Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jaki sposób zapisuje się skład jądra atomu?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy

II. Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków. Uczeń:

1) stosuje pojęcia: powłoka, podpowłoka; pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=20 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone).

Poziom rozszerzony

II. Budowa atomu. Uczeń:

1) na podstawie dualnej natury elektronu wyjaśnia kwantowo‑mechaniczny model budowy atomu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje poszczególne cząstki elementarne;

• omawia teorie atomistyczne wybranych twórców;

• porównuje wielkość cząstek, z których zbudowany jest atom;

• wyznacza skład jądra atomowego.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa pojęć;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy potrafimy w dokładny sposób opisać skład jądra atomu?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Burza mózgów wokół jądra atomu oraz jego składników. Nauczyciel na tablicy zapisuje „jądro atomu”, a następnie prosi chętnego ucznia do tablicy, który będzie zapisywał pomysły uczniów związane z tym terminem.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują dostępne źródła informacji, w tym z e‑materiału, na temat teorii atomistycznych, po czym nauczyciel moderuje dyskusję związaną z tematem analizowanego materiału źródłowego.

2. Uczniowie analizują tekst źródłowy w e‑materiale – budowa jądra atomu. Następnie wspólnie uzupełniają stworzoną na początku mapę myśli, uczniowie podają swoje różne propozycje, podchodzą do tablicy i zapisują kolejne pojęcia. Uczniowie weryfikują zapisane propozycje i konfrontują swoją mapę z informacjami zawartymi w e‑materiale, sprawdzają, co jeszcze można do niej dopisać. Nauczyciel wyjaśnia i uzupełnia: brakujące informacje, trudne terminy oraz zwraca uwagę na najważniejsze rzeczy.

3. Nauczyciel wyświetla z e‑materiału na tablicy multimedialnej „Model budowy atomu”. Chętny lub wskazany uczeń omawia ten model i wyjaśnia pojęcia: materia, atom, jądro atomowe, chmura elektronowa, proton, neutron, elektron, kwarki (kwark górny, kwark dolny), gluony, liczba atomowa, liczba masowa.

4. Nauczyciel zachęca uczniów do krótkiej dyskusji na temat antymaterii i wyjaśnienia pojęć: antycząsteczka, antyproton, antyelektron.

5. Uczniowie pracując w parach analizują medium bazowe i sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza stan wiedzy uczniów po przeprowadzonej lekcji, wykorzystując własne pytania oraz te znajdujące się w e‑materiale:

• Co wchodzi w skład jądra atomu?

• Jak możemy obliczyć liczbę protonów i neutronów zawartą w jądrze atomu?

• Co to są kwarki? Gdzie występują?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było  dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń w zestawie ćwiczeń w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium bazowe może zostać wykorzystane przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co wchodzi w skład jądra atomu?

• Jak możemy obliczyć liczbę protonów i neutronów zawartą w jądrze atomu?

• Co to są kwarki? Gdzie występują?