Scenariusz lekcji

Autor: Sylwia Brawata

Przedmiot: biologia

Temat: Szczepionki i surowice

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne
Uczeń:

• porównuje skład i sposób działania szczepionki i surowicy;

• określa znaczenie szczepień dla zdrowia człowieka;

• ocenia pseudonaukowe treści dotyczące szczepień ochronnych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze A3, flamastry, kredki.

Przed lekcją:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy: zwolenników i przeciwników szczepionek. Uczniowie samodzielnie zapoznają się z treścią e‑materiału oraz artykułem pt. Opinie rodziców na temat szczepień ochronnych u dzieci (zob. materiały pomocnicze). Uczniowie na podstawie artykułu pt. Opinie rodziców na temat szczepień ochronnych u dzieci przygotowują argumenty za i przeciw szczepionkom, w zależności od tego, do której grupy przynależą.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów, zdobytej na wcześniejszych lekcjach oraz w trakcie samodzielnych przygotowań do zajęć, zadaje pytania:

   • Co oznaczają pojęcia: patogen, antygen, przeciwciało, pamięć immunologiczna, odpowiedź immunologiczna?

   • Co nazywamy odpornością?

   • Jakie rodzaje odporności wyróżniamy?

   • Co to jest szczepionka? W jaki sposób stymuluje układ odpornościowy do indukcji swoistej odpowiedzi immunologicznej?

2. Nauczyciel podaje cele lekcji i formułuje jej temat.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat szczepień, do której uczniowie mieli się przygotować w domu, zadając pytanie: „Czy szczepienia dzieci odgrywają istotną rolę w ochronie całego społeczeństwa?”. Następnie moderuje przebieg dyskusji w taki sposób, żeby wybrzmiały argumenty obu stron.

2. Wskazany uczeń podsumowuje dyskusję.

3. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Informuje, że każda grupa będzie pracować przy oddzielnym stanowisku, wykonując inne zadanie:

   • grupa I: na podstawie fragmentu „Pierwsze szczepienia ochronne” zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj” stworzy notatkę do doniesień prasowych, tzw. breaking news, przedstawiającą eksperyment Edwarda Jennera;

   • grupa II: na podstawie fragmentu „Szczepionka a surowica” zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj” zdefiniuje pojęcia szczepionki i surowicy;

   • grupa III: korzystając z grafiki interaktywnej zamieszczonej w sekcji „Grafika interaktywna”, przygotuje tabelę porównującą skład szczepionki i surowicy oraz na tej podstawie określi cechy właściwe tym preparatom;

   • grupa IV: przeanalizuje grafiki interaktywne poświęcone działaniu szczepionki i surowicy (zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna”), wykona polecenie nr 2 (polegające na ocenie skuteczności szczepionki w porównaniu z surowicą), a następnie stworzy mapę pojęć poświęconą temu zagadnieniu.

4. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują wyniki pracy. Nauczyciel koryguje błędy, wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 6 (sprawdzające wiedzę o antygenach w szczepionkach) oraz 7 i 8 (dotyczące oceny słuszności wykonywania szczepień).

2. Ochotnicy odpowiadają na pytania podsumowujące lekcję:

   • Co to jest szczepionka?

   • Jaki jest jej skład?

   • Jak działają szczepionki?

   • Co to jest surowica?

   • Jaki jest jej skład?

   • Jak działają surowice?

   • Jakie znaczenie mają szczepienia dla zdrowia człowieka, a jakie surowice?

   • Który z preparatów jest bardziej skuteczny?

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne od 1 do 5, utrwalające wiedzę o szczepionkach i surowicach.

Materiały pomocnicze:

Katarzyna Gawlik, Renata Łukasik, Wioletta Waksmańska, Halina Woś, Opinie rodziców na temat szczepień ochronnych u dzieci, [w:] „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2014, t. 20, nr 4, s. 360–364 (dostępny na portalu www.monz.pl).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji.