Autorka: Marzenna Śliwka

Temat: Zgodna niezgodność. Koncept w sztuce i poezji baroku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest koncept.

• Wskażesz i omówisz koncepty w barokowych tekstach poetyckich.

• Rozpoznasz środki artystyczne w wierszu Jana Andrzeja Morsztyna Do panny i wyjaśnisz ich funkcje.

• Określisz związek między barokowymi obrazami a wierszem Jana Andrzeja Morsztyna Niestatek.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• z użyciem e‑podręcznika;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi, by uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem (sekcja: „Przeczytaj”).

2. Chętny uczeń przygotowuje prezentację multimedialną lub krótki film Eksperymenty Arcimbolda, w którym przedstawi kilkanaście obrazów szesnastowiecznego malarza wraz z podkładem muzycznym.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla film The Life of Death. Po emisji prosi uczniów o podzielenie się wrażeniami. Może zadać pytania pomocnicze, np.: Jakie elementy połączyła ze sobą autorka filmu? Na czym polega ich sprzeczność?
   Czy poruszony temat przypomina wam jakieś barokowe idee?

2. Uczniowie udzielają odpowiedzi na pytanie, dzielą się spostrzeżeniami. W trakcie rozmowy powinny pojawić się hasła marinizm, koncept.

3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel odwołuje się do zadania wykonanego przez jednego z uczniów i prosi o prezentację Eksperymenty Arcimbolda. W trakcie pokazu uczniowie zapisują swoje wnioski, a następnie dzielą się nimi. Nauczyciel prosi o wskazanie elementów konceptu. Następnie cytuje stwierdzenie Giambattisty Mariniego: Celem poety jest cudowność. Kto nie potrafi zdumiewać, niechaj idzie do stajni.

2. Mapa myśli. Na tablicy multimedialnej pojawia się hasło: koncept. Uczniowie dopisują swoje skojarzenia dotyczące pojęcia, np. pomysł, coś, co szokuje, coś zaskakującego, eksperyment, prowokacja, kreatywność itp.

3. Praca w parach. Uczniowie wykonują polecenie 1. i 2. (sekcja: „Galeria zdjęć interaktywnych”) oraz ćw. 1., 2., 3. (sekcja: „Sprawdź się”).

4. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy i prosi o wykonanie zadań.
   I – Przyjrzyjcie się obrazowi Panny dworskie Diego Velázqueza. Przedyskutujcie, jak wygląda wykorzystanie konceptu przez malarza. Wykonajcie ćw. 4. (sekcja: „Sprawdź się”).
   II – Zapoznajcie się z tekstem Do panny Jana Andrzeja Morsztyna. Przedyskutujcie, jak poeta wykorzystał koncept. Wykonajcie ćw. 5., 6. (sekcja: „Sprawdź się”).
   III – Przeczytajcie wiersz Niestatek Jana Andrzeja Morsztyna i obejrzyjcie galerię reprodukcji. Jak autor wykorzystał koncept? Który z obrazów najbardziej pasuje do tekstu poetyckiego? (ćw. 7., sekcja „Sprawdź się”). Przedyskutujcie problem i uzasadnijcie swoją opinię na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytanie: W jaki sposób barokowi twórcy chcieli wzbudzić u odbiorców szczególne zainteresowanie, wprawić ich w zdumienie? Uczniowie zapisują wnioski w zeszytach.

2. Przedstawiciele poszczególnych grup dzielą się wnioskami z pracy. Nauczyciel udziela komentarza zwrotnego.

Praca domowa:

1. Przyjrzyj się jednemu z obrazów Arcimbolda Portret Ewy lub Prawnik i zanotuj swoje wnioski.
   Zadanie dodatkowe: Znajdź w internecie przykład dzieła, które zainspirowała twórczość Arcimbolda. Przygotuj krótką prezentację.

Materiały dodatkowe:

- Koncept w kulturze staropolskiej, red. Ludwika Ślęk, Adam Karpiński, Wiesław Pawlak, Lublin 2005. - The Life of Death, film animowany, reż. Marsha Onderstijn, 2015. - Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.