Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Apoteoza młodości w Odzie do młodości Adama Mickiewicza

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

Lektura obowiązkowa

19) Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze; Konrad Wallenrod; Dziady cz. III;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

12) rozumie pojęcie aluzji literackiej, rozpoznaje aluzje w utworach i określa ich znaczenie w interpretacji utworów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

opisuje podłoże i sens sporu ideowego między racjonalistami a romantykami,
interpretuje Odę do młodości A. Mickiewicza,
określa funkcję zastosowanych przez poetę środków artystycznego wyrazu,
wskazuje nawiązania do Mickiewiczowskiej Ody... w wierszu Marii Konopnickiej Nasi wodze,
decyduje, czy Odę do młodości można uznać za manifest polityczny, czy ideowy,
formułuje argumenty w dyskusji pod hasłem: czyja wizja świata - przedstawicielami oświecenia czy romantyzmu - jest słuszna?

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Apoteoza młodości w Odzie do młodości Adama Mickiewicza”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z utworem poetyckim zawartym w e‑materiale: Oda do młodości. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym i/lub historycznoliterackim. Nauczyciel prosi również o wykonanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się”.
Uczniowie zapoznają się także przed lekcją z informacjami zawartymi w bloku tekstowym e‑materiału.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel prezentuje uczniom interpretację Ody do młodości w wykonaniu studentów PWST w Krakowie, Wydziału Teatru Tańca w Bytomiu. Prosi uczniów o komentarz do tego wykonania i wskazanie fragmentów, które zostały szczególnie mocno zaakcentowane przez wykonawców. Pyta, czy studencka interpretacja oddaje charakter i nastrój ody Mickiewicza. Uczniowie notują cytaty z Ody do młodości, które zapamiętali podczas słuchania.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel dzieli uczestników zajęć na dwie grupy. Pierwsza to przedstawiciele oświecenia, druga - romantycy. Prosi, by uczniowie, w ramach krótkiej burzy mózgów, przygotowali argumenty, którymi posłużą się w dyskusji z przedstawicielami przeciwnej grupy. Następnie wybiera trzech reprezentantów każdej z grup i poleca, by rozpoczęli dyskusję pod hasłem: czyja wizja świata - starych czy młodych - jest słuszna? Dyskusja nie powinna trwać dłużej niż 7 minut. Pozostali uczniowie mogą wspierać przedstawicieli swojego zespołu. Podsumowaniem dyskusji mogą być odpowiedzi na pytania zawarte w ćw. 3 i 5 w sekcji Sprawdź się.
W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie indywidualnie rozwiązują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia. Wybrane osoby przedstawiają efekty swojej pracy, a nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
Nauczyciel zadaje pytanie podsumowujące lekcję, np.: Czy Odę do młodości można uznać za manifest ideowy, czy raczej polityczny? Co na to wskazuje?

Praca domowa:

W ramach zadania domowego uczniowie wykonują ćw. 8 z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

Oda do młodości w wykonaniu studentów IV roku PWST WTT w ramach intensywnych zajęć techniki wymowy.
Maria Prussak, „Kto napisał „Odę do młodości”?”, „Teksty Drugie” 1998, nr 5.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się