Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Dialog z tekstem. Współczesne nawiązania do historii Tristana i Izoldy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Przedstawisz historię Tristana i Izoldy.

  • Scharakteryzujesz bohatera powieści Marii Kuncewiczowej Tristan 1946.

  • Porównasz postawę Tristana i Michała.

  • Omówisz wpływ doświadczeń wojennych na psychikę człowieka.

  • Wyjaśnisz znaczenie symboliki średniowiecznej w powieści Kuncewiczowej.

  • Przeanalizujesz środki językowe służące wyrażaniu emocji w wierszu Anny Świrszczyńskiej Tristan mówi do Izoldy.

  • Wskażesz przykłady obrazowania akwatycznego w wierszu Świrszczyńskiej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • ilustruje trwałość motywu nieszczęśliwej miłości, odwołując się do poetyckich i prozatorskich odwołań do historii Tristana i Izoldy w różnych epokach;

  • przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

  • wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty;

  • odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Audiobook”.

  2. Przekład intersemiotyczny. Chętni uczniowie przygotowują impresję z wykorzystaniem środków artystycznego wyrazu na temat przeczytanych utworów: Tristan mówi do Izoldy Anny Świrczyńskiej i fragmentu Dziejów Tristana i Izoldy. Mogą np. odegrać fragment rozmowy Michała z matką (Tristan 1946).

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel poleca uczniom, by przypomnieli najważniejsze informacje związane z legendą o Tristanie i Izoldzie (czas powstania, krąg kulturowy - legendy arturiańskie, bohaterowie, zarys fabuły, rola fatum). Uczniowie przypominają sobie, co już wiedzą na ten temat, a nauczyciel wykorzystuje ich dotychczasową wiedzę do zbudowania nowej.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z tekstem e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu w sekcji „Przeczytaj” układają pytania do quizu dla innych grup. Następnie nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na ilość poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami z aktywności.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania: 1‑3 i 5 (są to ćwiczenia związane z realizacją poziomu rozszerzonego podstawy programowej). Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

  3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie następujące ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”: 1, 2 i 3, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

  4. Ćwiczenie, które uczniowie realizują jako ostatnie, wykonywane jest indywidualnie. Ponownie nauczyciel udostępnia uczestnikom zajęć przez platformę edukacyjną jego treść: Zapoznaj się z opinią Czesława Miłosza o poezji Anny Świrszczyńskiej, a następnie wyjaśnij, jaką funkcję w wierszu Tristan mówi do Izoldy pełni obrazowanie akwatyczne. Nauczyciel sprawdza przez platformę udzielone odpowiedzi. Następnie zachęca uczniów do uzasadniania swoich wyborów podczas dyskusji w parach.

Faza podsumowująca:

  1. Jako inspirację do dyskusji podsumowującej nauczyciel może zadać pytanie: Czy Tristan i Izolda wpisaliby się we współczesne role społeczne? Jakie stereotypy mogłyby wpłynąć na postrzeganie ich postaci?

  2. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

  1. Wykonaj pracę domową zawartą w sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Wiesław Limont, Psychologiczne podstawy myślenia metaforycznego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

  • Jacques Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1995.

  • Turangalila Oliviera Messiaena, część tryptyku symfonicznego inspirowanego legendą o Tristanie i Izoldzie, Ninateka

  • Słownik języka polskiego, Warszawa 2016.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.