, ale takich, w których autor uzasadnienia powołuje się na własne przeświadczenia czy przeżycia.

Faza wprowadzająca:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie pracy domowej. Komentuje krótko każdą wypowiedź, naprowadzając grupę na pojęcie uzasadnienia bezpośredniego introspekcyjnego.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją. Nauczyciel poleca uczniom przygotowanie (można się w tym celu dobrać w pary lub trójki, wedle uznania uczniów) jednego przykładu zdania, które uzasadnia jakieś ważne dla nich stwierdzenie przez odwołanie się do introspekcji. Chodzi o to, żeby to uzasadnienie sprawiało wrażenie stosunkowo mocnego i przekonującego. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie wyników swojej pracy. Komentuje krótko każdą taką prezentację, prosząc resztę grupy o komentarz, czy zgadzają się z trafnością podanych przykładów. Nauczyciel proponuje rozmowę kierowaną na temat tego, kiedy, w jakich sytuacjach samo powołanie się na introspekcję nie wystarcza. Prosi o propozycję podania dla omawianych przykładów uzasadnień, które nie mają charakteru introspekcyjnego.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Animacja”. Odczytanie polecenia do multimedium: Zapoznaj się z animacją, a następnie wyjaśnij, dlaczego stwierdzenia o charakterze introspektywnym nie cieszą się uznaniem w logice. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 1–4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5–8. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczeń ma za zadanie prześledzić doniesienia w serwisach informacyjnych albo rozmowy w swoim otoczeniu i wychwycić z nich dwa przykłady uzasadnień o charakterze introspekcyjnym, oraz zaproponować ich przekształcenie na uzasadnienia nieposiadające tej wady (o ile w danej sytuacji jest to w ogóle możliwe).

Materiały pomocnicze:

• Grzybowski J. i inni, Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Warszawa 2016.

• Bronk A., Majdański S., Filozofowanie w kontekście języka. Refleksje w związku z dociekaniami Anny Wierzbickiej, w: „Roczniki Filozoficzne” 52(2004), z. 2, s. 57–73.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.