Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Wojny z Moskwą i walki o koronę carów

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XXII. Polityka wewnętrzna i zagraniczna Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII w. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) przedstawia przebieg wojen toczonych przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów w XVII w., z uwzględnieniem roli wybitnych dowódców i polityków, w tym: Stanisława Żółkiewskiego, Jana Karola Chodkiewicza, Stefana Czarnieckiego, Jana III Sobieskiego.
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
XXII. Polityka wewnętrzna i zagraniczna Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku. Uczeń:
1) omawia konflikty wewnętrzne i zewnętrzne Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie panowania Wazów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • omawia przyczyny wybuchu i przebieg wojny polsko‑moskiewskiej;

  • opisuje zmiany terytorialne ustalone podczas rozejmu w Dywilinie oraz pokoju w Polanowie;

  • wyjaśnia, jak zakończyła się wielka smuta;

  • wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak wielka smuta, dymitriady.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm,

  • lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza),

  • dyskusja,

  • tworzenie narracji historycznej.

Formy zajęć:

  • praca w grupach,

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu,

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

  • telefony z dostępem do internetu,

  • plansze papieru, flamastry.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wojny z Moskwą i walki o koronę carów”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczeń 1 i 2 zawartych w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

  2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenia. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Jeśli większość uczniów nie przeczytała tekstu, nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną wprowadzającą w temat.

Faza realizacyjna:

  1. Rekapitulacja wtórna w formie pogadanki. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Co oznacza określenie „wielka smuta”? Kiedy i dlaczego się zaczęła? Kiedy i dlaczego doszło do nieoficjalnej interwencji polsko‑litewskiej w wewnętrzne sprawy Rosji? Jakie korzyści z popierania Samozwańców mieli król Zygmunt III, niektórzy magnaci, drobna szlachta, Kościół? Dlaczego doszło do spisku przeciwko Dymitrowi I, który doprowadził do zamordowania cara? Uczniowie udzielają odpowiedzi, nauczyciel w razie potrzeby je koryguje, dopowiada istotne informacje.

  2. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia 3 i 4 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje rozwiązanie z inną dwójką uczniów.

  3. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie wciąż pracują w parach i wykonują polecenie 2: „Na podstawie danych załączonych do mapy oceń skutki wojny Rzeczypospolitej z Moskwą w latach 1609–1619”. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

  4. Uczniowie dzielą się na sześć grup, w których będą pracować nad wykonaniem komiksu. Dwie grupy mają za zadanie przedstawić wojnę z lat 1609–1619 z polskiego punktu widzenia, kolejne dwie – z rosyjskiego, pozostałe dwie – uwzględniając oba punkty widzenia. Nauczyciel ustala czas na przygotowanie prac.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie przedstawiają rezultaty swojej pracy. Pod kierunkiem nauczyciela wskazują, jakie elementy i dlaczego wyeksponowane zostały w komiksach prezentujących wydarzenia z różnych punktów widzenia. Dlaczego właśnie te elementy? Dlaczego zarówno dla Polaków, jak i Rosjan niektóre wydarzenia z czasów wojny stanowią powód do dumy? Jakie wartości o tym decydują?

  2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji „Wojny z Moskwą i walki o koronę carów” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

  3. Na zakończenie nauczyciel może ocenić pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Wykonaj polecenie 3 dołączone do multimedium: „Wyobraź sobie, że jesteś twórcą scenariusza serialu fabularnego o wojnach polsko‑moskiewskich w latach 1609–1619. Zaproponuj tytuł serii oraz tytuły pięciu odcinków serialu”.

Materiały pomocnicze:

L. Bazylow, Historia Rosji, t. 1, Warszawa 1985.

J. Besala, Stanisław Żółkiewski, Warszawa 1988.

M. Markiewicz, Historia Polski 1492–1795, Kraków 2011.

Wskazówki metodyczne:

  • Materiały z sekcji „Mapa interaktywna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.