Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Polski parlamentaryzm: sejmiki i sejm walny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia genezę sejmu walnego;

• opisuje przebieg sejmu walnego;

• wyjaśnia różnice między różnymi typami sejmików ziemskich;

• ocenia funkcjonowanie i znaczenie parlamentaryzmu polskiego w XVI w.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca w parach z treścią e‑materiału. Nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach opracowali fragmenty materiału z sekcji „Przeczytaj”: jedna osoba skupia się na akapicie dotyczącym genezy parlamentaryzmu polskiego, a druga – organizacji sejmu walnego. Uczniowie wykonują zadanie, a następnie wskazani lub wylosowani (po jednym z każdego zagadnienia) prezentują efekty swojej pracy. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje lub uzupełnia wypowiedzi.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 1 do 3 z sekcji „Sprawdź się”. Następuje wspólne omówienie poprawności wykonanych zadań.

3. Prowadzący opowiada krótko o funkcji sejmików ziemskich i ich roli w życiu politycznym. Zapowiada, że uzupełnieniem tej części lekcji będzie praca z multimedium.

4. Praca z multimedium („Schemat interaktywny”). Uczniowie indywidualnie zapoznają się z e‑materiałem i wykonują polecenie 2 (dopasowują właściwe nazwy do rodzajów sejmików ziemskich) oraz polecenie 3: „Na podstawie schematu określ, jaki rodzaj sejmiku ziemskiego opisuje poniższy tekst źródłowy”. Wybrana osoba udziela odpowiedzi.

5. Dla utrwalenia wiedzy uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 4 i 5. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Dzieje Polski, pod red. J. Topolskiego, Warszawa 1977.

S. Grzybowski, Wielka historia Polski, t. 4, Dzieje Polski i Litwy (1506–1648), Kraków 2000.

M. Markiewicz, Historia Polski 1492–1795, Warszawa 2004.

J. Topolski, Polska w czasach nowożytnych. Od środkowoeuropejskiej potęgi do utraty niepodległości (1501‑1795), seria Polska – dzieje narodu, państwa i kultury, t. 2, Poznań 1999.

Historia sejmu polskiego, t. 1, Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, pod red. J. Michalskiego, Warszawa 1984.

J. Choińska‑Mika, Poseł jedzie na sejm, „Mówią Wieki” 10/1994.

J. Choińska‑Mika, Krzykacze czy parlamentarzyści: reprezentacja Mazowsza na sejmach dawnej Rzeczypospolitej, „Mówią Wieki” 11/1998.

J. Choińska‑Mika, Nic nowego bez wspólnego zezwolenia, „Mówią Wieki” 3/2008.

J. Choińska‑Mika, Sejmiki w Rzeczypospolitej, „Mówią Wieki” numer specjalny 1/2018.

J. Dzięgielewski, O dążeniu do zgody, „Mówią Wieki” 1/1995.

W. Fałkowski, Jak powstawał sejm walny, „Mówią Wieki” numer specjalny 1/2018.

A. Filipczak‑Kocur, O skuteczności i nieskuteczności sejmikowania. „Mówią Wieki” 9/1976.

I. Kąkolewski, Sejm za panowania dwóch ostatnich Jagiellonów, „Mówią Wieki” numer specjalny 1/2018.

P. Tafiłowski, Wokół konstytucji Nihil novi, „Mówią Wieki” numer specjalny 1/2018.

W. Uruszczak, Pierwszy dwuizbowy sejm walny Królestwa Polskiego, „Mówią Wieki” numer specjalny 1/2018.

Wskazówki metodyczne:

Schemat prezentujący rodzaje sejmików ziemskich może zostać wykorzystany w lekcjach powtórkowych dotyczących polskiego parlamentaryzmu.