Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Wysoki Zamek Stanisława Lema – dzieciństwo niezmiernie pracowite
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
porządkuje najważniejsze fakty z biografii Stanisława Lema;
analizuje językową organizację fragmentu Wysokiego Zamku Stanisława Lema;
dokonuje analizy obecności motywu małej ojczyzny w Wysokim Zamku i innych wypowiedziach Stanisława Lema;
wskazuje elementy eseju w Wysokim Zamku.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
z użyciem e‑podręcznika;
analiza materiału źródłowego (porównawcza).
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wysoki Zamek Stanisława Lema –
dzieciństwo niezmiernie pracowite
„. Uczestnicy zajęć zapoznają się z fragmentem prozy w e‑materiale: Wysoki Zamek, Świat na krawędzi..., Przypadek i ład. Przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu biograficznego i/lub historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu. Będą pełniły rolę ekspertów.Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Linia chronologiczna”.
Faza wprowadzająca:
Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Prosi, by na podstawie linii chronologicznej przypomnieli najważniejsze punkty biografii Stanisława Lema (istotne w kontekście lekcji są losy przed- i powojenne rodziny pisarza oraz miejsca, w których mieszkał).
Faza realizacyjna
1. Uczniowie indywidualnie wykonują ćw. 1 towarzyszące Linii chronologicznej.
2. W pierwszej części tej fazy lekcji uczniowie, w parach, wykonują ćw. 1‑3 z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel zapowiada, że zdanie powinno zostać wykonane w jak najkrótszym czasie. Trzy zespoły, które jako pierwsze ukończą pracę, przedstawiają jej efekty na forum klasy, a nauczyciel ocenia prezentacje.
3. Następnie nauczyciel dzieli uczestników zajęć na czteroosobowe grupy i poleca im wykonanie ćwiczeń 4‑8 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele grup prezentują odpowiedzi na pytania, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.
Faza podsumowująca:
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. co jeszcze, oprócz upływającego czasu, wpływa na mitologizację małej ojczyzny? Czy w biografii Stanisława Lema można znaleźć wydarzenia, którego dodatkowo wzmacniają ten proces? Na czym, według Lema, polega kryzys współczesnej sztuki?
Praca domowa:
Czy zgadzasz się z diagnozą sztuki współczesnej sformułowaną przez Stanisława Lema? Opracuj dłuższą wypowiedź pisemną w formie rozprawki, w której rozważysz stanowisko autora, a następnie sformułujesz i uzasadnisz własne.
Materiały pomocnicze:
Tomasz Lem, Awantury na tle powszechnego ciążenia, Kraków 2009,
Świat na krawędzi. Ze Stanisławem Lemem rozmawia Tomasz Fiałkowski, Kraków 2000,
Stanisław Bereś, Tako rzecze Lem, Kraków 2002.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Linia chronologiczna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.